Sytuacja dzieci z niepełnosprawnością w czasie edukacji i rehabilitacji zdalnej w okresie pandemii COVID-19 w świetle przeglądu doniesień badawczych

Beata Szabała

doi:10.21697/fp.2022.2.17

Opublikowane: 2022-12-31

Tom 12 Nr 2 (2022)

Sytuacja dzieci z niepełnosprawnością w czasie edukacji i rehabilitacji zdalnej w okresie pandemii COVID-19 w świetle przeglądu doniesień badawczych

Beata Szabała

Forum Pedagogiczne

Dział: Artykuły i rozprawy

https://doi.org/10.21697/fp.2022.2.17

Abstrakt

Celem artykułu jest dokonanie charakterystyki sytuacji dzieci z niepełnosprawnością podczas pandemii COVID-19. Na podstawie piśmiennictwa krajowego i zagranicznego opisano problemy, będące udziałem tej grupy uczniów w kontekście edukacji i rehabilitacji zdalnej, oraz możliwości ich wspierania. Analizowane problemy, w miarę zasobności literatury, starano się uchwycić z perspektywy rodziców, uczniów i nauczycieli. W zakończeniu zaproponowano istotne dla praktyki pedagogicznej zalecenia, które mogą okazać się przydatne i inspirujące podczas organizowania szeroko pojętego wspierania dzieci z niepełnosprawnością.

Słowa kluczowe:

dzieci z niepełnosprawnością, edukacja zdalna, rehabilitacja zdalna

Inne teksty tego samego autora

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Szabała, B. (2022). Sytuacja dzieci z niepełnosprawnością w czasie edukacji i rehabilitacji zdalnej w okresie pandemii COVID-19 w świetle przeglądu doniesień badawczych . Forum Pedagogiczne, 12(2), 215–231. https://doi.org/10.21697/fp.2022.2.17

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Bibliografia

Adam R. (2021). Sign languages and deaf people during COVID-19: how you can help in the classroom. Dostępny na: https://www.cambridge.org/elt/blog/2020/09/22/
Google Scholar

sign-languages-and-deaf-people-during-covid-19-how-you-can-help-
Google Scholar

-in-the-classroom/.
Google Scholar

Amilkiewicz-Marek A. (2020). Rola rodziców w edukacji zdalnej uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w klasach trzecich. W: Zdalne uczenie się i nauczanie a specjalne potrzeby edukacyjne. Z doświadczeń pandemii COVID-19. Domagała-Zyśk E. (red.). Lublin: Wydawnictwo Episteme, s. 129–164.
Google Scholar

Amilkiewicz-Marek A. (2021). Pandemia i zdalne nauczanie jako wyzwanie – perspektywa rodziców. W: Włączmy kamerki. Z doświadczeń edukacji zdalnej w szkole i na uczelni. Domagała-Zyśk E. (red.). Lublin: Wydawnictwo Episteme, s. 15–48.
Google Scholar

Battistin T., Mercuriali E., Zanardo V. i in. (2021). Distance support and online intervention to blind and visually impaired children during the pandemic COVID-19. „Research in Developmental Disabilities”, nr 108(103 816). Dostępny na: https://doi.org/10.1016/j.ridd.2020.103816.
Google Scholar

Bellomo T.R., Prasad S., Munzer T. i in. (2020). The impact of the COVID-19 pandemic on children with autism spectrum disorders. „Journal of Pediatric Rehabilitation Medicine: An Interdisciplinary Approach”, nr 13(3), s. 349–354. Dostępny na: https://doi: 10.3233/PRM-200740.
Google Scholar

Bentenuto A., Mazzoni N., Giannotti M. i in (2021). Psychological impact of Covid-19 pandemic in Italian families of children with neurodevelopmental disorders. „Research in Developmental Disabilities”, nr 109(103 840). Dostępny na:. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2020.103840.
Google Scholar

Bieganowska-Skóra A., Pankowska D. (2020). Moje s@mopoczucie w e-szkole. Raport z badań. Dostępny na: https://phavi.umcs.pl/at/attachments/2020/1127/090900-moje-samopoczucie-w-e-szkole-raport-z-badan.pdf.
Google Scholar

Bıyık K.S., Ozal C., Tuncdemir M. i in. (2021). The functional health status of children with cerebral palsy during the COVID-19 pandemic stay-at-home period: a parental perspective. „Turkish Journal of Pediatrics”, nr 63(2), s. 223–236. Dostępny na: https://doi: 10.24953/turkjped.2021.02.006.
Google Scholar

Buchnat M., Jaskulska S., Jankowiak B. (2021). Kształcenie na odległość uczniów i uczennic z lekką niepełnosprawnością intelektualną w czasie pandemii covid-19 w opiniach nauczycieli i nauczycielek. „Rocznik Pedagogiczny”, nr 44, s. 107–121. Dostępny na: https://doi:10.2478/rp-2021-0008.
Google Scholar

Buchnat M., Wojciechowska A. (2021a). Opinie nauczycielek i nauczycieli wobec edukacji zdalnej dzieci ze spektrum autyzmu w czasie pandemii COVID-19. „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, nr 43, s. 65–76.
Google Scholar

Buchnat M., Wojciechowska A. (2021b). Problemy uczniów i uczennic z lekką niepełnosprawnością intelektualną w edukacji zdalnej podczas pandemii wirusa COVID-19. „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, nr 41, s. 83–99.
Google Scholar

Buchner A., Majchrzak M., Wierzbicka M. (2020). Edukacja zdalna w czasie pandemii. Raport z badań. Centrum Cyfrowe, Dostępny na: https://centrumcyfrowe. pl/edukacja-zdalna.
Google Scholar

Cacioppo M., Bouvier S., Bailly R. i in. (2020). Emerging health challenges for children with physical disabilities and their parents during the COVID-19 pandemic: the ECHO French survey. „Annals of Physical and Rehabilitation Medicine”. Dostępny na: https://doi:10.1016/j.rehab.2020.08.001.
Google Scholar

Chojecka A., Zaremba A. (2021). Terapia wczesnego wspomagania rozwoju dziecka w czasie epidemii COVID-19. Dostępny na: http://ppp18war.home.pl/wp/wpcontent/uploads-/2020/05/TERAPIA WCZESNEGOWSPOMAGANIAROZWOJUDZIECKAWCZASIEEPIDEMIICOVID-19-1.pdf.
Google Scholar

Couper-Kenney F., Riddell S. (2021). The impact of COVID-19 on children with additional support needs and disabilities in Scotland. „European Journal of Special Needs Education”, nr 36(1), s. 20–34. Dostępny na: https://doi.org/10.1080/08856257.2021.1872844.
Google Scholar

Daulay N. (2021). Home education for children with autism spectrum disorder during the COVID-19 pandemic: Indonesian mothers experience. „Research in Developmental Disabilities”, nr 114 (103 954). Dostępny na: https://doi.org/10.1016/j.ridd.2021.103954.
Google Scholar

Dhiman S., Sahu P.K., Reed W.R. i in. (2020). Impact of COVID-19 outbreak on mental health and perceived strain among caregivers tending children with special needs. „Research in Developmental Disabilities”, nr 107(103 790). Dostępny na: https://doi.org/10.1016/j.ridd.2020.103790.
Google Scholar

Dickinson H., Smith C., Yates S. i in. (2021). The importance of social supports in education: survey findings from students with disability and their families during COVID-19. „Disability & Society”. Dostępny na: https://doi.org/10.1080/09687599.2021.199437.
Google Scholar

Doroszuk J. (2020). Rodzina dziecka z niepełnosprawnością podczas pandemii Covid-19 – matczyne rekonstrukcje. „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, nr 40, s. 9–21.
Google Scholar

Dycht M., Śmiechowska-Pertovskij E. (2021). Wstęp. W: Edukacja w sytuacji (post)pandemii – wyzwania i perspektywy. Dycht M., Śmiechowska-Pertovskij E. (red.). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 5–10.
Google Scholar

Faccioli S., Lombardi F., Bellini P. i in. (2021). How did Italian adolescents with disability and parents deal with the COVID-19 emergency? „International Journal Environmental Research Public Health”, nr 18 (1687). Dostępny na: https://doi.org/10.3390/ijerph18041687.
Google Scholar

Fegert J.M., Vitiello B., Plener P.L. i in. (2020). Challenges and burden of the coronavirus 2019 (COVID-19) pandemic for child and adolescent mental health: a narrative review to highlight clinical and research needs in the acute phase and the long return to normality. „Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health”, nr 20. Dostępny na: https://doi:10.1186/s13034-020-00329-3.
Google Scholar

Frączek Z. (2020). Niepowodzenia szkolne uczniów w czasie pandemii COVID 19 w perspektywie wybranych badań empirycznych. „Kultura–Przemiany–Edukacja”, nr 8, s. 76–90.
Google Scholar

Garcia J.M., Lawrence S., Brazendale K. i in. (2021). Brief report: The impact of the COVID-19 pandemic on health behaviors in adolescents with autism spectrum disorder. „Disability and Health Journal”, nr 14 (2/101 021). Dostępny na: Dostępny na: https://doi.org/10.1016/j.dhjo.2020.101021.
Google Scholar

Gawlik E. (2021). Pomoc psychologiczno-pedagogiczna dla uczniów przysposabiających do pracy w czasie pandemii. W: Edukacja w sytuacji (post)pandemii – wyzwania i perspektywy. Dycht M., Śmiechowska-Pertovskij E. (red.). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 115–126.
Google Scholar

Glac I. (2020). Formy wsparcia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w czasie edukacji zdalnej. W: Wyzwania dla polityki społecznej w kontekście pandemii koronawirusa. Pikuła N., Grewiński M., Zdebska E. i in. (red.). Kraków: Wydawnictwo Scriptum, s. 151–173.
Google Scholar

Henley-Averett K. (2021). Remote learning, COVID-19 and children with disabilities. „AERA Open”, nr 7(1), s. 1–12. Dostępny na: doi:https://doi.org/10.1177/23328584211058471.
Google Scholar

Jeste S., Hyde C., Distefano C. i in. (2020). Changes in access to educational and healthcare services for individuals with intellectual and developmental disabilities during COVID‐19 restrictions. „Journal of Intellectual Disability Research”, nr 6(11), s. 825–833. Dostępny na: https://doi: 10.1111/jir.12776.
Google Scholar

Kim K., Kang Ch. (2021). Her’s how we can improve online learning for deaf students. Dostępny na: https://www.weforum.org/agenda/2021/04/here-s-how-we--can-improve-online-learning-for-deaf-students/Kim.
Google Scholar

Kmita U. (2021). Wyłączone i włączone – nauczanie zdalne dzieci chorych i z trudnościami rozwojowymi. W: Włączmy kamerki. Z doświadczeń edukacji zdalnej w szkole i na uczelni. Domagała-Zyśk E. (red.). Lublin: Wydawnictwo Episteme, 99–111.
Google Scholar

Kritzer K.L., Smith Ch.E. (2020). Educating deaf and hard-of-hearing students during COVID-19: what parents need to know. „The Hearing Journal”, nr 73(8), 32. Dostępny na: https://doi: 10.1097/01.HJ.0000695836.90893.20.
Google Scholar

Kułaga A. (2020). Zdalne nauczanie uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym. W: Zdalne uczenie się i nauczanie a specjalne potrzeby edukacyjne. Z doświadczeń pandemii COVID-19. Domagała-Zyśk E. (red.). Lublin: Wydawnictwo Episteme, s. 83–93.
Google Scholar

Lewandowska P. (2020). Dostępność edukacji zdalnej dla uczniów z niepełnosprawnością słuchową w klasach IV–VIII. W: Zdalne uczenie się i nauczanie a specjalne potrzeby edukacyjne. Z doświadczeń pandemii COVID-19. Domagała-Zyśk E. (red.). Wydawnictwo Episteme: Lublin, s. 11–41.
Google Scholar

Lund E.M. (2020). Interpersonal violence against people with disabilities: Additional concerns and considerations in the COVID-19 pandemic. „Rehabilitation Psychology”, nr 65(3), s. 99–205. Dostępny na: https://doi: 10.1037/rep0000347.
Google Scholar

Meda N., Pardini S., Slongo I. i in. Dostępny na: https://doi.org/10.1101/2020.04.27.20081695.
Google Scholar

Mutluer T., Doenyas C., Genc H.A. (2020). Behavioral implications of the COVID-19 process for autism spectrum disorder and individuals’ comprehension of and reactions to the pandemic conditions. „Frontiers in Psychiatry”, nr 11 (561 882), https://doi: 10.3389/fpsyt.2020.561882.
Google Scholar

Neece C., McIntyre L.L., Fenning R. (2020). Examining the impact of COVID‐19 in ethnically diverse families with young children with intellectual and developmental disabilities. „Journal of Intellectual Disability Research”, nr 64(10), s. 739–749, https://doi: 10.1111/jir.12769.
Google Scholar

Pachowicz M. (2020). Edukacja i terapia osób z niepełnosprawnością w czasie pandemii COVID-19 na przykładzie Ośrodka Rewalidacyjno-Edukacyjno-Wychowawczego. „Parezja”, nr 2(14), s. 106–120, https://doi: 10.15290/parezja.2020.14.09.
Google Scholar

Patel K. (2020). Mental health implications of COVID-19 on children with disabilities. „Asian Journal of Psychiatry”, nr 54 (102 273), https://doi.org/10.1016/j.ajp.2020.102273.
Google Scholar

Plichta P. (2020). Różne konteksty nierówności cyfrowych a wyzwania dla zdalnej edukacji – propozycje rozwiązań. W: Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID-19. Z dystansem o tym, co robimy obecnie jako nauczyciele. Pyżalski J. (red.). Warszawa: Wydawnictwo EduAkcja, s. 70–80.
Google Scholar

Podgórska-Jachnik D. (2021). Powrót uczniów do szkoły. Potrzeby i mechanizmy wsparcia w okresie (po?)pandemicznym. W: Edukacja w sytuacji (post)pandemii – wyzwania i perspektywy. Dycht M., Śmiechowska-Pertovskij E. (red.). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 23–38.
Google Scholar

Ptaszek G. (2020). Przygotowanie oraz realizacja edukacji zdalnej: sprzęt, metody, kompetencje. W: Edukacja zdalna: co stało się z uczniami, ich rodzicami i nauczycielami? Ptaszek G., Stunża G.D., Pyżalski J. i in. (red.). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 32–74.
Google Scholar

Pyżalski J. (2020). Co jest obecnie ważne, a co mniej w działaniach szkół i nauczycieli? W: Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID-19. Z dystansem o tym, co robimy obecnie jako nauczyciele. Pyżalski J. (red.). Warszawa: Wydawnictwo EduAkcja, 25–28.
Google Scholar

Pyżalski J., Poleszak W. (2020). Relacje przede wszystkim – nawet jeśli obecnie jedynie zapośredniczone. W: Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID- 19. Z dystansem o tym, co robimy obecnie jako nauczyciele. Pyżalski J. (red.). Warszawa: Wydawnictwo EduAkcja, s. 28–36.
Google Scholar

Pyżalski J., Walter N. (2021). Edukacja zdalna w czasie pandemii COVID-19 w Polsce – mapa głównych szans i zagrożeń. Przegląd i omówienie wyników najważniejszych badań związanych z kryzysową edukacją zdalną w Polsce dla Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego w Gdańsku, https://operon.pl/Edukacja_zdalna_w_czasie_pandemii_COVID-19.pdf.
Google Scholar

Śliż K. (2021). Kompetencje nauczycieli w zakresie prowadzenia
Google Scholar

edukacji zdalnej – z doświadczeń drugiego roku pandemii. W: Włączmy kamerki. Z doświadczeń edukacji zdalnej w szkole i na uczelni. Domagała-Zyśk E. (red.). Lublin: Wydawnictwo Episteme, s. 49–73.
Google Scholar

Tempczyk-Nagórka Ż. (2021). Od socjoterapii w szkole do socjoterapeutycznej szkoły – postulaty i propozycje rozwiązań dla szkoły (post)pandemicznej. W: Edukacja w sytuacji (post)pandemii – wyzwania i perspektywy. Dycht M., Śmiechowska-Pertovskij E. (red.). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 38–53.
Google Scholar

Toseeb U., Asbury K., Code A. i in. (2020). Supporting families with children with special educational needs and disabilities during COVID-19, https://10.31234/osf.io/tm69k.
Google Scholar

Twardowski A. (2020). Wirtualne wizyty domowe we wczesnym wspomaganiu rozwoju dzieci z niepełnosprawnościami. „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, nr 43, s. 198–212.
Google Scholar

Yakut A.D. (2021). Educators’ experiences in special educationinstitutions during the COVID-19 outbreak. „Journal of Research in Special Educational Needs”, nr 21(4), s. 345–354, https://doi: 10.1111/1471-3802.12533.
Google Scholar

Yuan Y.Q., Ding J.N., Wang N.Bi i in. (2021). Physical activity and sedentary behaviour among children and adolescents with intellectual disabilities during the COVID-19 lockdown in China. „Journal of Intellectual Disability Research”, https://doi: 10.1111/jir.12898.
Google Scholar

Zamkowska A. (2021). Współpraca nauczyciel-rodzic ucznia z niepełnosprawnością intelektualną w czasie pandemii COVID-19. W: Edukacja w sytuacji (post)pandemii – wyzwania i perspektywy. Dycht M., Śmiechowska-Pertovskij E. (red.). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 100–114.
Google Scholar