Od powieści filozoficznej do teatru (post)epickiego? 'Kosmos' Witolda Gombrowicza w inscenizacji Jerzego Jarockiego

Katarzyna Gołos-Dąbrowska

doi:10.21697/zk.2021.8.16

Published: 2021-12-31

No. 8 (2021)

From a Philosophical Novel to (Post) Epic Theater? Witold Gombrowicz’s 'Cosmos' Staged by Jerzy Jarocki

Katarzyna Gołos-Dąbrowska

Załącznik Kulturoznawczy

Section: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zk.2021.8.16

Abstract

The aim of the article is to present the way in which Jerzy Jarocki transforms Witold Gombrowicz’s Cosmos into a theatrical script. The director does not try to extract a purely dramatic form from the novel, but creates a dramatization that takes into account the epic elements of the work. He proves with his realization that the producer does not have to deconstruct the work or even modernize it in order to introduce a discussion about the work and its readings to the stage. The scenography (created by Jerzy Juk-Kowarski) is extremely important in the context of the realization of the Cosmos, which allows the creators to place the staging in a specific philosophical context, enlivens the recipient’s imagination and, in a way, forces an active reception of the work.

Keywords:

Witold Gombrowicz, Cosmos, philosophical novel, Jerzy Jarocki, Jerzy Juk-Kowarski, adaptation

Most read articles by the same author(s)

Katarzyna Gołos-Dąbrowska, Powidoki twórczości Federica Felliniego w "Mieście Snu" Krystiana Lupy , Załącznik Kulturoznawczy: No. 10 (2023): Załącznik Kulturoznawczy 10/2023
Anna Goworek, Katarzyna Gołos-Dąbrowska, Arkadiusz Klucznik, „Luksus bezpiecznej grozy” , Załącznik Kulturoznawczy: No. 10 (2023): Załącznik Kulturoznawczy 10/2023
Katarzyna Gołos-Dąbrowska, Possessed in the Theater. Adaptive Measures on Witold Gombrowicz’s Novel Staged by Krzysztof Garbaczewski , Załącznik Kulturoznawczy: No. 7 (2020)
Katarzyna Gołos-Dąbrowska, Piotr Jakubowski, Cyberewangelizacja poprzez sztukę? , Załącznik Kulturoznawczy: No. 3 (2016)
Katarzyna Gołos-Dąbrowska, “Your Fate is in your Hands Now” – Elements of Persuasion in the W imię Jakuba S. [In the Name of Jakub S.] by Monika Strzępka and Paweł Demirski , Załącznik Kulturoznawczy: No. 5 (2018)

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Gołos-Dąbrowska, K. (2021). From a Philosophical Novel to (Post) Epic Theater? Witold Gombrowicz’s ’Cosmos’ Staged by Jerzy Jarocki. Załącznik Kulturoznawczy, (8), 317–341. https://doi.org/10.21697/zk.2021.8.16

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Anna R. Burzyńska, Ściśle wyznaczona nieskończoność, „Tygodnik Powszechny” 2005, nr 46.
Google Scholar

Anna Czabanowska-Wróbel, Kosmos powtórzeń Witolda Gombrowicza, „Teksty Drugie” 2005, nr 3.
Google Scholar

Ewa Dąbek-Derda, Teatralne przestrzenie Jerzego Jarockiego, [w:] Odsłony współczesnej scenografii. Problemy – Sylwetki – Rozmowy, red. K. Fazan, A. Marszałek, J. Rożek-Sieraczyńska, Wydawnictwo UJ, Kraków 2016.
Google Scholar

Gilles Deleuze, Félix Guattari, Kłącze, przeł. B. Banasiak, „Colloquia Communia” 1988, nr 1-3.
Google Scholar

Joanna Derkaczew, Czarny karnawał Gombrowicza. „Kosmos” w Teatrze Narodowym, „Gazeta Wyborcza” 2005, nr 245.
Google Scholar

Artur Duda, Reżyserskie strategie inscenizacji dzieła literackiego, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2017.
Google Scholar

Małgorzata Dziewulska, Paradoks Jarockiego, „Dwutygodnik” 2012, nr 93.
Google Scholar

Sylwia Frołow, Jerzy Jarocki, Polska szkoła interpretacji Rosji, „Nowaja Polsza” 2006, nr 7-8.
Google Scholar

Alfred Gall, Humanizm performatywny. Polemika z filozofią w praktyce literackiej Witolda Gombrowicza, Universitas, Kraków 2011.
Google Scholar

Gombrowicz i krytycy, wybór i oprac. Z. Łapiński, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1984.
Google Scholar

Witold Gombrowicz, Kosmos, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1986.
Google Scholar

Witold Gombrowicz, Przewodnik po filozofii w sześć godzin i kwadrans, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2018.
Google Scholar

Beata Guczalska, Jerzy Jarocki. Artysta teatru, Wydawnictwo PWST, Kraków 1999.
Google Scholar

Beata Guczalska, Znaki chaosu czy sensu?, „Didaskalia” 2005, nr 70.
Google Scholar

Marek Hendrykowski, Współczesna adaptacja filmowa, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2011.
Google Scholar

Joanna Jakubowska-Cichoń, Mowa przytaczana w narracjach Marguerite Duras, Universitas, Kraków 2010.
Google Scholar

Jerzy Jarocki, Kosmos, Teatr Narodowy, Warszawa 2005.
Google Scholar

Jerzy Jarzębski, Gry poetyckie i teatralne, Kraków 2018.
Google Scholar

Jerzy Jarzębski, Gra w Gombrowicza, Warszawa 1982.
Google Scholar

Jerzy Jarzębski, Natura i teatr. 16 tekstów o Gombrowiczu, Kraków 2007.
Google Scholar

Elżbieta Konieczna, Jerzy Jarocki. Biografia, Kraków 2018.
Google Scholar

List Witolda Gombrowicza do Tadeusza Byrskiego, „Słowo Ludu” 1957, nr 35.
Google Scholar

Hans-Thies Lehmann, Teatr postdramatyczny, tłum. D. Sajewska, M. Sugiera, Księgarnia Akademicka, Kraków 2004. Anna Litak, Czytanie genetyczne, „Teatr” 2018, nr 2.
Google Scholar

Michał Paweł Markowski, Czarny nurt. Gombrowicz, świat, literatura, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004.
Google Scholar

Marta Miłoszewska, Adaptacja. Skrzynka z narzędziami, Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, Warszawa 2017.
Google Scholar

Jan Mukařovský, Wśród znaków i struktur, tłum. J. Baluch, M.R. Mayenowa, J. Mayen, L. Pszczołowska, PIW, Warszawa 1970.
Google Scholar

Leonard Neuger, „Kosmos” Witolda Gombrowicza. Genologiczne podstawy hipotez sensowności, „Teksty Drugie” 1999, nr 6.
Google Scholar

Brygida Pawłowska-Jądrzyk, Sens i chaos w grotesce literackiej, Universitas, Kraków 2002.
Google Scholar

Patrice Pavis, Słownik terminów teatralnych, tłum. i oprac. S. Świontek, Ossolineum, Wrocław 2002.
Google Scholar

Patrice Pavis, Współczesna inscenizacja, tłum. P. Olkusz, PWN, Warszawa 2011.
Google Scholar

Jean-Paul Sartre, Egzystencjalizm jest humanizmem, tłum. J. Krajewski, Wydawnictwo Muza, Warszawa 1998.
Google Scholar

Herta Schmid, „Nagi palec”: teatralizacja przedmiotów w „Ślubie” Witolda Gombrowicza, „Pamiętnik Literacki” 1985, nr 76/4.
Google Scholar

Dominik Sulej, „Kosmos” jako gabinet luster. Psychomachia Witolda Gombrowicza, Universitas, Kraków 2015.
Google Scholar

E. Szczęsna, Twórcza zmiana. Medialne przetworzenia sztuki, [w:] Rejony twórczej zmiany. Tekst. Adaptacja. Medialna re-kreacja, red. B. Pawłowska-Jądrzyk, K. Gołos-Dąbrowska, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa 2019.
Google Scholar

Tożsamość. 100 lat polskiej architektury, red. B. Stelmach, K. Andrzejewska-Batko, NIAiU, Warszawa 2019.
Google Scholar

Andrzej Wirth, Teatr Jerzego Jarockiego, cz. II, tłum. D. Borkowska, „Dialog” 1991, nr 2.
Google Scholar

Tomasz Zielke, Powierzchnie Gombrowicza. „Tancerz mecenasa Kraykowskiego” i perwersja, „Twórczość” 2012, nr 10.
Google Scholar