USTAWA Z 20 LUTEGO 1997 R. O STOSUNKU PAŃSTWA DO GMIN WYZNANIOWYCH ŻYDOWSKICH W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W ŚWIETLE KONSTYTUCJI RP Z 1997 R.

Paweł Borecki

doi:10.21697/zp.2022.22.3.03

Opublikowane: 2022-10-19

Tom 22 Nr 3 (2022)

USTAWA Z 20 LUTEGO 1997 R. O STOSUNKU PAŃSTWA DO GMIN WYZNANIOWYCH ŻYDOWSKICH W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W ŚWIETLE KONSTYTUCJI RP Z 1997 R.

Paweł Borecki

Zeszyty Prawnicze

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zp.2022.22.3.03

Abstrakt

Ustawa z 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w RP była najbardziej sporną indywidualną ustawą wyznaniową uchwaloną po 1989 r. Prace legislacyjne nad tym aktem trwały w latach 1992-1997. Ta ustawa jest najbardziej korzystną regulacją normatywną dotycząca wyznawców judaizmu spośród dotychczas obowiązujących na ziemiach polskich. Szczegółowa analiza rzeczonego aktu ujawnia jednak pewną ambiwalencję ustawodawcy polskiego. Porównanie z innymi indywidualnymi ustawami wyznaniowymi z lat 1989-1997 pozwala na sformułowanie tezy, że w szeregu swoich postanowieniach ustawa jest niezgodna z postanowieniami Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. Zachodzi, co wielce prawdopodobne, wtórna niekonstytucyjność jej postanowień. Wiele spośród nich wydaje się kolidować zwłaszcza z zasadą równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych, zasadą poszanowania przez państwo ich autonomii, zasadą poprawnej legislacji, zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przezeń prawa, a nawet wolnością sumienia i religii. Rażące jest zwłaszcza wprowadzenie kryterium obywatelstwa polskiego jako przesłanki członkostwa w żydowskich gminach wyznaniowych. Gorsze jest także w pewnych aspektach unormowanie tzw. postępowania regulacyjnego. Można również mówić, że w ustawie z 20 lutego 1997 r. prawodawca dopuścił się istotnych przemilczeń w porównaniu z innymi ustawami wyznaniowymi. Nie uznał zwłaszcza następstwa prawnego współczesnych żydowskich gmin wyznaniowych po ich przedwojennych poprzedniczkach. Należy stwierdzić, że ustawa z 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w RP po upływie ćwierćwiecza od jej ustanowienia domaga się kompleksowej nowelizacji.

Słowa kluczowe:

Judaizm; gminy wyznaniowe żydowskie; Konstytucja RP; ustawy wyznaniowe; równouprawnienie związków wyznaniowych.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Borecki, P. (2022). USTAWA Z 20 LUTEGO 1997 R. O STOSUNKU PAŃSTWA DO GMIN WYZNANIOWYCH ŻYDOWSKICH W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W ŚWIETLE KONSTYTUCJI RP Z 1997 R. Zeszyty Prawnicze, 22(3), 79–105. https://doi.org/10.21697/zp.2022.22.3.03

Cited by / Share

Bibliografia

Abramowicz A.M., Darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą – postulaty de lege lata i de lege ferenda, «Przegląd Prawa Wyznaniowego» 12/2020, s. 5-23.
Google Scholar

Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.
Google Scholar

Bocian J., Spóźniony spadek. Czego nie ma w ustawie, «Midrasz» 11/1998, s. 6-10.
Google Scholar

Borecki P., Równouprawnienie kościołów i innych związków wyznaniowych, [w:] Leksykon prawa wyznaniowego. 100 podstawowych pojęć, red. A. Mezglewski, Warszawa 2014, s. 378-386.
Google Scholar

Borecki P., Uwagi o statusie prawnym wyznawców judaizmu na ziemiach polskich, «CPH» 62.2/2010, s. 49-90.
Google Scholar

Borecki P., W sprawie pojęcia wyznaniowej żydowskiej osoby prawnej. Uwagi na tle wyroku Sądu Najwyższego z 9 lutego 2007 r., sygn. III CSK 411/06, «Studia Prawa Publicznego» 29.1/2020, s. 163-180. DOI: https://doi.org/10.14746/spp.2020.1.29.7
Google Scholar

Borecki Z., Ziemie pozyskane, «Polityka» 23/2021, s. 30-32. DOI: https://doi.org/10.15804/npw20213002
Google Scholar

Chmaj M., Urbaniak M., Komentarz do Konstytucji RP, Warszawa 2022, art. 2.
Google Scholar

Chohara A., Zieliński T.J., Ustawa o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Polsce. Komentarz, Warszawa 2012.
Google Scholar

Kichler J., Komentarz do ustawy o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w RP z 20.02.97, «Almanach Żydowski» 1998/1999, s. 91-97.
Google Scholar

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019.
Google Scholar

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, I, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Google Scholar

Kuberska K., Wybrane aspekty organizacyjno-prawne i majątkowe statusu społeczności żydowskiej w II Rzeczypospolitej i w Polsce Ludowej, «Przegląd Prawa Wyznaniowego» 7/2015, s. 79-100.
Google Scholar

Matwiejuk J., Pozycja prawna gmin wyznaniowych żydowskich w świetle ustawy z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej, «Studia z Prawa Wyznaniowego» 5/2002, s. 31-47.
Google Scholar

Mezglewski A., Misztal H., Stanisz P., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2013.
Google Scholar

Odbieranie niektórych składników. Rozmowa z Franciszkiem Kotulskim, prawnikiem, jednym z reprezentantów Związku Gmin w Komisji Regulacyjnej, «Midrasz» 11/1998, s. 12-14.
Google Scholar

Olszówka M., Ustawy wyznaniowe. Art. 25 ust. 5 Konstytucji RP – próba interpretacji, Warszawa 2010. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323511311
Google Scholar

Orłowska-Bednarz M., Ustrój i status wyznaniowego samorządu żydowskiego w okresie międzywojennym, «Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Administracja Publiczna» 2/2000, s. 91-97.
Google Scholar

Rybczyńska O., O potrzebie dostosowania procesu negocjowania tzw. umów wyznaniowych do standardów strasburskich, «Przegląd Prawa Wyznaniowego» 12/2020, s. 151-169.
Google Scholar

Stankowski A., Weiser P., Demografczne skutki Holokaustu, [w:] Następstwa zagłady Żydów. Polska 1944-2010, red. F. Tych, M. Adamczyk-Garbowska, Lublin 2011, s. 15-38.
Google Scholar

Walencik D., Darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą kościelnych osób prawnych, «Studia z Prawa Wyznaniowego» 13/2010, s. 261-277.
Google Scholar

Walencik D., Pluta K., Reżim prawny obowiązujący w czasie imprez o charakterze religijnym organizowanych na drogach publicznych, «Przegląd Prawa Wyznaniowego» 12/2020, s. 203-220.
Google Scholar

Walncik D., Regulacja spraw majątkowych gmin wyznaniowych żydowskich, [w:] Prawo wyznaniowe w Polsce (1989-2009). Analizy – dyskusje – postulaty, red. D. Walencik, Katowice-Bielsko-Biała 2009, s. 371-389.
Google Scholar

Walencik D., Regulacja spraw majątkowych związków wyznaniowych realizacją zasady ich równouprawnienia?, «Przegląd Prawa Wyznaniowego» 9/2017, s. 181-209.
Google Scholar

Walencik D., Status prawny gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej, «Prawo i Religia» 2/2011, s. 85-101.
Google Scholar

Wildstein P., Z działalności Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej w 1996 r., «Almanach Żydowski» 1997/1998, s. 144-155.
Google Scholar

Winiarczyk-Kossakowska M., Sytuacja prawna gmin wyznaniowych żydowskich w Polsce, «Przegląd Prawa Publicznego» 7-8/2010, s. 29-53.
Google Scholar

Zieliński T.J., Prawo wewnętrzne gmin wyznaniowych żydowskich w Polsce a normy ustawowe, «Studia z Prawa Wyznaniowego» 14/2011, s. 27-45.
Google Scholar

Zieliński T.J., Regulacja stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi w trybie art. 25 ust. 5 Konstytucji RP, «PiP» 58.7/2003, s. 48-54.
Google Scholar