Obecność eucharystyczna a uobecnienie Chrystusa w słowie Bożym. Studium inspirowane poglądami Roberta Sokolowskiego

Sławomir Zatwardnicki

doi:10.21697/ct.2021.91.3.04

Opublikowane: 2021-10-05

Tom 91 Nr 3 (2021)

Obecność eucharystyczna a uobecnienie Chrystusa w słowie Bożym. Studium inspirowane poglądami Roberta Sokolowskiego

Sławomir Zatwardnicki

Collectanea Theologica

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/ct.2021.91.3.04

Abstrakt

Robert Sokolowski pisał, że biblijne słowa uaktywniają obecność Boga. Czy można jednak mówić o sakramentalności słowa analogicznej do samego sakramentu? W artykule zebrano refleksje na temat „uobecnienia” słowa Bożego intra mysteriorum celebrationem. Kwestia ta wiąże się z tematem związku przeszłości z teraźniejszością w Eucharystii, którym zajmował się Sokolowski. W artykule zrekapitulowano poglądy filozofa dotyczące obecności eucharystycznej, w dialogu z którym dokonano następnie namysłu nad obecnością Chrystusa w słowie Bożym. Z „paschalnocentryczności” Pisma Świętego wynika jakiegoś rodzaju uobecnienie antycypacyjnego wydania się Boga w wydarzeniach zaświadczonych w natchnionych tekstach. Liturgia słowa musi prowadzić do kulminacyjnego wydarzenia Paschy i jego sakramentalnego uobecnienia. Nie może być mowy o „dwóch obecnościach” Pana w czasie Mszy Świętej. Słowa ustanowienia z Ostatniej Wieczerzy pełnią rolę w aktualizacji Paschy, zaś natchnione słowa nie są w taki sam sposób słowami „ustanawiającymi”. Dopiero w ich wewnętrznym ukierunkowaniu prowadzą do misterium Chrystusa obecnego w Najświętszym Sakramencie.

Słowa kluczowe:

obecność eucharystyczna, uobecnienie słowa Bożego, liturgia słowa, sakramentalność słowa Bożego, Najświętszy Sakrament, Robert Sokolowski

Inne teksty tego samego autora

Sławomir Zatwardnicki, An Incarnational Analogy That Is Hard to Escape From: A Polemic with James Prothro , Collectanea Theologica: Tom 91 Nr 2 (2021)
Sławomir Zatwardnicki, The Eucharistic Presence and Making Christ Present in the Word of God: A Study Inspired by the Views of Robert Sokolowski , Collectanea Theologica: Tom 91 Nr 5 (2021): Fasciculus specialis
Sławomir Zatwardnicki, The Rule of Faith, the Scripture and Tradition: A Voice in the Discussion on the Doctrine of the Holy Scripture , Collectanea Theologica: Tom 93 Nr 3 (2023)
Sławomir Zatwardnicki, The “Just Once” and “Once for Ever” of the Word of God , Collectanea Theologica: Tom 92 Nr 1 (2022)
Sławomir Zatwardnicki, What Place Does Scripture Have in Thomas Aquinas’s Reasoning? , Collectanea Theologica: Tom 94 Nr 1 (2024)
Sławomir Zatwardnicki, Objawienie – uświęcenie – natchnienie. Johna Webstera doktryna Pisma Świętego z perspektywy katolickiej , Collectanea Theologica: Tom 92 Nr 3 (2022)
Sławomir Zatwardnicki, Katafatyczność i apofatyczność słowa Bożego w świetle misterium Wcielenia , Collectanea Theologica: Tom 92 Nr 4 (2022)
Sławomir Zatwardnicki, Teologiczno-systematyczne uzasadnienie sukcesji apostolskiej przez luterańskiego teologa Roberta Jensona , Collectanea Theologica: Tom 94 Nr 4 (2024)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Zatwardnicki, S. (2021). Obecność eucharystyczna a uobecnienie Chrystusa w słowie Bożym. Studium inspirowane poglądami Roberta Sokolowskiego. Collectanea Theologica, 91(3), 95–123. https://doi.org/10.21697/ct.2021.91.3.04

Cited by / Share

Bibliografia

Św. Augustyn, Quaestiones in Heptateuchum.
Google Scholar

Balthasar von H.U., Medytacja chrześcijańska, tłum. W. Szymona, Poznań 2014.
Google Scholar

Barron R., Exploring Catholic Theology. Essays on God, Liturgy, and Evangelization, Grand Rapids 2015.
Google Scholar

Benedykt XVI, Adhortacja Verbum Domini (30.09.2010), Watykan 2010.
Google Scholar

Benedykt XVI, Anioł Pański Chrystus towarzyszy nam w drodze (6.04.2008). https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/modlitwy/ap_06042008.html (dostęp: 07.07.2021).
Google Scholar

Craig W.L., „God, Time and Eternity”, Religious Studies (1978) nr 4, s. 497-503. DOI: https://doi.org/10.1017/S0034412500000810
Google Scholar

Evdokimov P., Prawosławie, tłum. J. Klinger, Warszawa 1964.
Google Scholar

Farkasfalvy D., Inspiration & Interpretation. A Theological Introduction to Sacred Scripture, Washington, 2010.
Google Scholar

Franciszek, Encyklika Lumen fidei (29.06.2013), Watykan 2013.
Google Scholar

Froniewski J., Teologia anamnezy eucharystycznej jako pamiątki uobecniającej ofiarę Chrystusa i jej implikacje ekumeniczne, Wrocław 2011.
Google Scholar

Gitt W., Time and Eternity, Neptune 2001, s. 48.
Google Scholar

Goldingay J., Models for Interpretation of Scripture, Toronto 2004.
Google Scholar

Góźdź K., „Czas a wieczność według Josepha Ratzinger/Benedykta XVI”, Studia nauk teologicznych 12 (2017), s. 155–171 (DOI: 10.24425/119344).
Google Scholar

Guitton J., Absurd i tajemnica. O czym rozmawiałem z prezydentem Mitterandem, tłum. J. Łukaszewicz, Wrocław 1998.
Google Scholar

Hahn S., Przymierze i komunia. Teologia biblijna papieża Benedykta XVI, tłum. D. Krupińska, Kraków 2021.
Google Scholar

Hałas S., „«He may exalt you at the expected time» (1 Pet 5:6). The Conception of Time in the First Letter of Peter”, Verbum Vitae (2020) nr 1, s. 219-228. DOI: https://doi.org/10.31743/vv.1952
Google Scholar

Kasper W., Kościół katolicki. Istota, rzeczywistość, posłannictwo, tłum. G. Rawski, Kraków 2014.
Google Scholar

Katechizm Kościoła katolickiego, Poznań 2009.
Google Scholar

Krąpiec M.A., Analogia, http://www.ptta.pl/pef/pdf/a/analogia.pdf [dostęp: 12.07.2021].
Google Scholar

Lamb M.L., „Eternity Creates and Redeems Time. A Key to Augustine’s Confessions within a Theology of History”, w: Divine Creation in Ancient, Medieval, and Early Modern Thought. Essays Presented to the Rev'd Dr Robert D. Crouse, red. M. Treschow, W. Otten, W. Hannam, Leiden–Boston 2007, s. 117-140. DOI: https://doi.org/10.1163/ej.9789004156197.i-460.39
Google Scholar

Levering M., Engaging the Doctrine of Revelation. The Mediation of the Gospel through Church and Scripture, Grand Rapids 2014.
Google Scholar

Liszka P., Biblijna teologia czasu, Wrocław 1990.
Google Scholar

Liszka P., Wpływ nauki o czasie na refleksję teologiczną. (Wpływ koncepcji czasu na refleksję teologiczną), Warszawa 1992.
Google Scholar

Martin F., „Revelation and Understanding Scripture. Reflections on the Teaching of Joseph Ratzinger, Pope Benedict XVI”, Nova et Vetera, English Edition (2015) nr 1, s. 253-272.
Google Scholar

McPartlan P., Sacrament of Salvation. An Introduction to Eucharistic Ecclesiology, Edinburgh 1995. DOI: https://doi.org/10.5040/9781472550019
Google Scholar

Meyendorff J., Teologia bizantyjska. Historia i doktryna, tłum. J. Prokopiuk, Kraków 2007.
Google Scholar

Nadolski B., „Christus heri, hodie et in saecula saeculorum. Uobecniająca pamięć misterium paschalnego”, Ethos (2012) nr 3, s. 21-35.
Google Scholar

O’Collins G., Fundamental Theology, Eugene 2001.
Google Scholar

O’Collins G., Inspiration. Towards a Christian Interpretation of Biblical Inspiration, Oxford 2018. DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780198824183.001.0001
Google Scholar

O’Collins G., Revelation. Towards a Christian Interpretation of God’s Self-revelation in Jesus Christ, Oxford 2016. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198784203.001.0001
Google Scholar

Papieska Komisja Biblijna, „Interpretacja Biblii w Kościele”, w: Interpretacja Biblii w Kościele. Dokument Papieskiej Komisji Biblijnej z komentarzem biblistów polskich , tłum. i red. R. Rubinkiewicz, Warszawa 1999 (Rozprawy i Studia Biblijne, 4), s. 25–100.
Google Scholar

Pitre B., Jesus and the Jewish Roots of the Eucharist. Unlocking the Secrets of the Last Supper, New York 2011.
Google Scholar

Ratzinger J. (Benedykt XVI), Formalne zasady chrześcijaństwa. Szkice do teologii fundamentalnej, tłum. W. Szymona, Poznań 2009.
Google Scholar

Ratzinger J., O nauczaniu II Soboru Watykańskiego. Formułowanie – Przekaz – Interpretacja, tłum. E. Grzesiuk (Opera omnia 7/2), Lublin 2016.
Google Scholar

Ratzinger J., Teologia liturgii. Sakramentalne podstawy życia chrześcijańskiego, tłum. W. Szymona (Opera omnia 11), Lublin 2012.
Google Scholar

Ratzinger J., Wiara w Piśmie i Tradycji. Teologiczna nauka o zasadach, tłum. J. Merecki, Lublin 2018 (Opera omnia 9/1).
Google Scholar

Ratzinger J., Zmartwychwstanie i życie wieczne. Studia o eschatologii i teologii nadziei, tłum. J. Kobienia (Opera omnia 10), Lublin 2014.
Google Scholar

Rostworowski P., W szkole modlitwy, Kraków 2011.
Google Scholar

Roszak P., „Revelation and Scripture. Exploring Scriptural Foundation of Sacra Doctrina in Aquinas”, Angelicum 93 (2016), s. 191-218.
Google Scholar

Scheffczyk L., „Sacred Scripture. God’s Word and the Church’s Word”, Communio, wyd. ang. (2001) nr 1, s. 26-41.
Google Scholar

Sobór Watykański II, „Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei verbum”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski. Nowe tłumaczenie, Poznań 2002, s. 350-363.
Google Scholar

Sobór Watykański II, „Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum concilium”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski. Nowe tłumaczenie, Poznań 2002, s. 48-78.
Google Scholar

Sokolowski R., Christian Faith and Human Understanding. Studies on the Eucharist, Trinity, and the Human Person, Washington 2006.
Google Scholar

Sokolowski R., Eucharistic Presence. A Study in the Theology of Disclosure, Washington 1994.
Google Scholar

Sokolowski R., The God of Faith and Reason. Foundations of Christian Theology, Washington 1995.
Google Scholar

Sokolowski R., „God’s Word and Human Speech”, Nova et Vetera, English Edition, (2013) nr 1, 187–210.
Google Scholar

Sokolowski R., Obecność eucharystyczna. Studium z teologii fenomenologicznej, Tarnów 2005.
Google Scholar

Szymik J., W światłach Wcielenia. Chrystologia kultury, Katowice-Ząbki 2004.
Google Scholar

Świerzawski W., „Hermeneutyka w liturgii”, Ruch Biblijny i Liturgiczny (1971) nr 2-3, s. 131-147 (DOI: 10.21906/rbl.3176). DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.3176
Google Scholar

Św. Tomasz z Akwinu, Summa theologiae, I-III, Torino 1962-1963.
Google Scholar

Wainwright G., „Sacramental Time”, Studia liturgica (1982) nr 2-4, s. 135-146. DOI: https://doi.org/10.1177/0039320782014002-411
Google Scholar

Work T., Living and Active. Scripture in the Economy of Salvation, Grand Rapids 2002.
Google Scholar

Woźniak R., Różnica i tajemnica. Objawienie jako teologiczne źródło ludzkiej sobości, Poznań 2012.
Google Scholar

Wright IV W.M., Martin F., Encountering the Living God in Scripture. Theological and Philosophical Principles for Interpretation, Grand Rapids 2019.
Google Scholar

Zatwardnicki S., „An Incarnational Analogy That Is Hard to Escape From. A Polemic with James Prothro”, Collectanea Theologica (2021) nr 2, s. 37-75 (DOI: 10.21697/ct.2021.91.2.03). DOI: https://doi.org/10.21697/ct.2021.91.2.03
Google Scholar

Zatwardnicki S., „Eucharystia jako «miejsce osobliwe». Na marginesie monografii Piotra Liszki pt. «Wpływ nauki o czasie na refleksję teologiczną»” – w oczekiwaniu na druk w publikacji zbiorowej.
Google Scholar

Zatwardnicki S., „Recenzja: W.M. Wright IV, F. Martin, Encountering the Living God in Scripture. Theological and Philosophical Principles for Interpretation, Baker Academic, Grand Rapids 2019, ss. 253”, Wrocławski Przegląd Teologiczny (2021) nr 1, s. 483-495 (DOI: 10.34839/wpt.2021.29.1.483-495).
Google Scholar

Zatwardnicki S., „Stół Bożego słowa i Ciała Chrystusowego (DV 21)” – w oczekiwaniu na druk w posympozjalnej monografii wieloautorskiej.
Google Scholar

Zatwardnicki S., Kościół zgorszenia – tajemnica obrazy, Katowice 2018.
Google Scholar

Sławomir Zatwardnicki

zatwardnicki@gmail.com
https://orcid.org/0000-0001-7597-6604

Afiliacja:

Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, Polska Polska

Biogram

Sławomir Zatwardnicki (dr) – doktor teologii, adiunkt na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu. Sekretarz redakcji „Wrocławskiego Przeglądu Teologicznego”. Wykładowca, publicysta, autor wielu artykułów oraz osiemnastu książek. Członek Towarzystwa Teologów Dogmatyków w Polsce oraz Stowarzyszenia Teologów Fundamentalnych w Polsce. Zaangażowany w działalność ewangelizacyjno-formacyjną, odpowiedzialny za jedną z filii Szkoły Życia Chrześcijańskiego i Ewangelizacji Świętej Maryi z Nazaretu Matki Kościoła.