„Jesteśmy żywą materią i żywa materia nas otacza, choć nie zawsze to dostrzegamy”. Kategoria życia w nowym materializmie

Małgorzata Kowalcze

doi:10.21697/zk.2022.9.33

Opublikowane: 22022-12-31 — zaktualizowane 2022-12-31

Nr 9 (2022)

„Jesteśmy żywą materią i żywa materia nas otacza, choć nie zawsze to dostrzegamy”. Kategoria życia w nowym materializmie

Małgorzata Kowalcze

Załącznik Kulturoznawczy

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zk.2022.9.33

Abstrakt

The paper discusses selected elements of the New Materialist reformulation of the notion of life. It focuses on two theories existing within the new materialist framework, i.e. Jane Bennett’s vital materialism as well as Rosi Braidotti’s zoecentrism. Braidotti distinguishes between bios – biological life of individual creatures, characterized by species-specific qualities, and zoe – unspecified life force in which all the living creatures partake. According to her, the notion of life does not exhaust itself in exercising certain biological functions nor is the human life by definition a more developed form of life. Braidotti emphasizes the primacy and unifying function of zoe, arguing that the lives of non-human beings should be given more attention and appreciation. Jane Bennett offers an even broader definition of life which includes inanimate entities as well. She stresses the inherent vitality of things and their ability to exhibit agency and uncanny power suggesting that they too should be perceived as subjects. Both theories argue against anthropocentrism and emphasize the interconnectedness and interdependence of human and non-human beings which give rise to a more profound awareness of the importance of environmental discourse.

Słowa kluczowe:

zoe vs. bios, things, matter, vitality, non-human

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Kowalcze, M. (2022). „Jesteśmy żywą materią i żywa materia nas otacza, choć nie zawsze to dostrzegamy”. Kategoria życia w nowym materializmie. Załącznik Kulturoznawczy, (9), 653–664. https://doi.org/10.21697/zk.2022.9.33

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bakke Monika, Posthumanizm: człowiek w świecie większym niż ludzki, w: Człowiek wobec natury – humanizm wobec nauk przyrodniczych, red. J. Sokolski, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2010.
Google Scholar

Bennett Jane, Vibrant Matter: A Political Ecology of Things, Duke University Press, Durham–London 2010.
Google Scholar

Braidotti Rosi, Po człowieku, przeł. J. Bednarek, A. Kowalczyk, PWN, Warszawa 2013.
Google Scholar

Braidotti Rosi, Transpositions: On Nomadic Ethics, Polity Press, Cambridge 2006.
Google Scholar

Crutzen Paul J., Steffen Will, McNeill John R., The Anthropocene: Are Humans Now Overwhelming the Great Forces of Nature?, „Ambio” 2007, Vol. 36, No. 8.
Google Scholar

Domańska Ewa, Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami, „Kultura Współczesna”, nr 3, 2008.
Google Scholar

Domańska Ewa, Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała, PWN, Warszawa 2017.
Google Scholar

Domańska Ewa, Zwrot performatywny we współczesnej humanistyce, „Teksty Drugie” 2007, nr 5.
Google Scholar

Hillman David, Maude Ulrika, The Cambridge Companion to The Body in Literature, Cambridge University Press, New York 2015.
Google Scholar

Holbach Paul Henri, System przyrody, czyli prawa świata fizycznego i moralnego, przeł. J. Jabłońska, H. Suwała, PWN, Warszawa 1957.
Google Scholar

Hoły-Łuczaj Magdalena, Posthumanizm. Między metafizyka a etyką, „Kultura i Wartości” 2015, nr 1(11).
Google Scholar

Jones Tamsin, Introduction, w: Religious Experience and New Materialism, ed. J. Riege, E. Waggoner, Palgrave Macmillan, Basingstoke 2016.
Google Scholar

Latour Bruno, Politics of Nature: How to Bring the Sciences into Democracy, transl. C. Porter, Harvard University Press, Cambridge 2004.
Google Scholar

Latour Bruno, Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, przeł. A. Derra, K. Abriszewski, Universitas, Kraków 2010.
Google Scholar

Steel Karl, Medieval, w: The Cambridge Companion to Literature and the Posthuman, ed. B. Clarke, M. Rossini, Cambridge University Press, Cambridge 2016.
Google Scholar

Szopa Katarzyna, Dermografie: poetyka relacji. Wokół związków materii i języka w poezji Joanny Mueller, „Praktyka Teoretyczna” 2013, nr 4(10).
Google Scholar

Tatarkiewicz Władysław, Historia filozofii, t. 1, PWN, Warszawa 2004.
Google Scholar

Vásquez Manuel A., More than Belief: A Materialist Theory of Religion, Oxford University Press, Oxford 2011.
Google Scholar

Bennett Jane, Artistry and Agency in a World of Vibrant Matter, https://www.youtube.com/watch?v=q607Ni23QjA (dostęp 10.10.2019).
Google Scholar

Calvo Paco, Pratap Sahi Vaidurya, Trewavas Anthony, Are Plants Sentient?, http://www.esalq.usp.br/lepse/imgs/paginas_thumb/Are-plants-sentient---Anthony-Trewavas.pdf (dostęp 15.03.2020).
Google Scholar