Powrót do ruin. O atrakcyjności niemieckiego powojnia

Jakub Gortat

doi:10.21697/zk.2023.10.16

Published: 2023-12-31

No. 10 (2023)

Powrót do ruin. O atrakcyjności niemieckiego powojnia

Jakub Gortat

Załącznik Kulturoznawczy

Section: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zk.2023.10.16

Abstract

Return to the Ruins: The Appeal of Post-War Germany

One of the most important dates in Germany’s postwar history was May 6, 1955, when the Federal Republic joined the North Atlantic Alliance, an event which perfectly reflected the dynamics of geopolitical changes that had taken place in the ten years since the end of World War II. The article focuses on the depictions of the German civilian population in selected motion pictures which, at least in theory, do not hold ordinary Germans responsible for war crimes. A look at the German war-torn landscape and its functionality will play an important role in the analysis, as it is against this background that the key plot lines are developed. Emphasis is placed on the allegorical and metaphorical significance of the ruins and their hidden meanings.

The films under investigation are works created independently of German cinematography (except for two recent international co-productions). This is because the purpose of the analysis is to present the changing attitudes of filmmakers representing nations hostile to Germany until 1945 to the civilian population of ruined German cities. These attitudes, it is worth emphasizing, sometimes stand in opposition to the prescribed perception of Germany and Germans resulting from Cold War political realities and dictating that the nation be treated with sympathy, trust, friendship, and love as a new ally.

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Gortat, J. (2023). Powrót do ruin. O atrakcyjności niemieckiego powojnia. Załącznik Kulturoznawczy, (10), 333–362. https://doi.org/10.21697/zk.2023.10.16

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Assmann Jan, Kultura pamięci, przeł. A. Kryczyńska-Pham, w: Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. M. Saryusz-Wolska, Universitas, Kraków 2009.
Google Scholar

Bösch Frank, Film, NS-Vergangenheit und Geschichtswissenschaft. Von »Holocaust« zu »Der Untergang«, „Vierteljahrshefte für Zeitgeschichte“ 2007, Nr 1.
Google Scholar

Brandlmeier Thomas, Von Hitler zu Adenauer. Deutscher Trümmerfilm, w: Zwischen gestern und morgen: westdeutscher Nachkriegsfilm 1946–1962, Hrsg. H. Hoffmann, W. Schobert, Deutsches Filmmuseum, Frankfurt am Main 1989.
Google Scholar

Cooper Anna, The American Abroad: The Imperial Gaze in Postwar Hollywood Cinema, Bloomsbury, New York 2022.
Google Scholar

de-Simine Silke Arnold, Die Konstanz der Ruine. Zur Rezeption traditioneller ästhetischer Funktionen der Ruine in städtischer Baugeschichte und im Trümmerfilm nach 1945, w: Die zerstörte Stadt. Mediale Repräsentationen urbaner Räume von Troja bis SimCity, Hrsg. A. Böhn, C. Mielke, transcript Verlag, Bielefeld 2007.
Google Scholar

Etheridge Brian C., In Search of Germans. Contested Germany in the Production of The Search, „Journal of Popular Film and Television” 2006, nr 1/34.
Google Scholar

Fuchs Anne, After the Dresden Bombing: Pathways of Memory, 1945 to the Present, Palgrave Macmillan, Cham 2011.
Google Scholar

Goedde Petra, From Villains to Victims: Fraternization and the Feminization of Germany, 1945–1947, „Diplomatic History” 2009, nr 1/23.
Google Scholar

Gwóźdź Andrzej, W drodze do domu. Kultury pamięci przymusowej migracji Niemców po 1945 w kinematografiach niemieckich, „Kwartalnik Historyczny” 2021, t. 128, nr 4.
Google Scholar

Kirchmann Kay, Blicke auf Trümmer. Anmerkungen zur filmischen Wahrnehmungsorganisation der Ruinenlanschaften nach 1945, w: Die zerstörte Stadt. Mediale Repräsentationen urbaner Räume von Troja bis SimCity, Hrsg. A. Böhn, C. Mielke transcript Verlag, Bielefeld 2017.
Google Scholar

Kirschbacher Felix, More Than Ruins: (Post-)Apocalyptic Places in Media, w: Ruin Porn and the Obsession with Decay, ed. S. Lyons, Palgrave Macmillan, Cham 2018.
Google Scholar

Kreis Reinhild, Logemann Jan, Mixed Views. Konstruktion und Kanäle deutsch-amerikanischer Wahrnehmungen seit dem Zweiten Weltkrieg, „Vierteljahrshefte für Zeitgeschichte“ 2020, nr 4.
Google Scholar

Kutyła Damian, Postapokaliptyczna przyszłość świata w kinematografii SF, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” 2019, nr 1/16.
Google Scholar

Kwiatkowski Aleksander, Film i rzeczywistość albo sztuka technika – reprodukcja – film, „Teksty: Teoria Literatury, Krytyka, Interpretacja” 1978, nr 2/38.
Google Scholar

Lowe Keith, Dziki kontynent. Europa po II wojnie światowej, przeł. M.P. Jabłoński, Znak, Poznań 2013.
Google Scholar

Moeller Martina, “The Good German” —a ‘Neo-rubble Film’?, „German as Foreign Language” 2014, nr 3.
Google Scholar

Moeller Robert G., On the History of Man-made Destruction: Loss, Death, Memory, and Germany in the Bombing War, „History Workshop Journal” 2006, nr 61.
Google Scholar

Nieszczerzewska Małgorzata, Vanitas. Ruina jako przestrzeń (bez)graniczna, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” 2015, nr 3.
Google Scholar

Nieszczerzewska Małgorzata, Ruiny architektury sakralnej. Śmierć miejsca – śmierć sacrum?, „Zeszyty naukowe Centrum Badań im. Edyty Stein” 2012, nr 9.
Google Scholar

Nikel Joanna, Berlin 1945. Obraz pokonanego miasta w świetle wspomnień i raportów aliantów, w: Oblicza wojny, t. 5. Miasto i wojna, red. W. Jarmo, J. Kita, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2021.
Google Scholar

Pohl Lucas, Aura of Decay: Fetishising Ruins With Benjamin and Lacan, „Transactions of the Institute of British Geographers” 2022, nr 47.
Google Scholar

Ricoeur Paul, Time and Narrative, t. 3, The University of Chicago Press, Chicago–London 1990.
Google Scholar

Saryusz-Wolska Magdalena, Ikony normalizacji. Kultury wizualne Niemiec 1945–1949, PWN, Warszawa 2015.
Google Scholar

Schmidt Allison, The Aftermath, „Film & History: An Interdisciplinary Journal” 2019, No. 2/49.
Google Scholar

Schrey Dominik, »Filmen, was vorher und was nachher kommt…«. Erinnerung in Roberto Rossellinis »Germania anno zero«, w: Die zerstörte Stadt. Mediale Repräsentationen urbaner Räume von Troja bis SimCity, Hrsg. A. Böhn, C. Mielke, transcript Verlag, Bielefeld 2017.
Google Scholar

Seiter Ellen E., Women’s History, Women’s Melodrama: Deutschland, bleiche Mutter, „The German Quarterly“ 1986, nr 4/59.
Google Scholar

Shandley Robert R., Rubble Film. German Cinema in the Shadow of the Third Reich, Temple University Press, Philadelphia 2001.
Google Scholar

Sollors Werner, The Temptation of Despair. Tales of the 1940s, Harvard UP, Cambridge, MA 2014.
Google Scholar

Sternberg Claudia, Real-Life References in Four Fred Zinnemann Films, „Film Criticism” 1994, No. 18–19.
Google Scholar

Taylor Frederick, Wypędzanie ducha Hitlera. Okupacja i denazyfikacja Niemiec, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2016.
Google Scholar

Trajman Joanna, Obrazy nazizmu i II wojny światowej w filmie polskim i niemieckim, w: Interakcje. Leksykon komunikowania polsko-niemieckiego, t. 1, red. A. Gall, J. Grębowiec, J. Kalicińska, K. Kończal, I. Surynt, Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocław 2015.
Google Scholar

Treber Leonie, Mythos Trümmerfrauen: Von der Trümmerbeseitigung in der Kriegs- und Nachkriegszeit und der Entstehung eines deutschen Erinnerungsortes, Klartext, Essen 2014.
Google Scholar

Whitehouse Tanya, How Ruins Acquire Aesthetic Value. Modern Ruins, Ruin Porn, and the Ruin Tradition, Palgrave Macmillan, Cham 2018.
Google Scholar

Źródła internetowe
Google Scholar

Connolly Thomas F., Displaced Persons and Documentary Illusions: Fred Zinnemann’s The Search, „Film Criticism” 2018, No. 1/42, https://doi.org/10.3998/fc.13761232.0042.106 (dostęp 2.08.2023).
Google Scholar

Derdiger Paula, “Now You’re One of Us”: Postwar Surveillance in Billy Wilder’s “A Foreign Affair”, „The Space Between: Literature and Culture 1914–1945” 2017, Vol.13, No. 4/18, https://scalar.usc.edu/works/the-space-between-literature-and-culture-1914-1945/vol13_2017_derdiger (dostęp 2.8.2023).
Google Scholar

Modini Tanya, Måns Mårlind Talks About Finding Light in the Darkness of Gritty Series ‘Shadowplay’, SBS, 4.03.2021, https://www.sbs.com.au/guide/article/2021/03/03/mans-marlind-talks-about-finding-light-darkness-gritty-series-shadowplay (dostęp 2.08.2023).
Google Scholar

Pham Annika, Måns Mårlind on post-war Berlin’s shadow playing, Nordisk Film & TV Fond, 4.12.2018, https://nordiskfilmogtvfond.com/news/stories/mans-marlind-on-post-war-berlins-shadow-playing (dostęp 2.08.2023).
Google Scholar

Scheer Ursula, Kommt ein New Yorker nach Berlin, Frankfurter Allgemeine Zeitung, 30.10.2020, https://www.faz.net/-gsb-a4xqf (dostęp 2.08.2023).
Google Scholar

Sroka-Czyżewska Anna, Zacząć od nowa – James Kent – „W domu innego”. Recenzja, Głos Kultury, 7.04.2019, https://www.gloskultury.pl/domu-innego-recenzja (dostęp 2.08.2023).
Google Scholar

ZDF, Schatten der Mörder. Shadowplay: Exklusive Einblicke, 30.10.2020, zdf.de/serien/schatten-der-moerder-shadowplay/shadowplay-behind-the-scenes-100.html (dostęp 2.08.2023).
Google Scholar