Moralność działalności politycznej w nauczaniu Josepha Ratzingera/Benedykta XVI

Janusz Szulist

doi:10.26142/stgd-2025-002

Published: 2025-12-15

Vol. 56 (2025)

Morality in political activity in the teaching of Joseph Ratzinger / Pope Benedict XVI

Janusz Szulist

Gdańsk Studies

Section: Artykuły

https://doi.org/10.26142/stgd-2025-002

Abstract

The article discusses the moral aspect of the political activity as taught by Joseph Ratzinger / Benedict XVI. The German Pontiff follows the teachings of his predecessors, emphasising the importance of the cooperation between reason and faith and showing the positive role of religion in the state. The acceptance of Christian moral principles determines the human character of social structures. Politics, conceived as a struggle for power, is the domain of the lay faithful. Ratzinger's theology assumes the openness of reason to faith in order to achieve a more holistic view of reality, as well as to select the most appropriate means to fulfil the principles of the common good which is, after all, the raison d'être of the state as a political community. Within the framework of policy, the Logos, i.e. the eternal will of God that constitutes the framework for the integral progress, can be put into practice. Moral rationalism – when implemented on an unchanging ethical foundation – protects the social and the political systems from the domination of legal positivism, the deliberate elimination of religion from the public sphere and the predominance of ideologies that generate reductionist concepts of the human being and the world. The above-mentioned factors undermine the holistic nature of the natural law as the basis for values such as justice and peace which determine the moral foundation of the development-oriented political activity.

Keywords:

politics, moral rationalism, faith, reason, logos, natural law, ideologies, legal positivism

Similar Articles

1 2 3 > >>

You may also start an advanced similarity search for this article.

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Szulist, J. (2025). Morality in political activity in the teaching of Joseph Ratzinger / Pope Benedict XVI. Gdańsk Studies, 56, 18–31. https://doi.org/10.26142/stgd-2025-002

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Bauman, Z. 1991. Ideologia. W: A. Kojder i in. (red.), Encyklopedia socjologii, T. 1. Warszawa: Oficyna Naukowa, 297–301.
Google Scholar

Benedykt XVI. 2006a. Jak naprawić demokrację? L’Osservatore Romano (wyd. pol.), 27(9–10), 34–35.
Google Scholar

Benedykt XVI. 2006b. Orędzie na Światowy Dzień Pokoju (2006), https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/pl/messages/peace/documents/hf_ben-xvi_mes_20051213_xxxix-world-day-peace.html (20.07.2025).
Google Scholar

Benedykt XVI. 2006c. Trzeba budować pokój oparty na prawdzie. L’Osservatore Romano (wyd. pol.), 27(4), 20–23.
Google Scholar

Benedykt XVI. 2007a. Encyklika „Spe salvi”. Watykan: Libreria Editrice Vaticana.
Google Scholar

Benedykt XVI. 2007b. Katolicy winni w sposób szczególny służyć wspólnemu dobru narodu. L’Osservatore Romano (wyd. pol.), 28(7–8), 16–17.
Google Scholar

Benedykt XVI. 2007c. Kościół liczy na świadectwo chrześcijan w życiu politycznym. L’Osservatore Romano (wyd. pol.), 28(12), 15–16.
Google Scholar

Benedykt XVI. 2007d. Miłość bliźniego i sprawiedliwość w stosunkach międzynarodowych i międzypaństwowych. L’Osservatore Romano (wyd. pol.), 28(7–8), 5–7.
Google Scholar

Benedykt XVI. 2007e. Niezbywalna wartość naturalnego prawa moralnego. L’Osservatore Romano (wyd. pol.), 28(12), 18–19.
Google Scholar

Benedykt XVI. 2007f. Orędzie na Światowy Dzień Pokoju (2007), https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/pl/messages/peace/documents/hf_ben-xvi_mes_20061208_xl-world-day-peace.html (20.07.2025).
Google Scholar

Benedykt XVI. 2007g. Wartości uniwersalne ukształtowane przez chrześcijaństwo są duszą Europy. L’Osservatore Romano (wyd. pol.), 28(6), 34–35.
Google Scholar

Benedykt XVI. 2008a. Brońmy razem życia i wolności religijnej w świecie. L’Osservatore Ro-mano (wyd. pol.), 29(5), 52–53.
Google Scholar

Benedykt XVI. 2008b. Prawa człowieka są wyrazem sprawiedliwości. L’Osservatore Romano (wyd. pol.), 29(5), 55–58.
Google Scholar

Benedykt XVI. 2010a. Osoba ludzka i dobro wspólne w centrum zarządzania sprawami pu-blicznymi. L’Osservatore Romano (wyd. pol.), 31(3–4), 11–12.
Google Scholar

Benedykt XVI. 2010b. Prawa uzyskiwane przez migrantów wiążą się z obowiązkami. L’Osservatore Romano (wyd. pol.), 31(8–9), 27–28.
Google Scholar

Benedykt XVI. 2010c. Przemówienie w Parlamencie Brytyjskim (17.09.2010), https://www.ekai.pl/dokumenty/przemowienie-benedykta-xvi-w-parlamencie-brytyjskim-o-miejscu-religii-w-procesie-politycznym-17-wrzesnia-2010-r/ (26.06.2025).
Google Scholar

Benedykt XVI. 2010d. Trzy sposoby propagowania prawdy moralnej w życiu publicznym. L’Osservatore Romano (wyd. pol.), 31(8–9), 10–11.
Google Scholar

Benedykt XVI. 2011a. Bądźcie promotorami współpracy, solidarności i humanizmu. L’Osservatore Romano (wyd. pol.), 32(5), 18–19.
Google Scholar

Benedykt XVI. 2011b. Orędzie na Światowy Dzień Pokoju (2011), https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/pl/messages/peace/documents/hf_ben-xvi_mes_20101208_xliv-world-day-peace.html (21.07.2025).
Google Scholar

Benedykt XVI. 2011c. Prawo do wolności religijnej jest pierwszym z praw. L’Osservatore Ro-mano (wyd. pol.), 32(2), 39–43.
Google Scholar

Benedykt XVI. 2011d. Przemówienie w Bundestagu (22.09.2011), https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/pl/speeches/2011/september/documents/hf_ben-xvi_spe_20110922_reichstag-berlin.html (26.06.2025).
Google Scholar

Benedykt XVI. 2011e. Sprawiedliwy i pokojowy ład społeczny w świecie jest możliwy i nieo-dzowny. L’Osservatore Romano (wyd. pol.), 32(2), 21–23.
Google Scholar

Bertone, T. 2007. Człowiek drogą Kościoła. L’Osservatore Romano (wyd. pol.), 28(7–8), 53–57.
Google Scholar

Dziwisz, S. 2009. Misja Kościoła w Europie Środkowowschodniej 20 lat po upadku systemu komunistycznego (1989–2009). L’Osservatore Romano (wyd. pol.), 30(4), 47–49.
Google Scholar

Franciszek. 2020. Encyklika „Fratelli tutti”. Watykan: Libreria Editrice Vaticana.
Google Scholar

Góźdź, K. 2011. Chrystologia Logosu według Josepha Ratzingera. Teologia w Polsce, 5 (2), 237–247.
Google Scholar

Góźdź, K. 2013. Logosowy charakter wiary według Josepha Ratzingera – Benedykta XVI. Polonia Sacra, 17(2), 43–52.
Google Scholar

Guerriero, E. 2018. Świadek prawdy. Biografia Benedykta XVI, tłum. J. Tomaszek. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Hervada, X. 2011. Prawo naturalne. Wprowadzenie, tłum. A. Dorabialska. Kraków: Petrus.
Google Scholar

Jan Paweł II. 1991. Encyklika „Centesimus annus”. Watykan: Libreria Editrice Vaticana.
Google Scholar

Jan Paweł II. 1995. Encyklika „Evangelium vitae”. Watykan: Libreria Editrice Vaticana.
Google Scholar

Kowalczyk, J. 2007. Solidaryzujemy się z wszystkimi w trosce o dobro człowieka. L’Osservatore Romano (wyd. pol.), 28(3), 55–56.
Google Scholar

Machinek, M. 2007. Kard. Joseph Ratzinger – w poszukiwaniu pokoju. Forum Teologiczne, 8, 133–148.
Google Scholar

Mastej, J. 2024. Jezus jest Sensem. Fundamentalna chrystologia sensu inspirowana twórczo-ścią Josepha Ratzingera. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Mering, W. 1993. Wstęp do filozofii, Pelplin: Bernardinum.
Google Scholar

Radomski, G. 2022. Idee polityczne. Rozważania dotyczące delimitacji pojęć i metod badaw-czych. W: W. Cichosz, J. Szulist, J.J. Woźniak (red.), Wiara a ideologia. Joseph Ratzinger – Benedykt XVI wobec wyzwań współczesności. Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum, 127–141.
Google Scholar

Ratzinger, J. 1996. Wprowadzenie w chrześcijaństwo, tłum. Z. Włodkowa. Kraków: Znak.
Google Scholar

Ratzinger, J. 2001. Bóg i świat. Wiara i życie w dzisiejszych czasach. Z kardynałem Josephem Ratzingerem rozmawia Peter Seewald, tłum. G. Sowiński. Kraków: Znak.
Google Scholar

Ratzinger, J. 2005a. Europa Benedykta w kryzysie kultur, tłum. W. Dzieża. Częstochowa: Świę-ty Paweł.
Google Scholar

Ratzinger, J. 2005b. Europa. Jej podwaliny dzisiaj i jutro, tłum. S. Czerwik. Kielce: Jedność.
Google Scholar

Ratzinger, J. 2005c. Wiara – prawda – tolerancja. Chrześcijaństwo a religie świata, tłum. R. Zajączkowski. Kielce: Jedność; Herder.
Google Scholar

Ratzinger, J. 2013. Raport o stanie wiary. Rozmowa Vittorio Messori’ego przeprowadzona z ks. kardynałem Josephem Ratzingerem – prefektem Kongregacji Nauki Wiary – obecnym papie-żem Benedyktem XVI, tłum. Z. Oryszyn. Marki: Michalineum.
Google Scholar

Ratzinger, J. 2018. Co jest spoiwem świata? Przedpolityczne podstawy moralne państwa libe-ralnego. W: J. Ratzinger/Benedykt XVI, P. Azzaro, C. Grandos (red.) Uwolnić wolność. Wiara a polityka w trzecim tysiącleciu, (Teksty wybrane – J. Ratzinger/Benedykt XVI; 5). Lublin: Fundacja Rozwoju KUL, 152–162.
Google Scholar

Re, G.B. 2011. Jan Paweł II, Europa i korzenie chrześcijańskie. L’Osservatore Romano (wyd. pol.), 32(8-9), 51–53.
Google Scholar

Sobór Watykański II. 2002. Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”. W: Konstytucje. Dekrety. Deklaracje. Nowe tłumaczenie. Poznań: Pallotti-num, 526–606.
Google Scholar

Szacka, B. 2008. Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Szulist, J. 2016. Teologia państwa w pismach Josepha Ratzingera (Benedykta XVI). Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Google Scholar

Szulist, J. 2021. Prawo naturalne w nauczaniu Josepha Ratzingera/Benedykta XVI. Pelplin: Bernardinum.
Google Scholar

Świątek, J. 2008. Demokracja w nauczaniu papieży, Człowiek w Kulturze, 20, 85–100. https://www.czlowiekwkulturze.pl/index.php?option=com_phocadownload&view=category&id=11&Itemid=275&lang=pl.
Google Scholar

Wolska, B., Pąkciński, M. 2012. Tabu i wstyd w literaturze i kulturze. Napis, 18, 3–7. https://rcin.org.pl/dlibra/publication/64961/edition/53869/content.
Google Scholar

Morality in political activity in the teaching of Joseph Ratzinger / Pope Benedict XVI

Abstract

Keywords:

Most read articles by the same author(s)

Similar Articles

Janusz Szulist