„Święta misja profesora Abronsiusa”. Fantazmaty, abiektalność i transgresje w filmie Romana Polańskiego "Nieustraszeni pogromcy wampirów"

Jakub Rawski

doi:10.21697/zk.2023.10.11

Published: 2023-12-31

No. 10 (2023)

„Święta misja profesora Abronsiusa”. Fantazmaty, abiektalność i transgresje w filmie Romana Polańskiego "Nieustraszeni pogromcy wampirów"

Jakub Rawski

Załącznik Kulturoznawczy

Section: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zk.2023.10.11

Abstract

“The Sacred Mission of Professor Abronsius:” Phantasms, The Abject, and Transgression in Roman Polanski’s The Fearless Vampire Killers

Roman Polanski’s The Fearless Vampire Killers is usually approached in film and cultural studies from a genological perspective: as a game with the convention and genres, a work that has the features of parody and pastiche, yet complies with the poetics of horror. When interpreting and analyzing the picture, it seems worthwhile to employ phantasmatic criticism drawing on the psychoanalytic theory of culture and consider the issue of the abject and transgressive nature of vampiric heroes. This leads to the exegesis of the film from a poststructuralist perspective with a focus on the existential and sexual aspects of vampirism, a topos analyzed by Maria Janion in terms of being a bloodsucker in the face of death, in the face of sex, and in the face of the tragic human condition. The ontic status of the beast seems to be particularly noteworthy if you consider its evolutionary aspect and the role that Polanski’s film played in this regard.

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Rawski, J. (2023). „Święta misja profesora Abronsiusa”. Fantazmaty, abiektalność i transgresje w filmie Romana Polańskiego "Nieustraszeni pogromcy wampirów". Załącznik Kulturoznawczy, (10), 215–236. https://doi.org/10.21697/zk.2023.10.11

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Augé Marc, Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, przeł. R. Chymkowski, PWN, Warszawa 2010.
Google Scholar

Baranowski Bohdan, W kręgu upiorów i wilkołaków, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1981.
Google Scholar

Barthes Roland, Retoryka obrazu, przeł. Z. Kruszyński, „Pamiętnik Literacki” 1985, nr 3.
Google Scholar

Batura Emilia, Komeda. Księżycowy Chłopiec. O Krzysztofie Komedzie-Trzcińskim, Rebis, Warszawa 2001.
Google Scholar

Bątkiewicz Andrzej, Ścigany Roman Polański, BZiW Bronisław Spadek, Katowice 2006.
Google Scholar

Bellantoni Patti, Jeśli to fiolet, ktoś umrze. Teoria koloru w filmie, przeł. M. Dańczyszyn, Wydawnictwo Wojciech Marzec, Warszawa 2018.
Google Scholar

Bohdziewicz Antoni, Wampiry Polańskiego, „Ekran” 1968, nr 14.
Google Scholar

Bürger Gottfried August, Lenora, przeł. J. Gamska-Łempicka, w: Niemiecka ballada romantyczna, oprac. Z. Ciechanowska, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1963.
Google Scholar

Conrad Joseph, Jądro ciemności, przeł. M. Heydel, Znak, Kraków 2011.
Google Scholar

Creed Barbara, Phallic Panic: Film, Horror, and the Primal Uncanny, Melbourne University Press, Melbourne 2005.
Google Scholar

Creed Barbara, The Monstrous-Feminine: Film, Feminism, Psychoanalysis, Routledge, London–New York 2007.
Google Scholar

Dadoun Roger, Fetishism in the Horror Film, trans. A. Williams, in: Fantasy and the Cinema, ed. by D. James, British Film Institute, London 1989.
Google Scholar

Dopartowa Mariola, Labirynt Polańskiego, Rabid, Kraków 2003.
Google Scholar

Feeney F.X., Roman Polański, przeł. J. Halbersztat, red. P. Duncan, Taschen, Köln 2006.
Google Scholar

Freud Sigmund, Psychologia nieświadomości, przeł. R. Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa 2009.
Google Scholar

Friedman Lester D., The Jewish Image in American Film, Citadel Press, Secaucus 1987.
Google Scholar

Galczak Elżbieta, Wrogie mieszkanie Romana Polańskiego, „Kino” 1986, nr 7.
Google Scholar

Geremek Bronisław, Śmiech w cieniu szubienicy: o Villonie, „Znak” 1983, nr 8.
Google Scholar

Głowiński Michał, Mity przebrane, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1994.
Google Scholar

Grinberg Marat, Representing the Holocaust and Jewishness in Contemporary Television: The Cases of “The Man in the High Castle”, “Hunters”, and “Juda”, in: The Holocaust Across Borders: Trauma, Atrocity, and Representation in in Literature and Culture, ed. by H.S. Flanzbaum, Lexington Books, Lanham–Boulder–New York–London 2021.
Google Scholar

Gutowski Gene, Od Holocaustu do Hollywood, przeł. M. Ronikier, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004.
Google Scholar

Hybiak Mariusz, W matni Symbolicznego. Filmowa twórczość Romana Polańskiego w świetle współczesnej psychoanalizy, Avalon, Kraków 2019.
Google Scholar

Jakubowski Witold, Romana Polańskiego kino lęku, w: W kręgu filmu, telewizji i teatru, red. J. Trzynadlowski, Wydawnictwo UWr, Wrocław 1992.
Google Scholar

Jansen Peter W., Christa Merker, Zamknięte pomieszczenia Romana Polańskiego, przeł. M. Behlert, w: Roman Polański, red. B. Zmudziński, Instytut Francuski, Kraków 1995.
Google Scholar

Janion Maria, Kobiety i duch inności, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2006.
Google Scholar

Janion Maria, Projekt krytyki fantazmatycznej. Szkice o egzystencjach ludzi i duchów, PEN, Warszawa 1991.
Google Scholar

Janion Maria, Wampir. Biografia symboliczna, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2008.
Google Scholar

Kaleta Karolina Izabela, „Taniec Wampirów” – historia i recepcja kultowego musicalu, w: Oblicza wampiryzmu, red. A. Depta, S. Cieśliński, M. Wolski, Stowarzyszenie Badaczy Popkultury i Edukacji Popkulturowej „Trickster”, Wrocław 2018.
Google Scholar

Kasperski Edward, Gotycyzm i śmiech. Groza, groteska i parodia u E.A. Poego, „Prace Filologiczne” 2010, t. 59.
Google Scholar

Kochańczyk Jan, Roman Polański. Gorzkie szczęście, Videograf, Chorzów 2014.
Google Scholar

Kolasińska Iwona, Zęby wampira – dyskretny urok pożądania, w: Niedyskretny urok kiczu. Problemy filmowej kultury popularnej, red. G. Stachówna, Universitas, Kraków 1997.
Google Scholar

Kristeva Julia, Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie, przeł. M. Falski, Wydawnictwo UJ, Kraków 2007.
Google Scholar

Laplanche Jean, Jean-Bertrand Pontalis, Słownik psychoanalizy, red. D. Lagache, przeł. E. Modzelewska, E. Wojciechowska, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1996.
Google Scholar

Maurin Huguette, Funkcje postaci i miejsca w filmach Polańskiego, przeł. I. Dembowski, „Film na Świecie” 1980, nr 8–9.
Google Scholar

Menninghaus Winfried, Wstręt. Teoria i historia, przeł. G. Sowinski, Universitas, Kraków 2009.
Google Scholar

Mikrut-Majeranek Magdalena, (R)Ewolucja w modelu postrzegania wampira, w: Transgresywne monstrum, red. D. Bastek, M. Fołta, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2013.
Google Scholar

Narboni Jean, Kino według Polańskiego [rozmowa z Romanem Polańskim], przeł. I. Dembowski, „Film na Świecie” 1980, nr 8–9.
Google Scholar

Oişteanu Andrei, Jewish Tavern-Keepers and the Myth of the Poisoned Drinks: Legends and Stereotypes in Romanian and Other East-European Cultures (17th–19th Centuries), in: Earthly Delights. Economies and Cultures of Food in Ottoman and Danubian Europe, C. 1500–1900, ed. by A. Jianu, V. Barbu, Brill Publishers, Leiden–Boston 2018.
Google Scholar

Opalski Magdalena, The Jewish Tavern-Keeper and His Tavern in Nineteenth-Century Polish Literature, Zalman Shazar Center for the Furtherance of the Study of Jewish History, Jerusalem 1986.
Google Scholar

Owczarek Małgorzata, Karnawał grozy („Bal wampirów”), w: Roman Polański, red. B. Zmudziński, Instytut Francuski, Kraków 1995.
Google Scholar

Parker John, Polański, przeł. A. Milcarz, Wydawnictwo Europa, Wrocław 1998.
Google Scholar

Polański Roman, Roman, przeł. K. i P. Szymanowscy, Wydawnictwo Polonia, Warszawa 1992.
Google Scholar

Pomostowski Piotr, Reżyser na ścieżce dźwiękowej. Funkcje muzyki w twórczości filmowej Romana Polańskiego, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2016.
Google Scholar

Prash Thomas, “Oy, Have You Got The Wrong Vampire”. Dislocation, Comic Distancing, and Political Critique in Roman Polanski's “The Fearless Vampire Killers”, in: The Laughing Dead. The Horror-Comedy Film from “Bride of Frankenstein” to “Zombieland”, ed. by C.J. Miller, A.B. Van Riper, Rowman & Littlefield Publishers, Lanham–Boulder–New York–London 2016.
Google Scholar

Rawski Jakub, Metamorfozy motywu wampira w kulturze popularnej XX i XXI wieku. Zarys problematyki, „In Gremium” 2014, nr 8.
Google Scholar

Rawski Jakub, Realizacja podmiotu homoseksualnego w wybranych tekstach współczesnej kultury wampirycznej, „Prace Literackie” 2014, t. 54.
Google Scholar

Różewicz Tadeusz, Wybór poezji, oprac. A. Skrendo, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2019.
Google Scholar

Sandford Christopher, Polański, przeł. Z. Kościuk, Albatros, Poznań 2008.
Google Scholar

Shapiro Sean, The Heebie-Jeebies: Jewish Horror Comes to Israel, „Jewish Quarterly” 2014, Vol. 61, No. 2.
Google Scholar

Stachówna Grażyna, Polański od A do Z, Wydawnictwo Znak, Kraków 2002.
Google Scholar

Stachówna Grażyna, Roman Polański i jego filmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
Google Scholar

Statman Alisa, Tate Brie, Sharon Tate. Historia morderstwa żony Romana Polańskiego, przeł. A. Sak, Wydawnictwo Znak, Kraków 2019.
Google Scholar

Stoker Bram, Dracula, przeł. M. Król, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2008.
Google Scholar

Szuchta Robert, 1000 lat historii Żydów polskich. Podróż przez wieki, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Warszawa 2015.
Google Scholar

Werner Paul, Polański. Biografia, przeł. A. Krochmal, R. Kędzierski, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2014.
Google Scholar

Williams Linda, Seks na ekranie, przeł. M. Wojtyna, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2003.
Google Scholar

Wojciechowska Natalia Maria, O tym, jak powstawał „Taniec Wampirów” Romana Polańskiego, Wydawnictwo Green Gallery, Warszawa 2005.
Google Scholar

Żakieta Katarzyna, Kierunki rozwoju współczesnego filmu grozy, w: Spotkania z gatunkami filmowymi. Horror, red. R. Nolbrzak, B. Fiołek-Lubczyńska, A. Barczyk, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2014.
Google Scholar