Abstract

W literaturze starochrześcijańskiej jednym z niezwykle oryginalnych, interesujących i ważnych dla duchowości małżeństwa i rodziny utworów jest "Pasterz" Hermasa, powstały w Rzymie w połowie II wieku. Stylem nawiązuje do apokaliptyki rozpowszechnionej w środowiskach judaistycznych i judeochrześcijańskich od II wieku przed Chrystusem do II wieku po Chrystusie. Pouczenia zawarte w utworze są sformułowane w perspektywie ascezy eschatologicznej, charakterystycznej nie tylko dla wszystkich pism ojców apostolskich, lecz także licznych utworów II-III wieku. W pouczeniach dotyczących życia małżeńskiego i rodzinnego, szczególnie w kwestii przebaczenia i pojednania w przypadku cudzołóstwa, Hermas w sposób oryginalny rozwija doktrynę Nowego Testamentu. Nakazuje bowiem pojednać się i przyjąć do domu skruszonego i nawróconego grzesznika, lecz nie czynić tego wiele razy. Ten pogląd Hermasa zdradza próbę znalezienia oryginalnego rozwiązania, albowiem nie znajduje solidnego oparcia w tekstach biblijnych, ponieważ według orędzia Chrystusa grzesznik otrzymuje przebaczenie nie jeden raz po chrzcie, lecz za każdym razem, gdy skruszony i nawrócony wyznaje swoje grzechy (1 J 1, 9). Tekst "Pasterza" jest niewątpliwie rozszerzeniem nauki moralnej o cudzołóstwie w małżeństwie, według której sankcje dotyczą obu stron, a nie tylko żony, jak zdawałoby się wynikać bezpośrednio z tekstu Mt 5, 27-32.