Abstract

Wokół zagadnienia osób niesamodzielnych skupiają się różnego rodzaju rozwiązania prawne, z których wynikają określone uprawnienia dla danej osoby oraz obowiązki innych podmiotów prawa prywatnego oraz organów władzy publicznej. Wobec tego status osoby niesamodzielnej musi być analizowany w kontekście Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Akt ten wyznacza pozycję jednostki w państwie i określa ramy ochrony, którą władze publiczne muszą jej zapewnić. Mimo, że pojęcie „osoby niesamodzielnej” nie pojawia się w żadnym z przepisów Konstytucji, należy uznać, że jej status wyznaczają konstytucyjne zasady. W szczególności są to zasada godności, zasada sprawiedliwości społecznej oraz zasada pomocniczości.

Konstytucyjny katalog praw człowieka wskazuje na konieczność wsparcia osób niesamodzielnych, w tym na konieczność zapewnienia im minimum egzystencji, dostępu do opieki medycznej, a także na obowiązek stworzenia warunków, by mogły one, stosownie do własnych potrzeb, uczestniczyć w życiu społecznym.

Ustawodawca ma dużą swobodę w kształtowaniu systemu instytucjonalnego wsparcia osób niesamodzielnych. Musi przy tym uwzględniać zasadę pomocniczości, a także inne wartości. W szczególności musi zadbać o to, by godność osób niesamodzielnych nie została naruszona.