Wybrane charakterystyki jezuitów z Prowincji Wielkopolsko-Mazowieckiej z donosów informatorów aparatu bezpieczeństwa (1949-1978)

Mateusz Ihnatowicz

doi:10.26142/stgd-2022-024

Published: 2022-12-30

Vol. 51 (2022)

Selected characteristics of Jesuits from Greater Poland-Masovia Province from the denunciations of the informants of the security apparatus (1949-1978)

Mateusz Ihnatowicz

Gdańsk Studies

Section: Artykuły

https://doi.org/10.26142/stgd-2022-024

Abstract

The article presents extracts from the denunciations of security apparatus informers from the People's Republic of Poland regarding selected Jesuits from the Greater Poland-Masovia Province of the Society of Jesus. The article lists the areas of interest of the ministry of security to individual monks. The analysis of the documentation showed that the security apparatus carried out an insightful description of the monk. The security department created a comprehensive and synthetic image of a given Jesuit. He learned about his character traits, the opinions of his confreres about him, functions in the order, strengths and weaknesses, or his attitude towards state authorities. Knowledge in this area was obtained on the basis of many years of research and analysis of documents left by the Security Service in the archives of the Institute of National Remembrance (IPN).

Keywords:

characteristics, Church, denunciation, Jesuits, Poland, secret collaborator

Most read articles by the same author(s)

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Ihnatowicz, M. (2022). Selected characteristics of Jesuits from Greater Poland-Masovia Province from the denunciations of the informants of the security apparatus (1949-1978). Gdańsk Studies, 51, 112–122. https://doi.org/10.26142/stgd-2022-024

Cited by / Share

References

Arkusz informacyjny „dossier” na podejrzanych o przestępstwa przeciw Państwu, k. 393, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie 01283/1105.
Google Scholar

Charakterystyka, k. 82, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie 01283/1108.
Google Scholar

Dane o jezuicie Wojciechowskim, k. 213-214, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie 01283/1108.
Google Scholar

Doniesienie, 15 I 1954, k. 478, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie 01283/1105.
Google Scholar

Doniesienie, k. 614-618, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie 01283/1106.
Google Scholar

Doniesienie agenturalne, Olsztyn 7 XI 1949, k. 49-50, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie 01283/1100.
Google Scholar

Doniesienie agenturalne, Olsztyn 16 VI 1950, k. 19-23, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie 01283/1110.
Google Scholar

Doniesienie ag. Nr 5/60, 5 V 1960, k. 109-120, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Bydgoszczy 001/251, t. 2.
Google Scholar

Grzebień, L. (red.) 2004. Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, Kraków: Wydawnictwo WAM, 289, 753.
Google Scholar

Ihnatowicz, M. 2021. Służby Bezpieczeństwa Polski Ludowej i PRL wobec jezuitów Prowincji Wielkopolsko-Mazowieckiej (1945-1989). Poznań: Wydawnictwo Naukowe FNCE.
Google Scholar

Ihnatowicz, M. 2015. Prowincja Wielkopolsko-Mazowiecka Jezuitów w świetle materiałów aparatu bezpieczeństwa (1945-1989). Gdańsk: Uniwersytet Gdański. (praca doktorska)
Google Scholar

Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r.
Google Scholar

Notatka służbowa z opracowania teczki osobowej – BDO, Warszawa 1 IV 1954, k. 395, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie 01283/1105.
Google Scholar

Omówienie materiałów dot. ks. Jezuity Wilusza Antoniego, k. 178-179, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie 01283/1108.
Google Scholar

Wniosek o udzielenie informacji ze znajdujących się w zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej zbiorów danych, rejestrów i kartotek organów bezpieczeństwa państwa, w tym dotyczących tożsamości tajnych informatorów lub pomocników przy operacyjnym zdobywaniu informacji, składany na podstawie art. 36 ust. 4b ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2018 r. poz. 2032, z późn. zm.). https://ipn.gov.pl/pl/archiw/udostepnianie/rodzaje-realizowanych-w/27546,NAUKOWCY-Wniosek-o-udostepnienie-dokumentow-w-celu-prowadzenia-badan-naukowych.html (dostęp: 03.01.2022).
Google Scholar

Wyciąg z doniesienia z dnia 15 I 1954 r. inf. ps. „Jackowski”, k. 219, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie 01283/1108.
Google Scholar

Wyciąg z doniesienia inf. „Jackowski” z dnia 15 I 1954, k. 394, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie 01283/1105.
Google Scholar

Wyciąg z doniesienia inf. „Jackowski” z dnia 25 I 1954 r., k. 155, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie 01283/1108.
Google Scholar

Wyciąg z notatki służbowej nr 3/66, z dnia 18.04.66 r. ze spotkania z kandydatem na t. w. nr rej. 3715/66, k. 124, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie 01283/1109.
Google Scholar

Wyciąg z doniesienia z dnia 23.02.1978 r., Warszawa 23 II 1978, k. 1252, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie 01283/1123, cz. 3.
Google Scholar

Mateusz Ihnatowicz

mateuszihnatowicz@gmail.com
https://orcid.org/0000-0002-8059-101X

Affiliation:

Instytut Dziedzictwa Solidarności w Gdańsku Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Dr Mateusz Ihnatowicz – ur. 1984, doktor nauk humanistycznych, historyk dziejów najnowszych Polski, archiwista, muzealnik. Od 2020 r. główny specjalista ds. merytorycznych w Instytucie Dziedzictwa Solidarności w Gdańsku. W latach 2016-2020 specjalista ds. naukowych i edukacji w Muzeum Piaśnickim w Wejherowie Oddział Muzeum Stutthof w Sztutowie. W latach 2008-2012 archiwista w Instytucie Pamięci Narodowej w Gdańsku.

27 lipca 2015 r. obronił pracę doktorską pt. „Prowincja Wielkopolsko-Mazowiecka Jezuitów w świetle materiałów aparatu bezpieczeństwa (1945-1989)” (Uniwersytet Gdański, Gdańsk 2015).

Autor monografii: „Villa Musica. Dzieje gniazda rodziny Panków w zarysie” (Muzeum Piaśnickie w Wejherowie Oddział Muzeum Stutthof w Sztutowie, Wejherowo 2016). Konsultant naukowy publikacji: Tomasz Mering, „Las Piaśnicki. Fabularyzowany komiks historyczny” (Muzeum Piaśnickie w Wejherowie Oddział Muzeum Stutthof w Sztutowie, Wejherowo 2016).

Publikował artykuły oraz recenzje w recenzowanych i punktowanych czasopismach naukowych: „Universitas Gedanensis”, „Almanach Historyczny”, „Studia Gdańskie”, „Roczniki Teologiczne”, „Fides, Ratio et Patria. Studia Toruńskie”, „Pro Fide Rege et Lege”.

Publikował również w: „Rodzina Osowska”, „Płyń pod prąd”, www.ekumenizm.pl, www.endecja.pl, www.interia360.pl, www.radziejowkujawski.vgh.pl, www.swiatpl.com.

W kręgu jego zainteresowań znajdują się dzieje chrześcijaństwa, zakon jezuitów, nowe ruchy religijne, dzieje ideologii totalitarnych (faszyzm, narodowy socjalizm, komunizm), historia filozofii, historia muzyki oraz klasycy myśli humanistycznej.

Mieszka w Gdańsku.