Abstrakt

Oficjalnie przyjmuje się, że Towarzystwo Salezjańskie, założone przez św. Jana Bosko, otworzyło swój pierwszy dom w Polsce w 1898 roku w Oświęcimiu. Kilka lat wcześniej, w 1892 r., do Polski został wysłany z Turynu ks. Bronisław Markiewicz, później jednak zerwał kontakty z salezjanami i założył własne zgromadzenie.
Jednak jeszcze przed przybyciem salezjanów do Polski istniały związki między Polakami a Księdzem Bosko. To właśnie te wczesne linki są przedmiotem tego artykułu. Jak ludzie w Polsce dowiedzieli się o Księdzu Bosko? Wiadomość była przekazywana ustnie lub korespondencyjnie ze św.; jeszcze za jego życia publikowano w Polsce biografie Ks. Bosko. Wiele informacji o jego działalności ukazywało się w Biuletynie Salezjańskim, rozsyłanym do dobrodziejów Towarzystwa, członków Rodziny Salezjanów Współpracowników. Jak można wywnioskować z zachowanych listów, które są głównym źródłem tej analizy, salezjanów współpracowników wśród Polaków było wielu, prawdopodobnie nawet kilka tysięcy.
Dalsze informacje o pracy wychowawczej Księdza Bosko przynieśli powracający uczniowie, którym udzielał schronienia w swoich szkołach. Według tradycji wywodzili się oni spośród polskich emigrantów, którzy po antyrosyjskim powstaniu 1863 r. musieli opuścić Polskę. Do hospicjum Ks. Bosko trafiali też inni młodzi Polacy, szukający lepszego życia za granicą. Kilku próbowało podjąć życie zakonne z salezjanami, ale później opuścili Towarzystwo. Ponaglany licznymi prośbami Ksiądz Bosko rozważał nawet otwarcie hospicjów w Polsce, ale nie mógł tego zrobić z powodu braku personelu.
Znamy czterech księży narodowości polskiej, którzy byli związani z Księdzem Bosko. Jeden później został świeckim księdzem, inny założył własne zgromadzenie. Pozostałe dwa to chluba polskich salezjanów. Przedwcześnie zmarły książę August Czartoryski jest kandydatem do beatyfikacji. Ofiarne życie księdza Wiktora Grabelskiego przygotowało grunt pod nowe powołania, które zapoczątkowały ekspansywny rozwój polskich salezjanów we własnym kraju.