Kaplica Borzewskich na cmentarzu w Oborach. Przykład budowli grobowej inspirowanej twórczością Friedricha Augusta Stülera

Marta Wiraszka

doi:10.21697/sc.2020.27.2.13

Opublikowane: 2021-01-20

Tom 27 Nr 2 (2020)

Kaplica Borzewskich na cmentarzu w Oborach. Przykład budowli grobowej inspirowanej twórczością Friedricha Augusta Stülera

Marta Wiraszka

Saeculum Christianum

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2020.27.2.13

Abstrakt

Przedmiotem analizy jest kaplica grobowa Borzewskich, którą wzniósł w 1863 r. na cmentarzu w Oborach (woj. kujawsko-pomorskie, pow. golubsko-dobrzyński, gm. Zbójno) ówczesny dziedzic Ugoszcza, Zdzisław Borzewski. Architektura budowli, której projektant jest nieznany, wykazuje związki ze współczesnymi realizacjami czołowych berlińskich architektów połowy XIX w. Jej fasada stanowi powtórzenie kruchty kościoła luterańskiego św. Jana Chrzciciela w berlińskiej dzielnicy Moabit (F.A. Stüler, 1851-1857), a obramienia okien w elewacjach bocznych są łudząco podobne do oprawy architektonicznej głównego wejścia do budynku przy Victoriastraße 6 w Berlinie (G.F. Hitzig, 1855-1859).

Słowa kluczowe:

Obory, kaplica Borzewskich, neorenesans, neoromanizm, Friedrich August Stüler

Inne teksty tego samego autora

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Wiraszka, M. (2021). Kaplica Borzewskich na cmentarzu w Oborach. Przykład budowli grobowej inspirowanej twórczością Friedricha Augusta Stülera. Saeculum Christianum, 27(2), 169–180. https://doi.org/10.21697/sc.2020.27.2.13

Cited by / Share

Bibliografia

AAP, Akt zgonu Heleny Michaliny Borzewskiej, par. Ruże, Ugoszcz, 1848, nr 64.

APB, Akt zgonu Antoniego Borzewskiego, par. Ruże, Ugoszcz, 1860, nr 31.

APT oddz. we Włocławku, Akt ślubu Ludwika Borzewskiego i Salomei Nałęcz, par. Kikół, 1796 (2 II 1796).

APT oddz. we Włocławku, Akt urodzenia Zdzisława Gabriela Ludwika Stanisława Zygmunta Borzewskiego, par. Ruże, 1833, nr 44.

APT oddz. we Włocławku, Akt Zgonu Salomei z Nałęczów Borzewskiej, par. Ruże, Gizinek, 1833, nr 18.

Archiwum Archidiecezjalne w Płocku (dalej: AAP), Akt urodzenia Heleny Michaliny Borzew-skiej, par. Ruże, Ugoszcz, 1845, nr 100.

Archiwum Archidiecezjalne we Włocławku, Akt urodzenia Antoniego Grzegorza Feliksa Bo-rzewskiego, par. Czernikowo, 1796, nr 3972.

Archiwum Państwowe w Bydgoszczy (dalej: APB), Akt małżeństwa Wawrzyńca Engeströma i Jadwigi Borzewskiej, par. Ruże, Ugoszcz, 1852, nr 7.

Archiwum Państwowe w Toruniu oddział we Włocławku (dalej: APT oddz. we Włocławku), Akt urodzenia Ludwika Borzewskiego, par. Kikół, 1758 (17 X 1858).

Baraniewski W., Jaroszewski T.S., Materiały do działalności architektonicznej Friedricha Au-gusta Stülera w Polsce, „Ikonotheka”, t. 11, 1996, s. 7-48.

Baraniewski W., Projekty Karla Friedricha Schinkla dla Krzeszowic, „Kwartalnik Architektu-ry i Urbanistyki”, 1982, z. 3-4, s. 241-259.

Börsch-Supan E., Berliner Baukunst nach Schinkel 1840-1870. Studien zur Kunst des 19. Jahrhunderts, Bd. 25, München 1977.

Börsch-Supan E., Müller-Stüler D., Friedrich August Stüler 1800-1865, Berlin 1997.

Gałkowski P., Genealogia ziemiaństwa ziemi dobrzyńskiej XIX-XX wieku (do 1939 roku), Ry-pin 1997.

Grot Z., Engeström Wawrzyniec, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 6, red. W. Konopczyński, Kraków 1948, s. 274-245.

Grygiel T., Dom Lesserów w Warszawie ‒ nieznane dzieło „stylu maksymiliańskiego”, w: Ar-chitektura XIX i początku XX wieku, red. T. Grygiel, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991, s. 39-53.

Hankowska R., Ugoszcz ‒ pałac, w: Materiały do dziejów rezydencji w Polsce. Ziemia Do-brzyńska, t. 2, cz. 1, red. S. Kunikowski, Włocławek 2002, s. 161-190.

Hitzig F., Wohngebäude der Victoria Straße in Berlin, Berlin 1864.

Jaroszewski T.S., Dzieje pałacu Kronenberga, Warszawa 1972.

Jaroszewski T.S., Pałac warszawskiego bankiera doby pozytywizmu, w: Sztuka 2 połowy XIX wieku. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Łódź, listopad 1971, red. T. Hrankowska, Warszawa 1973, s. 79-100.

Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 11: Woj. bydgoskie, z. 9 pow. lipnowski, opr. R. Brykow-ski, I. Galicka, H. Sygietyńska, Warszawa 1969.

K. J., (Art. nad.) Z Lipnowskiego dn. 15go lipca, „Kurier Warszawski”, 1860, nr 220, s. 1246.

Körte A., Martin Gropius. Leben und Werk eines Berliner Architekten (1824-1880), Berlin 2013.

Krajewski M., Borzewscy herbu Lubicz z Ugoszcza w Ziemi Dobrzyńskiej, Rypin 1990.

Krajewski M., Kościół i klasztor Ojców Karmelitów w Oborach, Obory 1986.

Krajewski M., Mietz A., Zabytki ziemi dobrzyńskiej. Przewodnik biograficzny, Włocławek 1996.

Krajewski M., Stulecie cukrowni Ostrowite 1900-2000, Rypin 2000.

Maciesza A., Borzewski Antoni, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 2, red. W. Konopczyński, Kraków 1936, s. 362.

Mausoleum für Gräfin Henkel zu Wolfsberg, „Atlas zur Zeitschrift für Bauwesen”, Jg. XI, 1861, Blatt 37-38.

Nekrolog Jadwigi z Borzewskich hr. Benzelstjerna-Engeström, „Kurier Warszawski”, 1908, nr 218, s. 6.

Nekrolog Marii z Szydłowskich Borzewskiej, „Dziennik Poznański”, 1868, nr 199, b.s. (z dn. 30 VIII).

Nekrolog Zdzisława Borzewskiego (syna Zdzisława i Zofii z Kożuchowskich), „Kurier War-szawski”, 1901, nr 130, s. 4, nr 131, s. 4, nr 133 dod. por., s. 3.

Nekrolog Zdzisława Borzewskiego, „Kurier Warszawski”, 1884, nr 189a, s. 3, nr 191a, s. 1.

Pawłowska M., Pałac w Wierzbiczanach. Neorenesansowe założenie pałacowo-parkowe na Kujawach, „Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i Regionu”, 2006, z. 11, s. 83-88.

Rusnak M.A., Kultur Büro Elisabeth w Berlinie ‒ kościoły do wynajęcia, „Budownictwo i Ar-chitektura”, 2017, nr 2, s. 65-80.

Smoleński M., Cztery kościoły w Ziemi Dobrzyńskiej, Lwów 1869.

Smoleński M., Korespondencja „Przeglądu Katolickiego”. Z diecezji płockiej, „Przegląd Kato-licki”, 1866, nr 26, s. 409-413.

Vorhalle der Kirche zu Moabit bei Berliner, „Architektonisches Skizzenbuch”, 1861, Heft XLIX, Blatt 4.

Wohnhäuser in der Victoria-Straße zu Berlin. Nach photographischen Ausnahmen (Tafel 34 und 35), „Zeitschrift für praktische Baukunst”, Bd. 23, 1863, szp. 289-290, Tafel 35.

Z żałobnej karty. Śp. Antoni Borzewski, „Tygodnik Ilustrowany”, 1920, nr 38, s. 735.

Zgórniak M., Wokół neorenesansu w architekturze XIX wieku. Podstawy teoretyczne i realiza-cje, Kraków 2013. Google Scholar

Marta Wiraszka

m.wiraszka@uksw.edu.pl
http://orcid.org/0000-0002-8634-2380

Afiliacja:

Instytut Historii Sztuki Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Polska

Biogram

Dr Marta Wiraszka – wykładowca historii architektury w Instytucie Historii Sztuki UKSW w Warszawie. Zajmuje się zagadnieniami z historii urbanistyki i architektury XIX i pierwszej połowy XX w., w szczególności byłych kresów południowo-wschodnich Rzeczypospolitej oraz kaplic i mauzoleów budowanych na polskich cmentarzach wyznań chrześcijańskich.