(Auto)refleksyjność w Tremie Alfreda Hitchcocka. O adaptacji powieści Selwyna Jepsona

Robert Birkholc

doi:10.21697/zk.2020.7.05

Opublikowane: 2020-12-31

Nr 7 (2020)

(Auto)refleksyjność w Tremie Alfreda Hitchcocka. O adaptacji powieści Selwyna Jepsona

Robert Birkholc

Załącznik Kulturoznawczy

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zk.2020.7.05

Abstrakt

The article is devoted to self-reflexive strategies used in Stage Fright by Alfred Hitchcock, based on a novel Man Running by Selwyn Jepson. Unlike European modernists such as Jean-Luc Godard, Hitchcock didn’t use experimental film form, but he applied some metafictional narrative techniques within a classical narrative structure. Comparing Stage Fright with the literary original, the author shows how Hitchcock made his film self-referential. The director achieved it by embedding the action deeper in a theater environment, adding a complex symbol of a curtain, using a figure of authorial metalepsis, problematizing the issue of the characters, identity and making narration unreliable. Stage Fright is self-reflexive not only on the level of the plot and dialogues, but also on the level of the narration. As the author argues, Hitchcock not only talks about the mechanisms of creating the spectacle, but also draws attention to the role of lies, fiction and play in our lives.

Słowa kluczowe:

Alfred Hitchcock, self-reflexivity, film adaptation, spectacle, modernist cinema, unreliable narration

Inne teksty tego samego autora

Brygida Pawłowska-Jądrzyk, Robert Birkholc, Krzysztof Zanussi, „Jak się nie dostrzega zagadkowości zdarzeń, to się widzi tylko powierzchnię” , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 6 (2019)
Robert Birkholc, Notatk i filmowe Federica Felliniego. Notatnik reżysera jako manifest poetyki twórcy , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 9 (2022)
Robert Birkholc, Notatki filmowe Piera Paola Pasoliniego na tle literackiej i filmowej poetyki brulionu , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 8 (2021)
Robert Birkholc, Seweryn Kuśmierczyk, Laboratorium analizy filmu Z prof. Sewerynem Kuśmierczykiem rozmawia Robert Birkholc , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 5 (2018)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Birkholc, R. (2020). (Auto)refleksyjność w Tremie Alfreda Hitchcocka. O adaptacji powieści Selwyna Jepsona . Załącznik Kulturoznawczy, (7), 117–140. https://doi.org/10.21697/zk.2020.7.05

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Leslie Abramson, Hitchcock and the Anxiety of Authorship, Palgrave Macmillan, New York 2015.
Google Scholar

Wojciech Browarny, Opowieści niedyskretne: formy autorefleksyjne w prozie polskiej lat dziewięćdziesiątych, WUWr, Wrocław 2002.
Google Scholar

Francesco Casetti, Luciana Bohne, Antonioni and Hitchcock: Two Strategies of Narrative Investment, „SubStance: A Review of Theory and Literary Criticism” 1986, Vol. 15, No. 3.
Google Scholar

Gilles Deleuze, Kino. 1: Obraz-ruch. 2: Obraz-czas, tłum. J. Margański, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2008.
Google Scholar

William Drumin, Thematic and Methodological Foundations of Alfred Hitchcock’s Artistic Vision, Edwin Mellen Press, New York 2004.
Google Scholar

John Fawell, Stage Fright: Alfred Hitchcock’s Fear of Acting, „Film Criticism” 2001, Vol. 26, No. 1.
Google Scholar

Thomas Hemmeter, Hitchcock’s Narrative Modernism: Ironies of Fictional Time, [w:] A Companion to Hitchcock, eds. T. Leitch, L. Poague, Wiley–Blackwell, Malden, MA–Oxford.
Google Scholar

Marek Hendrykowski, Adaptacja jako przekład intersemiotyczny, „Przestrzenie Teorii” 2013, nr 2.
Google Scholar

Selwyn Jepson, Man Running, Hurlingham Books, London 1948.
Google Scholar

Magdalena Karkiewicz, Metalepsa jako strategia narracyjna w dziełach literackich i filmowych (analiza zjawiska na wybranych przykładach), „Załącznik Kulturoznawczy” 2015, nr 2.
Google Scholar

Kino klasyczne, red. T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syski, TAiWPN Universitas, Kraków 2011.
Google Scholar

Tomasz Kłys, Film fikcji i jego dominanty, WN Semper, Warszawa 1999.
Google Scholar

Tomasz Kłys, Poetyka negatywna w filmie: Zarys problematyki, [w:] Studia Filmoznawcze, t. 14: Film: symbol i tożsamość, red. J. Trzynadlowski, WUWr, Wrocław 1992.
Google Scholar

András Kovács, Screening Modernism. European Art Cinema: 1950–1980 (Cinema and Modernity), The University of Chicago Press, Chicago – London 2007.
Google Scholar

Krzysztof Loska, Hitchcock – autor wśród gatunków, Rabid, Kraków 2002.
Google Scholar

Stanford M. Lyman, Marvin B. Scott, Stage Fright and the Problem of Identity, [w:] idem, A Sociology of the Absurd, General Hall, Inc., New York 1989.
Google Scholar

Patrick McGilligan, Alfred Hitchcock: życie w ciemności i pełnym świetle, tłum. J. Matys, A. i A. Nermerowie, I. Stąpor, WK „Twój Styl”, Warszawa 2005.
Google Scholar

Tania Modleski, The Women Who Knew Too Much. Hitchcock and Feminist Theory, Routledge – Taylor & Francis Group, New York – London 2016.
Google Scholar

John Orr, Hitchcock and Hume Revisited: Fear, Confusion, and Stage Fright, „Film- -Philosophy” 2007, Vol. 11, No. 1.
Google Scholar

Jacek Ostaszewski, Historia narracji filmowej, TAiWPN Universitas, Kraków [cop. 2018].
Google Scholar

Jacek Ostaszewski, Narrator niewiarygodny w filmie fabularnym, „Kwartalnik Filmowy” 2010, nr 71–72.
Google Scholar

Jacek Ostaszewski, Nowe kino, nowa narracja, [w:] Kino epoki nowofalowej, red. T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, TAiWPN Universitas, Kraków 2015.
Google Scholar

Mirosław Przylipiak, Kino stylu zerowego. Dwadzieścia lat później, wyd. 2 popr. i rozsz., GWP, Sopot 2016.
Google Scholar

Mirosław Przylipiak, Narrator literacki, „narrator” filmowy, [w:] Studia Filmoznawcze, t. 9: Problemy poznawania dzieła filmowego, red. J. Trzynadlowski, WUWr, Wrocław 1990.
Google Scholar

Artur Sandauer, Samobójstwo Mitrydatesa, [w:] idem, Pisma zebrane, t. 2: Studia historyczne i teoretyczne, Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, Warszawa 1985.
Google Scholar

Donald Spoto, Alfred Hitchcock, tłum. J.S. Zaus, Alfa, Warszawa 2000.
Google Scholar

François Truffaut, Hitchcock / Truffaut, współpraca H. Scott, tłum., oprac. i posłowie T. Lubelski, „Świat Literacki”, Izabelin 2005.
Google Scholar

Boris Uspienski, Poetyka kompozycji. Struktura tekstu artystycznego i typologia form kompozycji, tłum. P. Fast, Śląsk, Katowice 1997.
Google Scholar

Peter Verstraten, Film Narratology, Toronto University Press, Toronto 2009.
Google Scholar

Michael Walker, Hitchcock’s Motifs, Amsterdam University Press, Amsterdam 2005.
Google Scholar