Mobilia ze skasowanych klasztorów dominikanów i karmelitów

Sławomir Kościelak

doi:10.26142/stgd-2023-021

Published: 2023-12-27

Vol. 53 (2023)

Movable Property from Dissolved Dominican and Carmelite Monasteries in the Collective Inventories of Cassation Files of the Prussian Ministry of Religious Affairs in the Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz in Berlin

Sławomir Kościelak

Gdańsk Studies

Section: Artykuły

https://doi.org/10.26142/stgd-2023-021

Abstract

The article contains a discussion of inventories of movable property in Dominican and Carmelite monasteries in Gdańsk, prepared for the needs of the cassation action implemented after 1817. Although the inventory was carried out in both monasteries at the same time, different categories of items were used. In the Dominican monastery there were a total of thirteen inventory categories, in the Carmelite monastery there were fourteen. Only paintings were recorded by both commissions in a similar way. In this article, data regarding both inner-city monasteries are compared with inventory data from the suburban church of St. Ignatius, belonging to the Jesuit order until 1780, inventoried during the Napoleonic period in 1810. What is noteworthy in some groups of items (e.g. among the so-called silver and decorative items) is the significant impoverishment of the furnishings of churches located inside the city walls, undoubtedly the effect of two sieges that Gdańsk underwent at that time. However, in some categories, e.g. among chasubles and liturgical vestments, the Dominican and Carmelite temples retained an advantage over the former Jesuit structure. This was probably due to the much longer period of existence of these centers. The content of the paintings preserved in both monastery churches can be used for research on cult and religiosity at the turn of the 18th and 19th centuries. Both inventories are included (in the original language) in the annex at the end of the article.

Keywords:

catholicism in royal/West Prussia, furnishing of churches, cult of saints, secularization of clergy goods

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Kościelak, S. (2023). Movable Property from Dissolved Dominican and Carmelite Monasteries in the Collective Inventories of Cassation Files of the Prussian Ministry of Religious Affairs in the Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz in Berlin. Gdańsk Studies, 53, 123–143. https://doi.org/10.26142/stgd-2023-021

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Gach P. P. 1984. Kasaty zakonów na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska 1773-1914, Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
Google Scholar

Hebda E. 1995. Andrzej Corsini. W: Giglewicz E. i in. (red.), Encyklopedia Katolicka, t. 1, Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski, 535.
Google Scholar

Konieczny M. 2010. Paramenty, W: Giglewicz E. i in. (red.). Encyklopedia Katolicka, t. 14, Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski, 1338.
Google Scholar

Kościelak S. 2012. Katolicy w protestanckim Gdańsku od drugiej połowy XVI do końca XVIII wieku, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Kościelak S. 2013, Majątek nieruchomy i ruchomy klasztoru brygidek w Gdańsku u progu kasat oraz jego losy po kasacie w 1835 r. Wstępne ustalenia W: Derwich M, (red.) Klasztor w gospodarce średniowiecznej i nowożytnej, Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii, 597-610.
Google Scholar

Kościelak S. 2014. Klasztory skasowane w okręgu gdańskim w świetle raportów o ich stanie personalnym za lata 1817–1835, W: Derwich M. (red.), Kasaty klasztorów na obszarze dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i na Śląsku na tle procesów sekularyzacyjnych w Europie, t. II, Kasaty na Śląsku Pruskim i na ziemiach zaboru pruskiego, (Series I: Colloquia 8/II), Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii, 351-374.
Google Scholar

Kościelak S. 2015. Obsady klasztorów gdańskich w raportach personalnych pruskiego Ministerstwa Wyznań z lat 1817-1835. Materiały do prozopografii duchowieństwa zakonnego na Pomorzu Nadwiślańskim, W: Oliński P., Rozynkowski W. (red.). Źródła i materiały do badań nad kasatami klasztorów z obszaru Pomorza Nadwiślańskiego i ziemi chełmińskiej (XIX i XX w.), (Seria: Derwich M. (red.) Dziedzictwo kulturowe po skasowanych klasztorach, t. 1), Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii,71-151.
Google Scholar

Kubicki R. 2014. Kasata klasztorów dominikańskich na terenie prowincji Prusy Zachodnie w latach 1818-1835 i jej skutki, W: Derwich M. (red.), Kasaty klasztorów na obszarze dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i na Śląsku na tle procesów sekularyzacyjnych w Europie, t. II, Kasaty na Śląsku Pruskim i na ziemiach zaboru pruskiego, (Series I: Colloquia 8/II), Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii, 375-386
Google Scholar

Kubicki R. 2015a. Akta rejencji w Gdańsku i Kwidzynie oraz Nadprezydium Prowincji Prusy Zachodnie dotyczące kasat klasztorów przeprowadzonych w pierwszej połowie XIX w., W: W: Oliński P., Rozynkowski W. (red.). Źródła i materiały do badań nad kasatami klasztorów z obszaru Pomorza Nadwiślańskiego i ziemi chełmińskiej (XIX i XX w.), (Seria: Derwich M. (red.) Dziedzictwo kulturowe po skasowanych klasztorach, t. 1), Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii, 11-38.
Google Scholar

Kubicki R. 2015b. Inwentarz klasztoru i kościoła bernardynów w Toruniu z 1817 r., Hereditas Monasteriorum, 6, 427-448.
Google Scholar

Pawlowski J. N. 1881. Populäre Geschichte Danzig. Zweite Theil: Beschreibung der hervorragensten öffentlichen Gebäude Danzigs, Erste Abschnitt: Die Kirche, Danzig: Verlag der Wedel’schen Hofbuchdruckerei.
Google Scholar

Roll B. 2006. Kościół p.w. św. Mikołaja, W: Roll B., Strzelecka I. (red.) Katalog zabytków sztuki. Miasto Gdańsk, , cz. 1, Tekst, Kałamajska-Saeed M. (red.), Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria nowa, t. VIII, cz. 1). Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 140-141
Google Scholar

Rozynkowski W. 2014. Wokół kasaty klasztoru dominikanów w Toruniu, W: Derwich M. (red.), Kasaty klasztorów na obszarze dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i na Śląsku na tle procesów sekularyzacyjnych w Europie, t. II, Kasaty na Śląsku Pruskim i na ziemiach zaboru pruskiego, (Series I: Colloquia 8/II), Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii, 389-399.
Google Scholar

Wajda K. 1987. Kasata zakonów i jej oddźwięk społeczny na Pomorzu w XIX wieku, Studia Pelplińskie, 18, 95-109.
Google Scholar