What Place Does Scripture Have in Thomas Aquinas’s Reasoning?

Sławomir Zatwardnicki

doi:10.21697/ct.2024.94.1.04

Opublikowane: 2024-02-01

Tom 94 Nr 1 (2024)

What Place Does Scripture Have in Thomas Aquinas’s Reasoning?

Sławomir Zatwardnicki

Collectanea Theologica

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/ct.2024.94.1.04

Abstrakt

W artykule zaakcentowano współistnienie teologii biblijnej i teologii systematycznej w twórczości Tomasza z Akwinu; w tym celu skorzystano z badań tomizmu biblijnego. Następnie ukazano, w jaki sposób Biblia wiąże się ze spekulacją teologiczną w początkowych kwestiach Sumy teologicznej, w których autor charakteryzuje sacra doctrina. Kolejno przedstawiono modus operandi Akwinaty w dyskusji z adwersarzami nieuznającymi autorytetu Pisma Świętego oraz jego apologię autorytetu sacra Scriptura. Dalej zademonstrowano przykładową polemikę z chrześcijanami prowadzoną w oparciu o teksty natchnione. W zakończeniu zebrano wnioski dotyczące miejsca i funkcji Pisma Świętego w argumentacji Tomasza, które zależą po pierwsze od adresatów dzieł Tomasza, a po drugie od rodzajów wypowiedzi Doktora Anielskiego.

Słowa kluczowe:

Tomasz z Akwinu, uzasadnianie wiary, De rationibus fidei, miejsce Pisma w argumentacji, tomizm biblijny, sacra doctrina

Inne teksty tego samego autora

Sławomir Zatwardnicki, An Incarnational Analogy That Is Hard to Escape From: A Polemic with James Prothro , Collectanea Theologica: Tom 91 Nr 2 (2021)
Sławomir Zatwardnicki, The Eucharistic Presence and Making Christ Present in the Word of God: A Study Inspired by the Views of Robert Sokolowski , Collectanea Theologica: Tom 91 Nr 5 (2021): Fasciculus specialis
Sławomir Zatwardnicki, The Rule of Faith, the Scripture and Tradition: A Voice in the Discussion on the Doctrine of the Holy Scripture , Collectanea Theologica: Tom 93 Nr 3 (2023)
Sławomir Zatwardnicki, Obecność eucharystyczna a uobecnienie Chrystusa w słowie Bożym. Studium inspirowane poglądami Roberta Sokolowskiego , Collectanea Theologica: Tom 91 Nr 3 (2021)
Sławomir Zatwardnicki, The “Just Once” and “Once for Ever” of the Word of God , Collectanea Theologica: Tom 92 Nr 1 (2022)
Sławomir Zatwardnicki, Objawienie – uświęcenie – natchnienie. Johna Webstera doktryna Pisma Świętego z perspektywy katolickiej , Collectanea Theologica: Tom 92 Nr 3 (2022)
Sławomir Zatwardnicki, Katafatyczność i apofatyczność słowa Bożego w świetle misterium Wcielenia , Collectanea Theologica: Tom 92 Nr 4 (2022)
Sławomir Zatwardnicki, Teologiczno-systematyczne uzasadnienie sukcesji apostolskiej przez luterańskiego teologa Roberta Jensona , Collectanea Theologica: Tom 94 Nr 4 (2024)

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Zatwardnicki, S. (2024). What Place Does Scripture Have in Thomas Aquinas’s Reasoning?. Collectanea Theologica, 94(1), 107–166. https://doi.org/10.21697/ct.2024.94.1.04

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Barron, R., Vibrant Paradoxes: The Both/And of Catholicism (Skokie: Word on Fire 2016).
Google Scholar

Benedict XVI, Address of His Holiness Benedict XVI to the Participants in the Plenary Assembly of the Pontifical Biblical Commission (23.04.2009), https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/en/speeches/2009/april/documents/hf_ben-xvi_spe_20090423_pcb.html (access 26.07.2023).
Google Scholar

Benedict XVI, General Audience Saint Thomas Aquinas (2) (16.06.2010), https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/en/audiences/2010/documents/hf_ben-xvi_aud_20100616.html (access 15.07.2023).
Google Scholar

Benedict XVI, General audience Saint Thomas Aquinas (3) (23.06.2010), https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/en/audiences/2010/documents/hf_ben-xvi_aud_20100623.html (access 15.07.2023).
Google Scholar

Benedykt XVI, Mistrzowie franciszkańscy i dominikańscy (Poznań: W drodze 2012).
Google Scholar

Berkman, J. – Steven Titus, C. (eds.), The Pinckaers Reader: Renewing Thomistic Moral Theology (Washington, D.C.: The Catholic University of America Press 2005).
Google Scholar

Blankenhorn, B., “Locating a Theology of Revelation in the Works of Saint Thomas Aquinas,” Engaging Catholic Doctrine: Essays in Honor of Matthew Levering (eds. R. Barron – S.W. Hahn – J.R.A. Merrick; Steubenville: Emmaus Academic 2023) 51–87.
Google Scholar

Catechism of the Catholic Church (1993).
Google Scholar

Chenu, M.-D., Święty Tomasz z Akwinu i teologia (trans. A. Ziernicki – W. Szymona; Kraków: Znak 1997).
Google Scholar

Chesterton, G.K., The Everlasting Man (New York, NY: Dodd, Mead & Company 1925).
Google Scholar

Chesterton, G.K., Św. Tomasz z Akwinu (trans. A. Chojecki; Warszawa: Prohibita 2022).
Google Scholar

Chesterton, G.K., Wiekuisty człowiek (trans. M. Sobolewska; Warszawa-Ząbki: Fronda 2004).
Google Scholar

Childs, B.S., Biblical Theology of the Old and New Testament: Theological Reflection on the Christian Bible (Minneapolis: Fortress Press 1993).
Google Scholar

Dahan, G., “Thomas Aquinas: Exegesis and Hermeneutics,” Reading Sacred Scripture with Thomas Aquinas: Hermeneutical Tools, Theological Questions and New Perspectives (trans. C. Wallis-Hugues; eds. P. Roszak – J. Vijgen; Brepols: Brepols Publishers n.v. 2015) 45–70. DOI: https://doi.org/10.1484/M.TEMA-EB.4.000130
Google Scholar

Elders, L., “Structure et fonction de l’argument sed contra dans la Somme Théologique de Saint Thomas,” Divus Thomas 80/3 (1977) 245–260.
Google Scholar

Hütter, R. – Levering, M. (eds.), Ressourcement Thomism: Sacred Doctrine, the Sacraments, and the Moral Life: Essays in Honor of Romanus Cessario, O.P. (Washington, D.C.: Catholic University of America Press 2010). DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt284vg8
Google Scholar

International Theological Commission, Theology Today: Perspectives, Principles and Criteria, https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/cti_documents/rc_cti_doc_20111129_teologia-oggi_en.html (access 26.07.2023).
Google Scholar

John Paul II, Discorso nel centenario centenario dell’enciclica “Providentissimus Deus” e del cinquantenario dell'enciclica “Divino Afflante Spiritu” (23.04.1993), https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/it/speeches/1993/april/documents/hf_jp-ii_spe_19930423_due-anniversari.html.
Google Scholar

John Paul II, Encyclical Letter Fides et ratio (1998).
Google Scholar

Levering, M., Engaging the Doctrine of Revelation: The Mediation of the Gospel through Church and Scripture (Grand Rapids, MI: Baker Academic 2014).
Google Scholar

Levering, M., “A Note on Scripture in the Summa theologiae,” New Blackfriars 90/1030 (2009) 652–658. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1741-2005.2009.01318.x. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1741-2005.2009.01318.x
Google Scholar

Levering, M., Pismo Święte i metafizyka: Tomasz z Akwinu i odnowa teologii trynitarnej (trans. M. Romanek; Poznań: W drodze 2016).
Google Scholar

Levering, M., Scripture and Metaphysics: Aquinas and the Renewal of Trinitarian Theology (Malden, MA: Blackwell Publishing 2004). DOI: https://doi.org/10.1002/9780470773918
Google Scholar

Marshall, B.D., “Aquinas as Scriptural Theologian,” Engaging Catholic Doctrine: Essays in Honor of Matthew Levering (eds. R. Barron – S.W. Hahn – J.R.A. Merrick; Steubenville, OH: Emmaus Academic 2023) 89–106.
Google Scholar

Martin, R.F., “Sacra Doctrina and the Authority of Its Sacra Scriptura According to St. Thomas Aquinas,” Pro Ecclesia 10/1 (2001) 84–102. DOI: https://doi.org/10.1177/106385120101000106. DOI: https://doi.org/10.1177/106385120101000106
Google Scholar

McGinn, B., Thomas Aquinas’s Summa Theologiae: A Biography (Princeton, NJ: Princeton University Press 2014). DOI: https://doi.org/10.1515/9781400850068
Google Scholar

Nichols, A., Discovering Aquinas: An Introduction to His Life, Work, and Influence (Grand Rapids, MI: Darton Longman and Todd 2002).
Google Scholar

Niederbacher, B., “The Relation of Reason to Faith,” The Oxford Handbook of Aquinas (eds. B. Davies – E. Stump; New York, NY: Oxford University Press 2012) 337–347. DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780195326093.013.0026
Google Scholar

O’Rourke, F., Pseudo-Dionysius and the Metaphysics of Aquinas (Leiden: University of Notre Dame Press 1992). DOI: https://doi.org/10.1163/9789004451773
Google Scholar

Paluch, M., “Wschód i Zachód w dialogu. Dionizy Areopagita i Tomasz z Akwinu o niepoznawalności Boga,” Teofil 37/1 (2018) 248–258.
Google Scholar

Persson, P.E., Sacra doctrina: Reason and Revelation in Aquinas (trans. R. MacKenzie; Philadelphia, PA: Fortress Press 1970).
Google Scholar

Płotka, M., Tomasz z Akwinu o przyjemności (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW 2021).
Google Scholar

Pokulniewicz, A., “Geneza oraz problematyka De aeternitate mundi św. Tomasza z Akwinu,” Tomasz z Akwinu, Opuscula (eds. M. Zembrzuski – A. Andrzejuk; Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie 2011) IX, 175–182.
Google Scholar

Pontifical Biblical Commission, The Interpretation of the Bible in the Church, https://catholic-resources.org/ChurchDocs/PBC_Interp-FullText.htm (access 25.07.2023).
Google Scholar

Popowski, R., “Apologia,” Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu: Wydanie z pełną lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko-greckim oraz indeksem form czasownikowych (R. Popowski; Warszawa: Vocatio 1995) 65.
Google Scholar

Pyda, J., “Współczesne reminiscencje trzynastowiecznego sporu o rozumienie teologii jako nauki (scientia) oraz rozwiązanie zaproponowane przez św. Tomasza z Akwinu,” Studia Nauk Teologicznych 17 (2022) 9–35. DOI: https://doi.org/10.31743/snt.13852. DOI: https://doi.org/10.31743/snt.13852
Google Scholar

Ratzinger, J., Jezus z Nazaretu: Studia o chrystologii (trans. M. Górecka – W. Szymona; Opera omnia 6/1; Lublin: Wydawnictwo KUL 2015) I.
Google Scholar

Rocca, G.P., Speaking the Incomprehensible God: Thomas Aquinas on the Interplay of Positive and Negative Theology (Washington, D.C.: The Catholic University of America Press 2004).
Google Scholar

Roszak, P., Odkupiciel i Przyjaciel: U podstaw chrystologii soteriologicznej św. Tomasza z Akwinu w świetle „Super Psalmos” (Poznań–Warszawa: W drodze – Instytut Tomistyczny 2020).
Google Scholar

Roszak, P., “Revelation and Scripture: Exploring Scriptural Foundation of Sacra Doctrina in Aquinas,” Angelicum 93 (2016) 191–218.
Google Scholar

Roszak, P., “Text, Method, or Goal?: On What Really Matters in Biblical Thomism,” Religions 14/3 (2023). DOI: https://doi.org/10.3390/rel14010003
Google Scholar

Roszak, P., “Tomizm biblijny: metoda i perspektywy,” Biblica et Patristica Thoruniensia 9/3 (2016) 119–132. DOI: https://doi.org/10.12775/BPTh.2016.024. DOI: https://doi.org/10.12775/BPTh.2016.024
Google Scholar

Roszak, P., “Wiara i perswazja: wokół tomistycznej wizji apologetyki (i jej współczesnego wykorzystania),” Miłość ratująca myślenie: Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu urodzin i pracy naukowej na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Księdza Profesora Jana Sochonia (eds. A. Gralewicz – J. Grzybowski – G. Kurp; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 2023) 609–620.
Google Scholar

Rowland, T., Ratzinger’s Faith: The Theology of Pope Benedict XVI (New York, NY: Oxford University Press 2008). DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780199207404.001.0001
Google Scholar

Salij, J., Dzieła wybrane. II. Święty Tomasz z Akwinu (Warszawa: Fundacja Świętego Mikołaja – Redakcja „Teologii Politycznej” 2021).
Google Scholar

Seweryniak, H., Teologia fundamentalna (Warszawa: Towarzystwo „Więź” 2010) I.
Google Scholar

Thomas Aquinas, De aeternitate mundi (EL 43; Romae: 1976) 85–89.
Google Scholar

Thomas Aquinas, De Articulis Fidei et Ecclesiae Sacramentis (EL 42; Romae: 1979) 207–257.
Google Scholar

Thomas Aquinas, De rationibus Fidei ad cantorem Antiochenum (EL 40; Romae: 1969) B57–B73.
Google Scholar

Thomas Aquinas, Summa contra Gentiles (EL 13–15; Romae: 1918–1926–1930) (= ScG).
Google Scholar

Thomas Aquinas, Summa theologiae (EL 4–12; Romae: 1888–1906) (= STh).
Google Scholar

Thomas Aquinas, Super Epistolam ad Ephesios lectura (EM 2; Taurini – Romae: 1953) 1–87.
Google Scholar

Thomas Aquinas, Super Epistolam ad Hebraeos lectura (EM 2; Taurini – Romae: 1953) 335–506.
Google Scholar

Thomas Aquinas, Super Epistolam ad Philipenses lectura (EM 2; Taurini – Romae: 1953) 89–123.
Google Scholar

Thomas Aquinas, Super primam Epistolam ad Corinthios lectura (EM 1; Taurini – Romae: 1953) 231–435.
Google Scholar

Thomas Aquinas, Super secundam Epistolam ad Corinthios lectura (EM 1; Taurini – Romae: 1953) 437–561.
Google Scholar

Thomas Aquinas, Super secundam Epistolam ad Timotheum lectura (EM 2; Taurini– Romae: 1953) 265–299.
Google Scholar

Thomas Aquinas, “Jak uzasadniać wiarę?,” Tomasz z Akwinu, Dzieła wybrane (trans. J. Salij et al.; Kęty: Wydawnictwo Antyk 1999) 325–355.
Google Scholar

Thomas Aquinas, “O artykułach wiary i sakramentach Kościoła,” Tomasz z Akwinu, Opuscula (trans. P. Milcarek; eds. M. Zembrzuski – A. Andrzejuk; Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie 2011) IX, 37–61.
Google Scholar

Thomas Aquinas, “O wieczności świata,” Tomasz z Akwinu, Dzieła wybrane (trans. J. Salij et al.; Kęty: Wydawnictwo Antyk 1999) 469–480.
Google Scholar

Thomas Aquinas, Summa contra gentiles: Prawda wiary chrześcijańskiej w dyskusji z poganami, innowiercami i błądzącymi (trans. Z. Włodek – W. Zega; Poznań: W drodze – Klub Książki Katolickiej 2015) I.
Google Scholar

Thomas Aquinas, Wykład Drugiego Listu do Koryntian / Super II Epistolam B. Pauli ad Corinthios lectura (eds. P. Roszak – E. Alarcón; trans. J. Marszałek; Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2022).
Google Scholar

Thomas Aquinas, Wykład Drugiego Listu do Tymoteusza / Super Secundam Epistolam B. Pauli ad Timotheum lectura (eds. P. Roszak – E. Alarcón; trans. M.J. Janecki; Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2022).
Google Scholar

Thomas Aquinas, “Wykład inauguracyjny: Oto jest Księga,” Tomasz z Akwinu, Opuscula (trans. P. Milcarek; eds. M. Zembrzuski – A. Andrzejuk; Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie 2011) IX, 25–35.
Google Scholar

Thomas Aquinas, Wykład Listu do Efezjan / Super Epistolam B. Pauli Ad Ephesios lectura (eds. P. Roszak – E. Alarcón; trans. P. Roszak – A. Kubanowski – J. Marszałek; Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2017).
Google Scholar

Thomas Aquinas, Wykład Listu do Filipian / Super Epistolam B. Pauli ad Philippenses lectura (eds. P. Roszak – E. Alarcón; trans. M.J. Janecki; Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2022).
Google Scholar

Thomas Aquinas, Wykład Listu do Hebrajczyków / Super Epistolam b. Pauli ad Hebraeos lectura (eds. P. Roszak – E. Alarcón; trans. P. Chojnacka; Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2022).
Google Scholar

Thomas Aquinas, Wykład Pierwszego Listu do Koryntian / Super I Epistolam B. Pauli ad Corinthios lectura (eds. P. Roszak – E. Alarcón; trans. J. Marszałek; Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2022).
Google Scholar

Torrell, J.-P., Saint Thomas Aquinas. I. The Person and His Work (trans. R. Royal; Washington: The Catholic University of America Press 1996).
Google Scholar

Torrell, J.-P., Saint Thomas Aquinas. II. Spiritual Master (trans. R. Royal; Washington: The Catholic University of America Press 2003).
Google Scholar

Torrell, J.-P., Święty Tomasz z Akwinu mistrz duchowy (trans. A. Kuryś; Poznań – Warszawa: W drodze – Instytut Tomistyczny 2003).
Google Scholar

Torrell, J.-P., Wprowadzenie w św. Tomasza z Akwinu (trans. A. Kuryś; Poznań – Warszawa: W drodze – Instytut Tomistyczny 2021).
Google Scholar

Turner, D., Thomas Aquinas: A Portrait (New Haven, CT – London: Yale University Press 2013).
Google Scholar

Turner, D., Tomasz z Akwinu. Portret (trans. M. Romanek; Poznań – Warszawa: W drodze – Instytut Tomistyczny 2017).
Google Scholar

Valkenberg, P., “How to Talk to Strangers: Aquinas and Interreligious Dialogue in the Middle Ages,” Jaarboek 1997 (ed. H.J.M. Schoot; Herent: Peeters Orientaliste 1998) 9–47.
Google Scholar

Valkenberg, W.G.B.M., Words of the Living God: Place and Function of Holy Scripture in the Theology of St. Thomas Aquinas (Leuven: Peeters Publishers 2000).
Google Scholar

Velde, R. te, Aquinas on God: The ‘Divine Science’ of the Summa Theologiae (Aldershot: Ashgate 2006).
Google Scholar

White, T.J., “One God in Two Testaments: On the Biblical Ontology of Trinitarian Monotheism,” Engaging Catholic Doctrine: Essays in Honor of Matthew Levering (ed. R. Barron – S.W. Hahn – J.R.A. Merrick; Steubenville: Emmaus Academic 2023) 191–207.
Google Scholar

Williams, A.N., The Ground of Union: Deification in Aquinas and Palamas (New York, NY: Oxford University Press 1999).
Google Scholar

Woźniak, R.J., Praca nad dogmatem: Wybrane aspekty odnowy teologii dogmatycznej (Kraków: WAM 2022).
Google Scholar

Zatwardnicki, S., Chrystologiczne „raz jeden” objawienia a dogmaty maryjne w teologii Josepha Ratzingera (in preparation to print).
Google Scholar

Zatwardnicki, S., Od teologii objawienia do teologii natchnienia: Studium inspirowane twórczością Geralda O’Collinsa i Josepha Ratzingera (Lublin: Academicon 2022). DOI: https://doi.org/10.52097/acapress.9788362475919. DOI: https://doi.org/10.52097/acapress.9788362475919
Google Scholar

Sławomir Zatwardnicki

zatwardnicki@gmail.com
https://orcid.org/0000-0001-7597-6604

Afiliacja:

Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu Polska

Biogram

Sławomir Zatwardnicki (dr) – doktor teologii, adiunkt na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu. Sekretarz redakcji „Wrocławskiego Przeglądu Teologicznego”. Wykładowca, publicysta, autor wielu artykułów oraz osiemnastu książek. Członek Towarzystwa Teologów Dogmatyków w Polsce oraz Stowarzyszenia Teologów Fundamentalnych w Polsce. Zaangażowany w działalność ewangelizacyjno-formacyjną, odpowiedzialny za jedną z filii Szkoły Życia Chrześcijańskiego i Ewangelizacji Świętej Maryi z Nazaretu Matki Kościoła.