Wykorzystanie publikacji francuskich przy realizacji nagrobków na cmentarzach Warszawy w latach 1840-1860. Wzornik Josepha Marty'ego

Marta Wiraszka

doi:10.21697/sc.2018.25.23

Opublikowane: 2019-04-25

Tom 25 (2018)

Wykorzystanie publikacji francuskich przy realizacji nagrobków na cmentarzach Warszawy w latach 1840-1860. Wzornik Josepha Marty'ego

Marta Wiraszka

Saeculum Christianum

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2018.25.23

Abstrakt

The article in question is a continuity of the subject brought up in the magazine ”Artifex Novus” published in October 2017. Its first part referred to the tombstones created on the ground of works printed in Paris in 1832 on the pages of two illustrated magazines whose authors were Ferdinando Quaglia and Louis-Marie Normand respectively. The other part was dedicated to the pattern book by Joseph Mart and the objects performed on its ground.

Collected pieces of information enable us to conclude that between 1840 and 1860 on the premises of the necropoleis of Warsaw a minimum of 20 tombstones, with the forms following those published in the above mentioned magazines, were raised. The vast majority of preserved examples, as many as 14, can be found on the premises of the Powązki Cemetery, another three were discovered at the Evangelical Augsburg Cemetery and two at the Evangelical Reformed Cemetery. Moreover, it has been stated that such tombstones happen to be funded on the premises of necropolies located outside the boundaries of the capital e.g. in Lublin, Pułtusk, Radom etc. Even though none of the tombstones was signed, it can be concluded the center of production and distribution was Warsaw and the stonework manufactures in operation in the city. Among others, attention was drawn to two manufactures: the one of Jan Ścisłowski (1805-1847) located at 6 Powązkowska Street, inherited and led by his two sons-in-law: Antoni Messing (1821-1867) and Jan Bernard Sikorski (1832-1906), and the other belonging to the Mantzl family, Jan Józef senior – the father (1806-1875) and Józef Jan junior, – the son (1834-1906), the manufacture previously located at 19 Chłodna Street.

The tombstones funded and co-funded by relatives and friends were copings to graves of the wealthy, high officials, militaries, real estate and factory owners, entrepreneurs, merchants as well as craftsmen. The offer of the stonework manufactures in Warsaw reflected the taste of the elite, in the vast majority of Catholics of aristocratic descendance willing to show pro-French likeness and respect to the culture in question, having it as more sophisticated than the one dating back to the monarchy of Louis the XIV, and in particular, forming bonds with the empire of Napoleon Bonaparte the I.

Słowa kluczowe:

Powązki Cemetery in Warsaw, Evangelical Cemeteries in Warsaw, tombstone, Louis Marie Normand, Ferdinand Quaglia and Joseph Marty templates

Inne teksty tego samego autora

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Wiraszka, M. (2019). Wykorzystanie publikacji francuskich przy realizacji nagrobków na cmentarzach Warszawy w latach 1840-1860. Wzornik Josepha Marty’ego. Saeculum Christianum, 25, 284–311. https://doi.org/10.21697/sc.2018.25.23

Cited by / Share

Bibliografia

Archiwum Archidiecezjalne Warszawskie (dalej: AAW), Akt urodzenia Franciszki Tekli Zie-mieckiej, par. św. Jana Chrzciciela w Warszawie, 1833, nr 85.
Google Scholar

AAW, Akt urodzenia Zuzanny Katarzyny Winkler, par. św. Jana Chrzciciela w Warszawie, 1835, nr 470.
Google Scholar

AAW, Akt urodzenia Wincenty Karoliny Winkler, par. św. Jana Chrzciciela w Warszawie, 1837, nr 484.
Google Scholar

AAW, Akt małżeństwa Jana Antoniego Błeszyńskiego i Marianny Teresy Gierman, par. św. Jana Chrzciciela w Warszawie, 1827, nr 217.
Google Scholar

AAW, Akt małżeństwa Karola Winklera i Józefy Łucji Witoszyńskiej, par. św. Jana Chrzciciela w Warszawie, 1834, nr 148.
Google Scholar

AAW, Akt małżeństwa Mateusza Krzemińskiego i Marianny Czyżewskiej, par. św. Aleksandra w Warszawie, 1845, nr 16.
Google Scholar

AAW, Akt zgonu Łukasza Krzemińskiego, par. św. Aleksandra w Warszawie, 1829, nr 596.
Google Scholar

AAW, Akt zgonu Julii Błeszyńskiej, par. św. Jana Chrzciciela w Warszawie, 1834, nr 366.
Google Scholar

AAW, Akt zgonu Józefy Łucji Winkler, par. św. Jana Chrzciciela w Warszawie, 1847, nr 390.
Google Scholar

AAW, Akt zgonu Jana Błeszyńskiego, par. św. Jana Chrzciciela w Warszawie, 1849, nr 391.
Google Scholar

AAW, Akt zgonu Marianny Błeszyńskiej, par. św. Jana Chrzciciela w Warszawie, 1849, nr 585.
Google Scholar

Archiwum Państwowe m.st. Warszawy (dalej: APW), Akt urodzenia Agnieszki Stanisławskiej, par. św. Andrzeja w Warszawie, 1829, nr 66.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Piusa Hieronima Bauera i Joanny Karoliny Heintz, Warszawa ASC Cyrkuł IV, 1809, nr 25.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Mateusza Krzemińskiego i Barbary Katarzyny Wierzbickiej, Warszawa ASC Cyrkuł VII, 1816, nr 125.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Aleksandra Józefa Graybnera i Franciszki Leonory Koprowskiej, War-szawa ASC Cyrkuł II, 1817, nr 33.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Franciszka Ksawerego Ufniarskiego i Krystyny Fryderyki Nenneke, Warszawa ASC Cyrkuł VII, 1821, nr 15.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Franciszka Ziemieckiego i Marianny z Polakowskich Czyszkowskiej, Warszawa ASC Cyrkuł III, 1822, nr 11.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Michała Jelińskiego i Marianny Wodarskiej, Warszawa ASC Cyrkuł VII, 1822, nr 81.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Aleksandra Józefa Graybnera i Anieli Stanisławskiej, par. Nawiedzenia NMP w Warszawie, 1826, nr 70.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Bernarda Ludwika Nasta i Joanny Eleonory Karoliny Bauer, par. ewang.-augsburska w Warszawie, 1830, nr 58.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Karola Bichlera i Anny Marii Bauer, par. ewang.-augsburska w War-szawie, 1836, nr 25.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Bonawentury Adamowskiego i Katarzyny Kaczyńskiej, par. św. Jana Chrzciciela w Warszawie, 1837, nr 103.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Hieronima Piusa Bauera i Matyldy Amalii Nixdorf, par. ewang.-augsburska w Warszawie, 1847, nr 16.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Jana Henryka Ludwika Bauera i Bronisławy Krzywickiej, par. ewang.-augsburska w Warszawie, 1847, nr 62.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Franciszka Karola Brobka i Józefy Emilii Błeszyńskiej, par. św. Jana Chrzciciela w Warszawie, 1847, nr 181.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Ambrożego Majewskiego i Michaliny Jelińskiej, par. św. Krzyża w War-szawie, 1848, nr 17.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Antoniego Messinga i Joanny Ścisłowskiej, par. Nawiedzenia NMP w Warszawie, 1851, nr 32.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Franciszki Tekli Ziemieckiej i Pawła Parola, par. św. Jana Chrzciciela w Warszawie, 1852, nr 11.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Ludwiki Aleksandry Ziemieckiej i Józefa Gepnera, par. św. Andrzeja w Warszawie, 1854, nr 203.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Jana Bernarda Sikorskiego i Teofili Ścisłowskiej, par. Nawiedzenia NMP w Warszawie, 1860, nr 129.
Google Scholar

APW, Akt zgonu Michała Jelińskiego, par. Nawiedzenia NMP w Warszawie, 1829, nr 355.
Google Scholar

APW, Akt zgonu Marianny Adamowskiej, par. św. Jana Chrzciciela w Warszawie, 1832, nr 289.
Google Scholar

APW, Akt zgonu Bronisławy Błeszyńskiej, par. św. Jana Chrzciciela w Warszawie, 1832, nr 516.
Google Scholar

APW, Akt zgonu Henryka Winklera, par. św. Andrzeja w Warszawie, 1839, nr 92.
Google Scholar

APW, Akt zgonu Franciszka Ziemieckiego, par. Nawiedzenia NMP w Warszawie, 1843, nr 914.
Google Scholar

APW, Akt zgonu Klary Majewskiej, par. św. Aleksandra w Warszawie, 1844, nr 85.
Google Scholar

APW, Akt zgonu Józefa Winklera, par. św. Andrzeja w Warszawie, 1845, nr 100.
Google Scholar

APW, Akt zgonu Aleksandra Józefa Graybnera, par. św. Andrzeja w Warszawie, 1847, nr 516.
Google Scholar

APW, Akt zgonu Jana Ścisłowskiego, par. Nawiedzenia NMP w Warszawie, 1847, nr 840.
Google Scholar

APW, Akt zgonu Mateusza Krzemińskiego, par. św. Andrzeja w Warszawie, 1848, nr 653.
Google Scholar

APW, Akt zgonu Marianny Ziemieckiej, par. Nawiedzenia NMP w Warszawie, 1848, nr 1377.
Google Scholar

APW, Akt zgonu Katarzyny Adamowskiej, par. św. Andrzeja w Warszawie, 1851, nr 578. APW, Akt zgonu Mateusza Waltera, par. św. Andrzeja w Warszawie, 1855, nr 121.
Google Scholar

APW, Akt zgonu Jana Majewskiego, par. św. Aleksandra w Warszawie, 1867, nr 93.
Google Scholar

APW, Akt zgonu Anieli Graybner, par. Przemienienia Pańskiego w Warszawie, 1882, nr 201.
Google Scholar

APW, Akt zgonu Stanisława Krzemińskiego, par. Najświętszego Zbawiciela w Warszawie, 1912, nr 304.
Google Scholar

Bochyński R.K., Plastyka nagrobkowa, w: Cmentarz rzymskokatolicki w Radomiu przy daw-nym Trakcie Starokrakowskim obecnie ul. B. Limanowskiego, red. R. Brykowski, Ra-dom 1997, s. 31-52.
Google Scholar

Dębicki Z., Stanisław Krzemiński, „Kurier Warszawski”, 1912, nr 331 dod. por., s. 1-2.
Google Scholar

Dubrowska M., Sołtan A., Powązkowskie medaliony i plakiety portretowe, Warszawa 1992.
Google Scholar

Dymel P., Litwiński R., Cmentarze lubelskie, Lublin 2015.
Google Scholar

Gmiter M., Kotowski B., Kucharska K., Laskowska B., Popek L., Cmentarz rzymskokatolicki przy ul. Lipowej w Lublinie, Lublin 1990.
Google Scholar

Jouin H., La sculpture dans les cimetières de Paris, w: Nouvelles Archives de l’Art Français, t. 13, Paris 1897.
Google Scholar

Kowałko D., Cmentarze województwa zamoyskiego, Zamość 1994.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1826, nr 163, s. 676, nr 176, s. 734.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1834, nr 47, s. 242.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1837, nr 60, s. 281, nr 157, s. 769.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1839, nr 220, s. 1061-1062.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1840, nr 69, s. 325, nr 75, s. 353, nr 209, s. 1002, nr 212, s. 1017.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1843, nr 321, s. 1521, nr 322, s. 1529.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1844, nr 100, s. 469, nr 324, s. 1533-1534.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1846, nr 31, s. 141, nr 103, s. 485, nr 107, s. 509.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1847, nr 191, s. 919, nr 197, s. 947, nr 217, s. 1042, nr 304, s. 1449.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1848, nr 298, s. 1437, nr 312, s. 1501, nr 321, s. 1541.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1849, nr 162, s. 793-794, nr 254, s. 1367.
Google Scholar

Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1850, nr 159, s. 849, nr 279, s. 1487, nr 287, s. 1527.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1851, nr 138, s. 718, nr 298, s. 1595.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1852, nr 220, s. 1159.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1853, nr 7, s. 44.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1855, nr 53, s. 253, nr 220, s. 1130, nr 263, s. 1335.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1857, nr 55, s. 291.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1865, nr 215, s. 1133.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1867, nr 55, s. 329.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1872, nr 1, s. 2.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1882, nr 235, s. 6, nr 243, s. 6, nr 289, s. 5.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1883, nr 30, s. 5, nr 45, s. 5.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1904, nr 175, s. 9. DOI: https://doi.org/10.1093/nq/s10-II.35.175c
Google Scholar

Kwiatkowska M.I., Józef Jan Mantzel – warszawski rzeźbiarz i przedsiębiorca, „Rocznik War-szawski”, 26/1996, s. 47-76.
Google Scholar

Kwiatkowska M.I., Rzeźbiarze warszawscy XIX wieku, Warszawa 1995.
Google Scholar

Marty J., Les principaux monuments funéraires du Père-Lachaise, de Montmarte, du Mont-Parnasse et autres cimetières de Paris, Paris 1839.
Google Scholar

Normand L.M., Monuments funéraires choisis dans les cimetières de Paris et des principales villes de France, Paris 1832.
Google Scholar

Omilanowska M., Uzupełnienie: Chełmica Duża, w: Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. XI: Województwo bydgoskie, red. T. Chrzanowski, M. Kornecki, z. 18: Włocławek i okoli-ce, opr. M. Paździor, W. Puget, T. Chrzanowski, M. Kornecki, Z. Rozanow, Warszawa 1988, s. 191-192.
Google Scholar

Quaglia F., Le Père Lachaise ou Recueil de dessins au trait et dans leurs justes proportions des principaux monuments de ce cimetière, Paris 1832.
Google Scholar

Procyk W., XIX-wieczny wzornik pomników nagrobnych. Próba określenia sposobów i zakresu wykorzystania wzorów na cmentarzu powązkowskim, w: Cemetery Art – Sztuka cmen-tarna – L’art de cimetière. Dokumenty sympozjum naukowego, 28-30 października 1993 r., red. O. Czerner, I. Juszkiewicz, Wrocław 1995, s. 277-286.
Google Scholar

Rudkowski T.M., Cmentarz Świętokrzyski w Pułtusku, w: 200 lat cmentarza Świętego Krzyża w Pułtusku, red. R. Lolo, Z. Morawski, Pułtusk 2004, s. 47-55.
Google Scholar

Rudkowski T.M., Cmentarz Powązkowski w Warszawie. Panteon Polski, Wrocław 2014.
Google Scholar

Szenic S., Cmentarz Powązkowski 1790-1850. Zmarli i ich rodziny, t. 1, Warszawa 1979.
Google Scholar

Szwankowski E., Aleksander Józef Graybner (1786-1847), w: Polski Słownik Biograficzny, red. K. Lepszy, t. 8, Warszawa–Kraków–Wrocław 1959, s. 557.
Google Scholar

Wiraszka M., Wykorzystanie publikacji francuskich przy realizacji nagrobków na cmentarzach Warszawy w latach 1840-1860. Wzorniki Normanda i Quaglia, „Artifex Novus”, 2017, nr 1, s. 46-61. DOI: https://doi.org/10.21697/an.6321
Google Scholar

Wiraszka M., Antoni Messing – współtwórca pomnika Najświętszej Maryi Panny przed kościo-łem reformatów i serii wzorowanych na nim nagrobków wzniesionych na cmentarzach Warszawy, „Saeculum Christianum”, 23/ 2016, s. 208-222. DOI: https://doi.org/10.21697/sc.2016.23.16
Google Scholar

Wiraszka M., Kaplice i mauzolea na cmentarzach Warszawy w XIX i pierwszej połowie XX wieku, t. 1: Dzieła i ich twórcy, Warszawa 2017.
Google Scholar

Wóycicki K.W., Cmentarz Powązkowski pod Warszawą, t. 1 i 2, Warszawa 1855 i 1856.
Google Scholar

Zacharewicz Z., Wacław Sierakowski (1788-1839), w: Polski Słownik Biograficzny, red. H. Markiewicz, t. 37, Warszawa 1996-1997, s. 315.
Google Scholar

Marta Wiraszka

mwiraszka@poczta.onet.pl
http://orcid.org/0000-0002-8634-2380

Afiliacja:

IHS UKSW, Warszawa Polska

Biogram

Dr Marta Wiraszka - wykładowca historii architektury w Instytucie Historii Sztuki UKSW w Warszawie. Zajmuje się zagadnieniami z historii urbanistyki i architektury XIX i pierwszej połowy XX w., w szczególności byłych kresów południowo-wschodnich Rzeczypospolitej oraz kaplic i mauzoleów budowanych na polskich cmentarzach wyznań chrześcijańskich.