Wpływ norm dotyczących małżeńskiej przeszkody wieku na zawieranie zaręczyn w kontekście wolności religijnej

Paulina Jabłońska

doi:10.21697/pk.2025.68.2.02

Published: 2025-06-25

Vol. 68 No. 2 (2025)

The Impact of Age-Related Marriage Impediment Norms on Engagement Practices in the Context of Religious Freedom

Paulina Jabłońska

Canon Law. Legal and Historical Quarterly

Section: Articles and dissertations

https://doi.org/10.21697/pk.2025.68.2.02

Abstract

The article examines the historical evolution of age-related impediment norms in Roman and canon law, exploring their impact on individual autonomy in choosing a partner for engagements and marriages within the context of freedom of conscience and religion. The study aims to demonstrate how these regulations have shaped individual freedom across various historical periods and their relevance to contemporary canon law. In ancient Rome, engagements (sponsalia) allowed only limited personal autonomy, operating under patriarchal control and reflecting aspects of religious freedom through rites associated with the cult of Juno. In the Middle Ages, Gratian’s Decretum established marital consent as the foundation of freedom of conscience, distinguishing between the consensual and the copulatory theories in defining the essence of marriage. The Council of Trent, through the Tametsi Decree, codified consent as a sacramental requirement, responding to Protestant rejection of sacramentality and reinforcing Catholic religious freedom in marriage. The analysis is based on historical-legal sources, including Roman texts, canonical documents, and decretist commentaries. The findings indicate that the evolution of age-related norms has shaped the modern understanding of marriage as an act of free will, reflected in the Code of Canon Law (can. 1083), which regulates the minimum marriage age.

Keywords:

Legal norms, Autonomy of choice, Sacrament of marriage, Religious traditions, Marital consent, Canonical regulations, Legal evolution

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Jabłońska, P. (2025). The Impact of Age-Related Marriage Impediment Norms on Engagement Practices in the Context of Religious Freedom. Canon Law. Legal and Historical Quarterly, 68(2), 31–44. https://doi.org/10.21697/pk.2025.68.2.02

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.

References

Źródła
Google Scholar

AUGUSTYN, Contra Faustum, w: Patrologia Latina, t. 42, red. J.P. Migne, Parisiis 1845, s. 207-518.
Google Scholar

Codex Iuris Canonici auctoritate Joannis Pauli PP. II promulgatus, AAS 75(1983), pars II, s. 1-317. Tekst łacińsko-polski: Kodeks Prawa Kanonicznego promulgowany przez papieża Jana Pawła II w dniu 25 stycznia 1983 roku. Stan prawny na dzień 18 maja 2022 roku. Zaktualizowany przekład na język polski, Poznań 2022.
Google Scholar

Codex Theodosianus, w: Theodosiani libri XVI cum Constitutionibus Sirmondianis, red. T. Mommsen, P. Meyer, Berolini 1905, s. 1-834.
Google Scholar

CONCILIUM TRIDENTINUM, Canones super reformatione circa matrimonium Tametsi (11.11.1563), w: Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst łaciński i polski, t. 4 (1511-1870), red. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2004, s. 720-733.
Google Scholar

CONCILIUM VATICANUM II, Declaratio de libertate religiosa Dignitatis humanae (7.12.1965), AAS 58(1966), s. 929-946. Tekst polski: Sobór Watykański II, Konstytucje – Dekrety –Deklaracje, Poznań 2002, s. 423-439.
Google Scholar

IGNACY ANTIOCHEŃSKI, Epistula ad Polycarpum, w: Patrologia Graeca, t. 5, red. J.P. Migne, Parisiis 1857, s. 360-363.
Google Scholar

Literatura
Google Scholar

BERLIN I., Dwa pojęcia wolności, tłum. z ang. H. Jankowski, w: TENŻE, Cztery eseje o wolności, Warszawa 1994, s.118-172.
Google Scholar

GAŁKOWSKI T., Instytucja małżeństwa w świetle instytucjonalnej koncepcji Kościoła Soboru Watykańskiego II, Łódzkie Studia Teologiczne 20(2011), s. 89-102.
Google Scholar

GARDNER J.F., Women in Roman Law and Society, Indiana 1986. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203317099
Google Scholar

GÓRALSKI W., DZIERŻON G., Niezdolność konsensualna do zawarcia małżeństwa kanonicznego, Warszawa 2001.
Google Scholar

GÓRALSKI W., Przeszkody małżeńskie w prawie kanonicznym, Warszawa 2014.
Google Scholar

GÓRALSKI W., Małżeństwo kanoniczne w świetle najnowszych reform, Warszawa 2022.
Google Scholar

GRABOWSKI J., Prawo kanoniczne według nowego kodeksu, Lwów 1927
Google Scholar

INSADOWSKI H., Rzymskie prawo małżeńskie a chrześcijaństwo, Lublin 1935.
Google Scholar

JABŁOŃSKA P., Wolność sumienia i wyznania osoby małoletniej w Polsce w latach 1918-2015, Pelpin 2022.
Google Scholar

JABŁOŃSKA P., Historical and Legal Determinants of Religious Freedom of Minors in Poland, Warszawa 2024. DOI: https://doi.org/10.21697/9788382814774
Google Scholar

JABŁOŃSKA P., Ewolucja nauczania Kościoła o wolności religijnej i ochronie życia poczętego, Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich Online First, 2025, s. 1-11, https://ojs.academicon.pl/bskp/article/view/9606/9942 – [dostęp: 24.05.2025]. DOI: https://doi.org/10.32077/bskp.9606
Google Scholar

KŁOCZOWSKI J., Wspólnoty chrześcijańskie, Kraków 1964.
Google Scholar

KURYŁOWICZ M., WILIŃSKI A., Rzymskie prawo prywatne, Warszawa 2008.
Google Scholar

NAVARETTE U., Foedus coniugale, Amor, Sacramentum attenta doctrina Concilii Vaticani II, w: Acta Conventus Internationalis canonistarum (Romae 20-25 maii 1968), Città del Vaticano 1970, s.645-673.
Google Scholar

NEWMAN J.H., List do księcia Norfolk, tłum. z ang. S. Świeżawski, w: TENŻE, Sumienie i autorytet, Kraków 1988, s. 45-67.
Google Scholar

PASTWA A., The Law of the Church – the Law of Freedom, w: Religious Freedom Today, red. A. Pastwa, Katowice 2016, s. 105-125.
Google Scholar

PAŁUBICKI W., ILUK J., Małżeństwo i rodzina w dawnym judaizmie i starożytnym chrześcijaństwie, Gdańsk 1997.
Google Scholar

PETRANI A., Reforma trydencka, Prawo Kanoniczne 7(1964) 3-4, s. 1-20. DOI: https://doi.org/10.21697/pk.1964.7.3-4.01
Google Scholar

RINCON T., El matrimonio, misterio y signo. Siglos IX–XIII, Pamplona 1971.
Google Scholar

RYCHLICKI CZ., Sakramentalny charakter przymierza małżeńskiego, Płock 1997.
Google Scholar

SOBCZAK A., Sakrament małżeństwa. Krótki rys historyczny, Studia Gnesnensia 14(2000), s. 255–274.
Google Scholar

TREGGIARI S., Roman Marriage: Iusti Coniuges, Oxford 1991. DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780198148906.001.0001
Google Scholar

WRÓBLEWSKI S., Zarys wykładu prawa rzymskiego, Kraków 1916.
Google Scholar

ZUBERT B., Przeszkoda wieku do zaręczyn i małżeństwa w prawie rzymskim, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 13(1966) 5, s. 87-97.
Google Scholar

ZUBERT B., Małżeńska przeszkoda wieku w Dekrecie Gracjana i u pierwszych dekretystów, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 16(1969) 5, s. 71-110.
Google Scholar