W zdrowiu i w chorobie. Zalecenia dietetyczne  w wybranych średniowiecznych traktatach medycznych z Salerno (XI-XIII w.)

Beata Wojciechowska

doi:10.21697/sc.2022.29.2.1

Opublikowane: 2022-12-30

Tom 29 Nr 2 (2022)

W zdrowiu i w chorobie. Zalecenia dietetyczne w wybranych średniowiecznych traktatach medycznych z Salerno (XI-XIII w.)

Beata Wojciechowska

Saeculum Christianum

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2022.29.2.1

Abstrakt

Troska o zdrowie, eliminowanie cierpienia oraz chorób w wymiarze fizycznym i duchowym była przedmiotem refleksji teoretycznej od czasów antycznych. Średniowieczne traktaty medyczne, powstałe w szkole medycznej w Salerno, szczegółowo zajmowały się substancjami pokarmowymi, klasyfikując je jako pożywienie oraz skuteczne lekarstwa na wiele schorzeń. Dieta była uważana za integralną część ogólnego, dobrego samopoczucia człowieka. Żywność i napoje pełniły funkcje odżywcze, profilaktyczne oraz lecznicze. Zalecenia dotyczące diety wynikały z ukształtowanej wiedzy, obserwacji, doświadczenia i były uzasadniane przez reguły patologii humoralnej. Oparte były o zasadę równowagi, umiarkowania i indywidualnego podejścia do człowieka.

Słowa kluczowe:

dieta, żywność, lekarstwa, traktaty medyczne, wczesne średniowiecze

Inne teksty tego samego autora

Beata Wojciechowska, O starości i jej uciążliwościach w Speculum naturale Wincentego z Beauvais (ok. 1194-1264) , Saeculum Christianum: Tom 22 (2015)
Beata Wojciechowska, RAPTUS PUELLAE JAKO PRZESZKODA MAŁŻEŃSKA W DEKRECIE GRACJANA , Saeculum Christianum: Tom 23 (2016)
Beata Wojciechowska, Zaślubiny w Polsce średniowiecznej , Saeculum Christianum: Tom 24 (2017)
Beata Wojciechowska, Stanisława ze Skarbimierza rozważania o chwale i łasce Bożej w świetle wybranych kazań Super Gloria in Excelsis , Saeculum Christianum: Tom 27 Nr 1 (2020)
Beata Wojciechowska, Marriage ceremonies in medieval Poland , Saeculum Christianum: Tom 24 (2017): English edition
Beata Wojciechowska, Senility and its inconveniences according to Speculum naturale by Vincent of Beauvais (Ab. 1194-1264) , Saeculum Christianum: Tom 22 (2015): English edition
Beata Wojciechowska, Raptus puellae as impediment to marriage in Decretum Gratiani , Saeculum Christianum: Tom 23 (2016): English edition
Beata Wojciechowska, Pamięć o zmarłych w tradycyjnej kulturze polskiego średniowiecza , Saeculum Christianum: Tom 21 Nr 1 (2014)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Wojciechowska, B. (2022). W zdrowiu i w chorobie. Zalecenia dietetyczne w wybranych średniowiecznych traktatach medycznych z Salerno (XI-XIII w.). Saeculum Christianum, 29(2), 5–16. https://doi.org/10.21697/sc.2022.29.2.1

Cited by / Share

Bibliografia

Anonymi Salernitani, De adventu medici ad aegrotum libellus, w: Collectio Salernitana, ed. S. de Renzi, t. 2, Napoli 1853.
Avicenna, Canon medicinae, ed. H.A. Hameed, New Delhi 1993.
Flos Medicinae Scholae Salerni, w: Collectio Salernitana, ed. S. de Renzi, t. 1, Napoli 1852.
Klemens Aleksandryjski, Wychowawca, tłum. M. Szarmach, Toruń 2012.
Petri Musandini Magistri Salernitani, Tractatulus de cibis et potibus febricitantium, w: Collectio Salernitana, ed. S. de Renzi, t. 2, Napoli 1853.
Adamson M.W., Medieval Dietetics: Fodd and Drink in Regimen Santatis Literature from 800 to 1100, Frankfurt am Main 1995.
Bartoš H., Philosophy and Dietetics in the Hippocratic on Regimen: A Delicate Balance of Health, Leiden-Boston 2015, „Studies in Ancient Medicine”, t. 44.
Capparoni P., Magistri Salernitani nondum cogniti, contributo alla storia e alla diplomatica della scuola medica di Salerno, Terni 1924.
Ceran W., Jan Chryzostom o leczeniu i lekarzach, „Acta Universitatis Lodziensis Folia Historica”, 48/1993, s. 3-23.
Dean-Jones L., Introduction: Identifying of the Hippocratic, w: Ancient Concepts of the Hippocratic, red. L. Dean-Jones, R.M. Rosen, Leiden-Boston 2015, „Studies in Ancient Medicine”, t. 46, s. 1-14.
Frutos González V. de, Critical Edition of the Regimen Sanitatis Salernitanum Transmitted in the Manuscripts Add. 12190 and Sloane 351 of the British Library in London, “Minerva”, 23/2010, s. 143-195.
Głusiuk A., I rimedi per raffinare la bellezza del corpo secondo l’insegnamento di Trotula di Salerno, „Saeculum Christianum”, 22/2015, s. 23-35.
Golder W., Hippokrates und das Corpus Hippocraticum. Eine Einführung für Philologen und Mediziner, Würzburg 2007.
Grant M., Galen on Food and Diet, London–New York 2000.
Grmek M., Historia chorób u zarania cywilizacji zachodniej, tłum. A.B. Matusiak, Warszawa 2002.
Jacquart D., Wpływ medycyny arabskiej na średniowieczny Zachód, w: Historia nauki arabskiej, red. R. Rashed, R. Morelon, t. 3: Technika, alchemia, nauki przyrodnicze i medycyna, Warszawa 2005.
Jouanna J., Greek Medicine from Hippocrates to Galen, Leiden–Boston 2012.
Katolo A., Szkoły medycznej w Salerno traktat z XIII w. De flore dietarum, „Zeszyty Naukowe Collegium Balticum”, 13/2018, s. 231-256.
Kokoszko M., Jagusiak K., Rzeźnicka Z., Dietetyka i sztuka kulinarna antyku i wczesnego Biznacjum (II-VII w.), cz. 1: Zboża i produkty zbożowe w źródłach medycznych antyku i wczesnego Bizancjum (II-VII w.), Łódź 2014; Dietetyka i sztuka kulinarna antyku i wczesnego Bizancjum (II-VII w.), cz. 2: Pokarm dla ciała i ducha, red. M. Kokoszko, Łódź 2014.
Kokoszko M., Jagusiak K., Rzeźnicka Z., Kilka słów o zupie zwanej ptisane, „Zeszyty Wiejskie”, 18/2013, s. 282-292.
Krajewska J., Nie tylko „O sztuce lekarskiej” w wybranych pismach Corpus Hippocraticum, „Saeculum Christianum”, 25/2018, s. 54-62.
Krajewska J., Głusiuk A., Epidemie. Księgi I i III Hipokratesa oraz w greckiej i rzymskiej historiografii od starożytności do wczesnego średniowiecza, Warszawa 2016
Kristller P.O., The School of Salerno: Its Development and its Contribution to the History of Learning, „Bulletin of the History of Medicine”, 17/1945, s. 138-194.
Kristller P.O., Studi sulla Scuola Medica Salernitana, Napoli 1986.
Kristeller P.O., Bartholomeus, Musandinus and Maurus of Salerno and Other Early Commentators of the <Articella> with a Tentative List of Texts and Manuscripts, w: tenże, Studies in Renaissance Thought and Letters, t. 3, Roma 1993, s. 403-429.
La scuola medica salernitana. Gli autori e i testi, red. D. Jacquart, A. Paravicini Bagliani, Firenze 2007.
Laurioux B., Petrus Musandinus et son traité sur l’alimentation des malades, w: La scuola medica salernitana. Gli autori e i testi, red. D. Jacquart, A. Paravicini Bagliani, Florence 2007, s. 235-260.
Nicoud M., Il Regimen Sanitatis Salernitanum. Premessa ad un’edizione critica, w: La Scuola Medica Salernitana. Gli autori e i testi, red. D. Jacquart, A. Paravicini Bagliani, Florence 2007, s. 365-384.
Nutton V., Ancient Medicine, London–New York 2007.
Płonka-Syroka B., Problem przemian w medycynie europejskiej w XVI-XIX w. w świetle wybranych koncepcji z zakresu metodologii historii nauki, „Medycyna Nowożytna. Studia nad Historią Medycyny”, 4/1997, z. 1/2, s. 5-37.
Płonka-Syroka B., Różne koncepcje podmiotowości człowieka w teoriach i doktrynach medycznych, „Medycyna Nowożytna. Studia nad Historią Medycyny”, 3/1996, z. 1, s. 23-50.
Renzi de S., Storia documenta della Scuola Medica di Salerno, Napoli 1857
Rzepiela A., Moderata diaeta. Charakterystyka zaleceń dietetycznych w średniowiecznym „kodeksie zdrowia” Regimen Sanitatis Salernitanum, w: Zalecenia i regulacje dotyczące odżywiania w historii Europy (XIII-XXI w.) i w wybranych kulturach pozaeuropejskich, red. B. Płonka-Syroka, A. Syroka, Wrocław 2020, s. 31-42.
Schiefsky M., Hippocrates: On Ancient medicine, Leiden 2005.
Siraisi N.G., Mediewal and Early Renaissance Meicine. An Introduction to Knowledge and Practice, The University of Chicago 1990.
Trozzi N., Scuola medica Salernitana, Carabba 2020. Google Scholar

Beata Wojciechowska

beata.wojciechowska@ujk.edu.pl
http://orcid.org/0000-0003-2091-3627

Biogram

Beata Wojciechowska, prof. dr hab., Instytut Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, mediewistka, główne zainteresowania badawcze: religijność średniowieczna, historia prawa kanonicznego w średniowieczu, historia medycyny.