An Incarnational Analogy That Is Hard to Escape From: A Polemic with James Prothro

Sławomir Zatwardnicki

doi:10.21697/ct.2021.91.2.03

Opublikowane: 2021-07-20

Tom 91 Nr 2 (2021)

An Incarnational Analogy That Is Hard to Escape From: A Polemic with James Prothro

Sławomir Zatwardnicki

Collectanea Theologica

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/ct.2021.91.2.03

Abstrakt

W literaturze teologicznej znaleźć można liczne odwołania do analogii między Wcieleniem Słowa a wyrażeniem słów Bożych w ludzkim języku. W „The Christological Analogy and Theological Interpretation” James Prothro wskazuje, że analogia inkarnacyjna jest przydatna jedynie w podkreślaniu podwójnej proweniencji Pisma (Boskie i ludzkie autorstwo). Nie sprawdza się jednak w sytuacji, gdy z analogii wywodzi się koncepcję natchnienia albo próbuje na jej podstawie wyprowadzić wnioski dotyczące interpretacji ksiąg natchnionych. Według teologa tekst i rzeczywiste Wcielenie są dwoma różnymi przykładami boskiego ujawnienia się ludziom, a między chrystologią i teologią Pisma nie ma bezpośredniego przejścia. Niniejszy artykuł jest polemiką z tezami Prothro, które zostały poddane krytyce. Ucieczka teologa przed analogią inkarnacyjną okazała się nieudana. Ograniczenia analogii nie przekreślają możliwości jej użycia. Należy tylko pamiętać o „niepodobnym podobieństwie” charakteryzującym każdą analogię. W zakończeniu wskazano kierunki dalszych badań.

Słowa kluczowe:

James Prothro, analogia inkarnacyjna, analogia Maryjna, hermeneutyka biblijna, natchnienie biblijne, chrystologia a bibliologia

Inne teksty tego samego autora

Sławomir Zatwardnicki, The Eucharistic Presence and Making Christ Present in the Word of God: A Study Inspired by the Views of Robert Sokolowski , Collectanea Theologica: Tom 91 Nr 5 (2021): Fasciculus specialis
Sławomir Zatwardnicki, The Rule of Faith, the Scripture and Tradition: A Voice in the Discussion on the Doctrine of the Holy Scripture , Collectanea Theologica: Tom 93 Nr 3 (2023)
Sławomir Zatwardnicki, Obecność eucharystyczna a uobecnienie Chrystusa w słowie Bożym. Studium inspirowane poglądami Roberta Sokolowskiego , Collectanea Theologica: Tom 91 Nr 3 (2021)
Sławomir Zatwardnicki, The “Just Once” and “Once for Ever” of the Word of God , Collectanea Theologica: Tom 92 Nr 1 (2022)
Sławomir Zatwardnicki, What Place Does Scripture Have in Thomas Aquinas’s Reasoning? , Collectanea Theologica: Tom 94 Nr 1 (2024)
Sławomir Zatwardnicki, Objawienie – uświęcenie – natchnienie. Johna Webstera doktryna Pisma Świętego z perspektywy katolickiej , Collectanea Theologica: Tom 92 Nr 3 (2022)
Sławomir Zatwardnicki, Katafatyczność i apofatyczność słowa Bożego w świetle misterium Wcielenia , Collectanea Theologica: Tom 92 Nr 4 (2022)
Sławomir Zatwardnicki, Teologiczno-systematyczne uzasadnienie sukcesji apostolskiej przez luterańskiego teologa Roberta Jensona , Collectanea Theologica: Tom 94 Nr 4 (2024)

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Zatwardnicki, S. (2021). An Incarnational Analogy That Is Hard to Escape From: A Polemic with James Prothro. Collectanea Theologica, 91(2), 37–75. https://doi.org/10.21697/ct.2021.91.2.03

Cited by / Share

Bibliografia

Barr, J., Biblical Faith and Natural Theology, Oxford 1993. DOI: https://doi.org/10.1093/0198263767.001.0001
Google Scholar

Barth, M., Conversation with the Bible, New York 1964.
Google Scholar

Benedict XVI, Address of His Holiness Benedict XVI to Academics of the Pontifical Biblical Institute on the Occasion of the 100th Anniversary of its Foundation (26.10.2009), http://www.vatican.va/content/benedict-xvi/en/speeches/2009/october/documents/hf_ben-xvi_spe_20091026_pib.html (access 7.04.2021).
Google Scholar

Benedict XVI, Address of His Holiness Benedict XVI During the 14th General Congregation of the Synod of Bishops (14.10.2008), http://www.vatican.va/content/benedict-xvi/en/speeches/2008/october/documents/hf_ben-xvi_spe_20081014_sinodo.html (access 7.04.2021).
Google Scholar

Benedict XVI, Apostolic Exhortation Verbum Domini. http://www.vatican.va/content/benedict-xvi/en/apost_exhortations/documents/hf_ben-xvi_exh_20100930_verbum-domini.html (access 7.04.2021).
Google Scholar

Berkouwer G.C., Holy Scripture, transl. J.B. Rogers, Grand Rapids 1975.
Google Scholar

Bouyer, L., Wprowadzenie do życia duchowego. Zarys teologii ascetycznej i mistycznej, transl. L. Rutowska, Warszawa 2014.
Google Scholar

Cameron, N.M. de S., “Incarnation and Inscripturation. The Christological Analogy in the Light of Recent Discussion”, Scottish Bulletin of Evangelical Theology (1985) no. 3, 35–46.
Google Scholar

Cantalamessa, R., “Litera zabija, Duch ożywia”. Lektura duchowa Biblii”, in Słowo Boże w życiu i misji Kościoła, S. Szymik (ed.), Lublin 2009, 273–285.
Google Scholar

Davidson, I.J., “Chalcedon, Council of”, in The Cambridge Dictionary of Christian Theology, (ed.) I.A. McFarland, D.A.S. Fergusson, K. Kilby, I.R. Torrance, Cambridge 2011, 92–94.
Google Scholar

Denzinger, H., “Council of Chalcedon 451”, in The sources of catholic dogma, transl. R.J. Deferrari, Fitzwilliam 1955, 60–61.
Google Scholar

Enns, P., Inspiration and Incarnation. Evangelicals and the Problem of the Old Testament, Grand Rapids 2015.
Google Scholar

Dąbek, T.M., “Postulat jedności interpretacji Biblii i doświadczenia Kościoła w posynodalnej adhortacji Benedykta XVI “Verbum Domini””, in Hermeneutyka Pisma Świętego w Kościele. Wokół adhortacji “Verbum Domini” Benedykta XVI o Słowie Bożym w życiu i misji Kościoła, R. Pindel, S. Jędrzejewski (ed.), Kraków 2012, 9–25.
Google Scholar

Farkasfalvy, D., Inspiration & Interpretation. A Theological Introduction to Sacred Scripture, Washington, 2010.
Google Scholar

Farkasfalvy, D., A Theology of the Christian Bible. Revelation – Inspiration – Canon, Washington 2018. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv4cbhmb
Google Scholar

Farkasfalvy, D., “W poszukiwaniu nowej, “postkrytycznej” metody egzegezy biblijnej”, in Nowa ewangelizacja, L. Balter (ed.), Poznań 1993, 272–290.
Google Scholar

Ferdek, B., “Błąd teologiczny a ekumenizm”, in Status błędu w filozofii i teologii, B. Ferdek, L. Miodoński (eds.), Wrocław 2014, 155–168.
Google Scholar

Ferdek, B., “Via philosophica”, in Via Benedicta. Warsztat naukowy Josepha Ratzingera – Benedykta XVI, B. Ferdek, W. Trojnar (ed.), Wrocław 2020, 195–208.
Google Scholar

Fitzmyer, J.A., “The Biblical Commission and Christology”, Theological Studies (1985) no. 3, 407–479. DOI: https://doi.org/10.1177/004056398504600301
Google Scholar

Gadenz, P.T., “Magisterial Teaching on the Inspiration and Truth of Scripture. Precedents and Prospects”, Letter & Spirit (2010) no. 6, 67–91.
Google Scholar

Giambrone, A., “The Quest for the ‘Vera et Sincera de Jesu’. ‘Dei Verbum’ §19 and the Historicity of the Gospels”, Nova et Vetera, English edition, (2015) no. 1, 87–123.
Google Scholar

Hahn, S.W., Covenant and Communion. The Biblical Theology of Pope Benedict XVI, Grand Rapids 2009.
Google Scholar

Hahn, S.W., “For the Sake of Our Salvation. The Truth and Humility of God’s Word”, Letter & Spirit (2010) no. 6, 21–45.
Google Scholar

Healy, M.E., “Behind, in Front of . . . or through the Text? The Christological Analogy and the Lost World of Biblical Truth”, in “Behind” the Text: History and Biblical Interpretation, C. Bartholomew, C.S. Evans, M. Healy, M. Rae (eds.), Grand Rapids 2003, 181–195.
Google Scholar

International Theological Commission, From the Diakonia of Christ to the Diakonia of the Apostles (2002), http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/cti_documents/rc_con_cfaith_pro_05072004_diaconate_en.html (access 7.04.2021).
Google Scholar

International Theological Commission, The Interpretation of Dogma (1989), http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/cti_documents/rc_cti_1989_interpretazione-dogmi_en.html (access 7.04.2021).
Google Scholar

International Theological Commission, Select Questions on Christology (1979), http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/cti_documents/rc_cti_1979_cristologia_en.html (access 7.04.2021).
Google Scholar

International Theological Commission, Theology Today: Perspectives, Principles and Criteria, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/cti_documents/rc_con_cfaith_pro_05072004_diaconate_en.html (access 7.04.2021).
Google Scholar

Jeanrond, W.G., Hermeneutyka teologiczna. Rozwój i znaczenie, transl. M. Borowska, Kraków 1999.
Google Scholar

John Chrysostom, In Gen., Hom. 17 (PG 53).
Google Scholar

John Paul II [Giovanni Paolo II], Discorso di sua Santità Giovanni Paolo II sull’interpretazione della Bibbia nella Chiesa (23.04.1993), http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/it/speeches/1993/april/documents/hf_jp-ii_spe_19930423_interpr-bibbia.html (access 7.04.2021).
Google Scholar

Krąpiec, M.A., “Analogia”, http://www.ptta.pl/pef/pdf/a/analogia.pdf (access 25.02.2021).
Google Scholar

Łabuda, P., “Joseph Ratzinger – Benedykt XVI i Łukaszowy przekaz o narodzeniu Jezusa. Historia i teologia”, in Jezus z Nazaretu. Poszukiwania chrystologiczne drogą wyznaczoną przez Josepha Ratzingera – Benedykta XVI, J. Królikowski, P. Łabuda, A. Michalik (eds.), Tarnów 2016, 31–42.
Google Scholar

Levering, M., Engaging the Doctrine of Revelation. The Mediation of the Gospel through Church and Scripture, Grand Rapids 2014.
Google Scholar

Linke, W., “Logos Wcielony i słowo przepowiadane. Teologia Słowa Bożego i praktyka przepowiadania Słowa Bożego w ‘Verbum Domini’, ‘Lumen fidei’ i ‘Evangelii gaudium’”, Warszawskie Studia Teologiczne (2015) no. 1, 104–123.
Google Scholar

Mansini, G., Fundamental Theology, Washington 2018. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt1z27h24
Google Scholar

Müller, G.L., Dogmatyka katolicka, transl. W. Szymona, Kraków 2015.
Google Scholar

Muszyński, H., “Charyzmat natchnienia biblijnego”, in Wstęp ogólny do Pisma Świętego, J. Szlaga (ed.), Poznań 2008, 17–68.
Google Scholar

Need, S.W., “Language, Metaphor, and Chalcedon. A Case of Theological Double Vision”, Harvard Theological Review (1995) no. 2, 237–255. DOI: https://doi.org/10.1017/S0017816000030327
Google Scholar

Nichols, A., Epiphany. A Theological Introduction to Catholicism, [s.l.] 2016.
Google Scholar

O’Collins, G., Inspiration. Towards a Christian Interpretation of Biblical Inspiration, Oxford 2018. DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780198824183.001.0001
Google Scholar

O’Collins, G., Revelation. Towards a Christian Interpretation of God’s Self-revelation in Jesus Christ, Oxford 2016. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198784203.001.0001
Google Scholar

Oliynyk, A., “Liturgiczno-sakralne źródła inspiracji dla homilii prawosławnej”, Roczniki Teologiczne (2017) no. 12, 117–127 (DOI: http://dx.do.org/10.18290/rt.2017.64.12-8). DOI: https://doi.org/10.18290/rt.2017.64.12-8
Google Scholar

Pietkiewicz, R., Gdy otwierasz Biblię. Podręcznik, (ed.) H. Lempa, Wrocław 2000.
Google Scholar

Pinnock, C., The Scripture Principle, San Francisco 1984.
Google Scholar

Pius XII, Encyclical Divino Afflante Spiritu, http://www.vatican.va/content/pius-xii/en/encyclicals/documents/hf_p-xii_enc_30091943_divino-afflante-spiritu.html (access 7.04.2021).
Google Scholar

Pokrywiński, R., “Pojęcie Objawienia Bożego według Josepha Ratzingera”, in Teologia fundamentalna w twórczości Josepha Ratzingera, K. Kaucha, J. Mastej (eds.), Lublin 2017, 81–102.
Google Scholar

Pontifical Biblical Commission [Pontificia Commissione Biblica], “Bibbia e Cristologia”, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/pcb_documents/rc_con_cfaith_doc_20090608_bibbia-cristologia_it.html (access 7.04.2021).
Google Scholar

Pontifical Biblical Commission, Instruction Concerning the Historical Truth of the Gospels, https://catholic-resources.org/ChurchDocs/PBC_HistTruthFitzmyer.htm#PBCText (access 7.04.2021).
Google Scholar

Pontifical Biblical Commission, The Interpretation of the Bible in the Church, https://catholic-resources.org/ChurchDocs/PBC_Interp-FullText.htm (access 7.04.2021).
Google Scholar

Potterie, I. de La, Maryja w tajemnicy przymierza (Theotokos, 10), transl. A. Tronina, Częstochowa 2000.
Google Scholar

Prothro, J.B., “The Christological Analogy and Theological Interpretation. Its Limits and Use”, Journal of Theological Interpretation (2020) no. 1, 102–119 (DOI: 10.5325/jtheointe.14.1.0102). DOI: https://doi.org/10.5325/jtheointe.14.1.0102
Google Scholar

Ratzinger, J., Jezus z Nazaretu. Studia o chrystologii, transl. M. Górecka, W. Szymona, Lublin 2015, Opera omnia, vol. 6, part 1.
Google Scholar

Ratzinger, J., “Kontrowersje wokół interpretacji Pisma”, in id., Słowo Boga. Pismo – Tradycja – Urząd, transl. W. Szymona, Kraków 2008.
Google Scholar

Ratzinger, J., O nauczaniu II Soboru Watykańskiego. Formułowanie – Przekaz – Interpretacja, transl. W. Szymona, Lublin 2016, Opera omnia, vol. 7, part 1.
Google Scholar

Ratzinger, J., O nauczaniu II Soboru Watykańskiego. Formułowanie – Przekaz – Interpretacja, transl. E. Grzesiuk, Lublin 2016, Opera omnia, vol. 7, part 2.
Google Scholar

Ratzinger, J., Wiara w Piśmie i Tradycji. Teologiczna nauka o zasadach, transl. J. Merecki, Lublin 2018, Opera omnia, vol. 9, part 1.
Google Scholar

Ratzinger, J., “Wprowadzenie do dokumentu Papieskiej Komisji Biblijnej”, in Interpretacja Biblii w Kościele. Dokument Papieskiej Komisji Biblijnej z komentarzem biblistów polskich, transl. R. Rubinkiewicz (ed.), Warszawa 1999, 21–23.
Google Scholar

Riches, A., Ecce homo. On the Divine Unity of Christ, Grand Rapids, Michigan 2016.
Google Scholar

Second Vatican Council, Dogmatic Constitution on Divine Revelation Dei Verbum, http://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/documents/vat-ii_const_19651118_dei-verbum_en.html (access 7.04.2021).
Google Scholar

Senior, D., “‘Verbum Dei’. Authentic Catholic Interpretation of the Bible”, The Bible Today (2012) no. 1, 15–20.
Google Scholar

Siemieniewski, A., Pentekostalizacja chrześcijaństwa. Przewodnik teologiczno-pastoralny, http://www.siemieniewski.archidiecezja.wroc.pl/?q=node/226 (access 12.02.2021).
Google Scholar

Sokolowski, R., “God’s Word and Human Speech”, Nova et Vetera, English Edition, (2013) no. 1, 187–210.
Google Scholar

Synod of Bishops, Message to the People of God of the XII Ordinary General Assembly of the Synod of Bishops, https://www.vatican.va/roman_curia/synod/documents/rc_synod_doc_20081024_message-synod_en.html (access 7.04.2021).
Google Scholar

Szczur, P., “Dzieło stworzenia w Homiliach na Księgę Rodzaju św. Jana Chryzostoma”, Biblica et Patristica Thoruniensia (2011) no. 4, 321–339. DOI: https://doi.org/10.12775/BPTh.2011.016
Google Scholar

Vagaggini, C., Teologia. Pluralizm teologiczny, transl. J. Partyka, Kraków 2005, s. 98. 181.
Google Scholar

Webster, J., Holy Scripture. A Dogmatic Sketch, Cambridge 2003. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511808180
Google Scholar

Work, T., Living and Active. Scripture in the Economy of Salvation, Grand Rapids 2002.
Google Scholar

Wright IV, W.M., Martin F., Encountering the Living God in Scripture. Theological and Philosophical Principles for Interpretation, Grand Rapids 2019.
Google Scholar

Wróbel, M., Szymik, S., Napora, K. (eds.), Natchnienie Pisma Świętego. W świetle świadectwa tekstów o nich samych, Lublin 2017.
Google Scholar

Zatwardnicki, S., Chalcedońska formuła “bez zmieszania i bez rozdzielania” w świetle dokumentów Międzynarodowej Komisji Teologicznej, Wrocław 2017.
Google Scholar

Zatwardnicki, S., Księgi natchnione i ich interpretacja. Inspirujące przesłanie Josepha Ratzingera – Benedykta XVI, Lublin 2021. DOI: https://doi.org/10.52097/acapress.9788362475599
Google Scholar

Sławomir Zatwardnicki

zatwardnicki@gmail.com
https://orcid.org/0000-0001-7597-6604

Afiliacja:

Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, Polska Polska

Biogram

Sławomir Zatwardnicki (dr) – doktor teologii, adiunkt na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu. Sekretarz redakcji „Wrocławskiego Przeglądu Teologicznego”. Wykładowca, publicysta, autor wielu artykułów oraz osiemnastu książek. Członek Towarzystwa Teologów Dogmatyków w Polsce oraz Stowarzyszenia Teologów Fundamentalnych w Polsce. Zaangażowany w działalność ewangelizacyjno-formacyjną, odpowiedzialny za jedną z filii Szkoły Życia Chrześcijańskiego i Ewangelizacji Świętej Maryi z Nazaretu Matki Kościoła.