Abstract

Duae theoriae de aestimandis probationibus iudicialibus in historia processus in genere vigebant, nempe theoria probationis legalis seu formalis et theoria probationis materialis seu propriae persuationis iudicis. Iu x ta primam probatio vim suam ex dispositione legis habet, ideo in ipsa lege regulae de efficacia pro bationum processualium iudici praebendae su n t; iu x ta vero a lte ram iudex pro bationes ex sua conscientia seu p ro p ria persuasione aestimare debet. Antiquissimus processus canonicus ius romanum sequens theoriam pro b a tio nis materialis confitebatur. Ius quoque decretalium, generatim loquendo, romanam theoriam probationis materialis admisit. Ha c de re non ambigua sunt verba praesertim Clementis I I I (c. 6, X, I, 9), Gelestini I I I (c. 27, X, I I, 20), Innocentii IV (c. 1, II, 14, in V I 0) et Reg. 12, R. J., in V I°. Codex lu ris Canonici, similiter ac omnes hodierni processus civiles, theoriam propriae persuasionis iudicis in aestimandis probationibus iudicialibus acceptat. Quod evenit praecipue ex praescripto can. 1869 § 3 statuentis iudicem probationes aestimare debere ex sua conscientia, nisi pe r exceptionem aliquae pro b a tionis valor ab ipsa lege expresse constituatur. Huiusmodi exceptio h ab e tu r ex. gr. in can. 1791 § 1, 1791 § 2, 1816, 1819, 1827, 1836 § 2. In novo lu ris Canonici Codice, quem exspectamus, systema probationis materialis u t p roprium processus canonici magis exprimenda est. Ad melius ostendendum principium veritatis obiectivae, in quo processus fu n d a tu s est, paucae regulae hodierni Codicis efficaciam aliquarum probationum stetuentes evanescendae vel ad minimum reducendae sunt.