Kosmiczne krajobrazy. "Space documentaries" jako filmy/seriale pejzażowe

Magdalena Kempna-Pieniążek

doi:10.21697/zk.2025.12.13

Opublikowane: 2025-12-15

Nr 12 (2025)

Kosmiczne krajobrazy. "Space documentaries" jako filmy/seriale pejzażowe

Magdalena Kempna-Pieniążek

Załącznik Kulturoznawczy

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zk.2025.12.13

Abstrakt

Tematem artykułu jest rola krajobrazów ziemskich i pozaziemskich w filmach dokumentalnych o kosmosie. W pierwszej części tekstu, odwołując się do definicji filmu krajobrazowego autorstwa Emmanuela Carrère’a, autorka ukazuje możliwości interpretacyjne, jakie daje powiązanie refleksji nad space documentaries z rozważaniami na temat natury filmowych i serialowych krajobrazów. Następnie, czerpiąc z prac Elizabeth Kessler oraz innych badaczy, omawia relację filmów dokumentalnych o kosmosie z kategorią kosmicznej wzniosłości. Ostatnia część artykułu ma charakter eksploracyjny. Autorka wskazuje obszary, w których badania nad filmowym krajobrazem mogą owocnie łączyć się z badaniami nad astrokulturą rozumianą zgodnie z koncepcją Alexandra C.T. Gepperta.

Słowa kluczowe:

space documentaries, pejzaż kosmiczny, kosmiczna wzniosłość, krajobraz w filmie

Podobne artykuły

Magdalena Szczypiorska-Chrzanowska, Dwaj ludzie z lustrem. Metafory fotografii i fotograficzne motywy w etiudach Romana Polańskiego , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 10 (2023): Załącznik Kulturoznawczy 10/2023
Elżbieta Winiecka, Figury kinetyczne w literaturze cyfrowej. Stan badań i kilka wątpliwości , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 8 (2021)
Iwona Kolasińska-Pasterczyk, Hitchcock, blondynka i „spojrzenie” (postaci grane przez Grace Kelly) , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 7 (2020)
Katarzyna Taras, Hitchcock wobec Holocaustu (Memory of the Camps) , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 7 (2020)
Lina Preišegalavičienė, The National Tendencies in Lithuanian Interwar Interior Design (1918–1940) , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 6 (2019)
Aneta Kliszcz, Playing with Time, Space, and Narrative in Arturo Pérez Reverte’s The Flanders Panel (La table des Flandres) , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 7 (2020)
Piotr Zwierzchowski, Krajobraz z czołgiem. Oswajanie pamięci o II wojnie światowej w "Szczęściarzu Antonim" (1960) Hanny Bielińskiej i Włodzimierza Haupego , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Elżbieta Kal, „Sprawa realizmu w plastyce kształtującej”. Design i jego krytyka wobec realizmu socjalistycznego , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 6 (2019)
Marcin Jewdokimow, Magdalena Łukasiuk, Niedom. Przekraczanie idei domu rodzinnego w mieszkaniu migracyjnym , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 1 (2014)
Kamila Żyto, Rekonfiguracje i zapożyczenia. Skandynawski typ krajobrazu we współczesnych serialach noir , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)

<< < 1 2 3 4 5 6 > >>

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Kempna-Pieniążek , M. (2025). Kosmiczne krajobrazy. "Space documentaries" jako filmy/seriale pejzażowe . Załącznik Kulturoznawczy, (12), 225–241. https://doi.org/10.21697/zk.2025.12.13

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Altman Rick, Gatunki filmowe, tłum. M. Zawadzka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Google Scholar

Boczkowska Kornelia, The impact of American and Russian cosmism on the representation of space exploration in 20th century American and Soviet space art, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2016.
Google Scholar

Bousé Derek, Wildlife Films, University of Pennsylvania Press, Philadelphia 2000. DOI: https://doi.org/10.9783/9780812205848
Google Scholar

Carrère Emmanuel, Werner Herzog – twórca Woyzecka, tłum. I. Dembowski, [w:] Werner Herzog, red. B. Zmudziński, P.C. Seel, Secesja, Goethe-Instytut, Kraków 1994.
Google Scholar

Chasteney Pierre, From Geocentrism to Allocentrism: Teaching the Phases of the Moon in a Digital Full-Dome Planetarium, „Research in Science Education” 2016, nr 46. DOI: https://doi.org/10.1007/s11165-015-9460-3
Google Scholar

Cosgrove Denis, Apollo’s Eye. A Cartographic Genealogy of the Earth in Western Imagination, The John Hopkins University Press, Baltimore – London 2001.
Google Scholar

Dufour-Kowalska Gabrielle, Caspar David Friedrich. U źródeł wyobrażeń romantycznych, tłum. M. Rostworowska, Lexis, Kraków 2005.
Google Scholar

Dunnett Oliver, The Spaces of Outer Space, [w:] The Routledge Handbook of Social Studies of Outer Space, ed. J.F. Salazar, A. Gorman, Routledge, London – New York 2023. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003280507-8
Google Scholar

Geppert Alexander C.T., European Astrofuturism, Cosmic Provincialism: Historicizing the Space Age, [w:] Imagining Outer Space. European Astroculture in the Twentieth Century, ed. A.C.T. Geppert, Palgrave Macmillan, New York 2012. DOI: https://doi.org/10.1057/9780230361362
Google Scholar

Gorman Alice, The cultural landscape of interplanetary space, „Journal of Social Archaeology” 2005, nr 1. DOI: https://doi.org/10.1177/1469605305050148
Google Scholar

Furuhata Yuriko, Returning to actuality: fûkeiron and the landscape film, „Screen” 2007, nr 1. DOI: https://doi.org/10.1093/screen/hjm034
Google Scholar

Helphand Kenneth I., Landscape Films, „Lanscape Journal” 1986, nr 1. DOI: https://doi.org/10.3368/lj.5.1.1
Google Scholar

Kempna-Pieniążek Magdalena, Inne światy? Krajobrazy i kosmobrazy w serialu „Planety” (2019), „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2024, nr 25 [w druku].
Google Scholar

Kempna-Pieniążek Magdalena, Zamknięci w nieskończonej otchłani. Przestrzeń kosmiczna (i jej poetyka) w filmach dokumentalnych Wernera Herzoga, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2022, nr 21.
Google Scholar

Kessler Elizabeth A., Picturing the Cosmos. Hubble Space Telescope Images and the Astronomical Sublime, University of Minnesota Press, Minneapolis – London 2012. DOI: https://doi.org/10.5749/minnesota/9780816679560.001.0001
Google Scholar

Kilgore De Witt Douglas, Astrofuturism. Science, Race, and Visions of Utopia in Space, University of Pennsylvania Press, Philadelphia 2003. DOI: https://doi.org/10.9783/9780812200669
Google Scholar

Lefebvre Martin, Between setting and landscape in the cinema, [w:] Landscape and Film, ed. M. Lefebvre, Routledge, New York – London 2007. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203959404
Google Scholar

Louson Eleanor, Taking Spectacle Seriously: Wildlife Film and the Legacy of Natural History Display, „Science in Contexts” 2018, nr 1. DOI: https://doi.org/10.1017/S0269889718000030
Google Scholar

Mirzoeff Nicholas, Jak zobaczyć świat, tłum. Ł. Zaremba, Wydawnictwo Karakter, Kraków – Warszawa 2016.
Google Scholar

Pak Chris, Terraforming: Ecopolitical Transformations and Environmentalism in Science Fiction, Liverpool University Press, Liverpool 2016. DOI: https://doi.org/10.5949/liverpool/9781781382844.001.0001
Google Scholar

Sage Daniel, How Outer Space Made America. Geography, Organization and the Cosmic Sublime, Ashgate, Furnham –Burlington 2014.
Google Scholar

Sugiera Małgorzata, Kolonizacja jako terraformowanie: klątwa Argonautów w epoce antropocenów (ćwiczenia z lektury), „Postscriptum Polonistyczne” 2023, nr 2. DOI: https://doi.org/10.31261/PS_P.2023.32.09
Google Scholar

Tudor Andrew, Metoda krytyczna. Autorzy i gatunki, tłum. J. Mach, „Kino” 1976, nr 3.
Google Scholar

Źródła internetowe
Google Scholar

Xavier Zachary, What is a Landscape Film?, https://www.zacharyxavier.com/landscape-films/ (dostęp: 3.12.2023).
Google Scholar