Abstrakt

Artykuł ma na celu przedstawienie etosu Kaszubów, polskiej etniczności grupa bardzo różniąca się od innych pod względem dialektu, zwyczajów, cech osobistych, manier i stylu zachowania. Autorka przygląda się nie tylko moralności Kaszubów postaw, ale także świadomości moralnej, która jest ich fundamentem działania i postawy. Dyskusja o świadomości malarskiej Kaszubów nie opiera się na testach psychologicznych czy socjologicznych, ale na dziele literackim Augustyna Necla. Jego pisma wydają się być dokumentalne i oparte na faktach i jako takie są znakomitym literackim dokumentem życia kaszubskiego, na którym jest da się oprzeć naukową relację o etosie kaszubskim. Świadomość moralna Kaszubów ukazana jest w trzech aspektach: jako (a) doświadczenia moralne o charakterze poznawczym, (b) przekonania moralne oraz (c) motywacje moralne. Do etosu Kaszubów należy przede wszystkim tzw przekonanie, że istnieje poznawalny i faktycznie poznany świat – moralności wartości i obowiązki. Ponadto zawiera przekonanie, że system wypowiedzi o normach i wartościach moralnych, czyli o systemie norm moralnych i sądy, jest zarówno rozstrzygalny, jak i rzeczywiście uzasadniony. Do opisu świadomości moralnej Kaszubów dodano zainteresowanie tym, że wzbogaca nasze poglądy na człowieka jako istotę moralną i ujawnia autentyczność wartości moralne jako część doświadczenia kaszubskiego.