Abstrakt

Autor omawia inspiracje i przesłanki związane z powstaniem książki Kompozytorzy polscy 1918-2000, która ukazała się drukiem w 2005 roku, wydana przez Akademie Muzyczne w Warszawie i Gdańsku. Książka składa się z dwóch tomów: Eseje i Biogramy. Pierwszy z nich prezentuje szeroką panoramę społecznych, politycznych i kulturalnych zjawisk, które wpłynęły na rozwój muzyki polskiej w XX wieku. Tom drugi obejmuje około 1300 biogramów. Zawiera także uwagi na temat treści planowanej wersji książki w języku angielskim. Dwa komplementarne źródła inspiracji zadecydowały o powstaniu tej książki. Pierwszym z nich było przekonanie, że dokonania polskich kompozytorów XX wieku są w równym stopniu wybitne, co mało znane. Drugie wyrasta z obserwacji, że na liście najwybitniejszych kompozycji muzycznych XX wieku (289 dzieł), opracowanej w 1992 roku przez Leo Gerhatza z Europejskiej Unii Radiowej, muzyka polska sytuuje się na 12 miejscu. Jest reprezentowana przez 10 kompozycji 4 kompozytorów: Witolda Lutosławskiego (5 kompozycji), Karola Szymanowskiego (2 kompozycje), Krzysztofa Pendereckiego (2 kompozycje) i Ignacego Jana Paderewskiego (1 kompozycja). Na początku badań należało udzielić odpowiedzi na dwa pozornie proste, ale podstawowe pytanie. Istotą pierwszego jest pytanie o to kogo nazywamy kompozytorem, a drugiego – kto może być uznany za polskiego kompozytora. W przekonaniu autora kompozytorem jest osoba, która skomponowała przynajmniej jedną muzyczną kompozycję, utwór, który zaistniał jako fakt artystyczny. „Zaistnienie” rozumie się przede wszystkim jako publiczne wykonanie utworu. Uwaga autora artykułu skupia się na życiu i pracach tzw. kompozytorów muzyki klasycznej. Z kolei, w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, kogo można uważać za polskiego kompozytora, autor analizuje opinie wielu wybitnych polskich badaczy. Podziela pogląd, że „polskość” nie jest determinowana przez narodowość albo język, ale przez uczestnictwo w polskiej kulturze i poczucie przynależności do niej. Ostatnia część artykułu związane jest ze strukturą i treścią wersji książki w języku angielskim. Będzie ona wspólnie opublikowana przez Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II i Akademię Muzyczną im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku. Nie będzie to proste tłumaczenie wersji polskiej książki. Treść tomu Eseje będzie różna, a tom Biogramy będzie zawierał przede wszystkimnastępujące hasła: zwycięzcy polskich i międzynarodowych konkursów kompozytorskich; kompozytorzy, którzy położyli wielkie zasługi dla rozwoju polskiej kultury muzycznej; księża kompozytorzy albo inne osoby, których twórcza działalność jest ściśle związana z muzyką w Kościele Katolickim, przedstawiciele młodej generacji kompozytorów, która zaistniała po roku 2000. Celem planowanej ksiązki jest próba udowodnienia tezy, że do dorobku kulturalnego europejskich krajów polscy kompozytorzy wnoszą najwyższe wartości – wybitne dokonania na polu kultury.