PRZEJŚĆ RZYM SUCHĄ NOGĄ. EDYLOWIE GWARANTAMI CZYSTOŚCI MIASTA

Renata Kamińska

doi:10.21697/zp.2025.25.2.01

Opublikowane: 2025-06-30

Tom 25 Nr 2 (2025)

PRZEJŚĆ RZYM SUCHĄ NOGĄ. EDYLOWIE GWARANTAMI CZYSTOŚCI MIASTA

Renata Kamińska

Zeszyty Prawnicze

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zp.2025.25.2.01

Abstrakt

Rzym cieszył się w okresie starożytnym ogromną popularnością. Dla swoich mieszkańców stwarzał duże możliwości, zwłaszcza w kwestii zatrudnienia, rozwoju, podwyższenia statusu życia czy dostępu do kultury. Niczym magnes przyciągał rzesze ludzi, którzy chętnie się w nim osiedlali. W wyniku tego już pod koniec republiki stał się on najbardziej zaludnionym miastem na półwyspie, choć faktem jest, że ze zjawiskiem tym zmagano się także w innych jego częściach. Jednym z najpoważniejszych skutków nadmiernego zagęszczenia było gigantyczne zanieczyszczenie miasta. Przez całą republikę i w pryncypacie odpowiedzialność za utrzymanie Rzymu w czystości spoczywała na edylach kurulnych i plebejskich. W artykule omówione zostało zagadnienie dotyczące zakresu ich obowiązków oraz podjęta próba udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy to oni ponoszą winę za zły stan sanitarny stolicy.

Słowa kluczowe:

zanieczyszczenie, miasto, cura viarum, edylowie, ulice

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Kamińska, R. (2025). PRZEJŚĆ RZYM SUCHĄ NOGĄ. EDYLOWIE GWARANTAMI CZYSTOŚCI MIASTA. Zeszyty Prawnicze, 25(2), 5–25. https://doi.org/10.21697/zp.2025.25.2.01

Cited by / Share

Bibliografia

Beard M., Pompeii. Te Life of a Roman Town, London 2008, przekład: N. Radomski, Pompeje. Życie rzymskiego miasta, Poznań 2010.
Google Scholar

Blümner H., Die römischen Privataltertümer, München 1911.
Google Scholar

Brasiello U., Lineamenti di storia del diritto romano, Roma 1972.
Google Scholar

Carcopino J., La vie quotidienne à Rome à l’apogée de l’Empire, Paris 1939, przekład: M. Pąkcińska, Życie codzienne w Rzymie w okresie rozkwitu cesarstwa, Warszawa 1966.
Google Scholar

Crawford M.H., Roman Statutes, London 1996.
Google Scholar

De Ruggiero E., Lo stato e le opere pubbliche in Roma antica, Torino 1925.
Google Scholar

Eder W., Untersuchungen zur Entstehung, Entwicklung und Funktion der öftlichen Sklaverei in Rom, Wiesbaden 1980.
Google Scholar

Guillem J., Urbs roma vida y costumbres de los romanos2. 1: La vida privada, Salamanca 1977.
Google Scholar

Kamińska R., Ochrona dróg i rzek publicznych w prawie rzymskim w okresie Republiki i Pryncypatu, Warszawa 2010.
Google Scholar

Kamińska R., ‘Totam urbem tuendam esse commissam’. (Cic. In. Verr. 2,5,36): The Aediles as Guardians of Order in Republican Rome, «Zeszyty Prawnicze» 12.3/2012, s. 177-198. DOI: https://doi.org/10.21697/zp.2012.12.3.08
Google Scholar

Kamińska R., Zarys kompetencji edylów jako urzędników miejskich, «Studia Prawno-Ekonomiczne» 88/2013, s. 71-95.
Google Scholar

Kamińska R., W trosce o Miasto. ‘Cura urbis’ w Rzymie okresu republiki i pryncypatu, Warszawa 2015.
Google Scholar

Kunderewicz C., Prawo budowlane starożytnego Rzymu (I), «CPH» 29.2/1977, s. 91-115.
Google Scholar

Kunkel W., Wittmann R., Staatsordnung und Staatspraxis der römischen Republik, München 1995.
Google Scholar

Kunst Ch., Römische Wohn- und Lebenswelten, Darmstadt 2000.
Google Scholar

Kunst Ch., Leben und Wohnen in der römischen Stadt, Darmstadt 2006.
Google Scholar

Kuryłowicz M., Nadzór magistratur rzymskich nad porządkiem publicznym, [w:] Bezpieczeństwo i porządek publiczny. Historia, teoria, praktyka. Konferencja naukowa. Hadle Szklarskie, 26 września 2003 r., red. E. Ura, Rzeszów 2003, s. 43-49.
Google Scholar

Labatut M.E., L’administration des travaux publics à Rome, Paris 1867.
Google Scholar

Legras H., La Table latin d’Héraclée. (La prétendue ‘lex Julia municipalis’), Paris 1907.
Google Scholar

Lucjusz Anneusz Seneka, Listy moralne do Lucyliusza, tłum. W. Kornatowski, Warszawa 2010.
Google Scholar

Orestano R., Il «problema delle persone giuridiche» in diritto romano, Torino 1968.
Google Scholar

Palma A., ‘Iura vicinitatis’, Torino 1988.
Google Scholar

Palmirski T., ‘Eﬀusum vel deiectum’, [w:] Au-delà des frontières. Mélanges du droit romain oﬀerts à Witold Wołodkiewicz, II, Warszawa 2000, s. 667-683.
Google Scholar

Philogelos albo śmieszek. Z facecji Hieroklesai i Philagriosa, przeł. J. Łanowski, Wrocław-Warszawa-Kraków 1986.
Google Scholar

Priester S., ‘Ad summas tegulas’. Untersuchungen zu vielgeschossigen Gebäudeblöcken mit Wohneinheiten und Insulae im kaiserzeitlichen, Rom 2002.
Google Scholar

Prokopczyk A., Wodociągi i kanalizacja w starożytnym Rzymie. Studium historyczno-prawne, Wrocław 2023.
Google Scholar

Ruciński S., Czy starożytny Rzym był milionowym miastem?, «Meander» 3-4/2007, s. 294-307.
Google Scholar

Sabatucci D., L’edilita romana. Magistratura e sacerdozio, «Atti della Accademia Nazionale dei Lincei, Memorie. Classe di Scienze Morali, Storiche e Filologiche», ser. 8, 6,3/1954, s. 255-334.
Google Scholar

Sitek B., Najem mieszkań w czasach Plauta, «Prawo Kanoniczne» 37.1/1994, s. 181-188. DOI: https://doi.org/10.21697/pk.1994.37.1-2.06
Google Scholar

Sitek B., Tabula Heracleensis (Lex Iulia municipalis). Tekst. Tłumaczenie. Komentarz, Olsztyn 2006.
Google Scholar

Tarwacka A., Obrócić prawo w żart. Instytucje prawne w zbiorze dowcipów ‘Philogelos’, Warszawa 2016.
Google Scholar

Vallocchia F., Fulloniche e uso delle strade urbane. Sul concetto di ‘incommodum publicum’ (a proposito di D. 43,10,1), «TSDP» 6/2013, s. 1-50.
Google Scholar

Watson A., The State, Law and Religion. Pagan Rome, Athens-London 1992.
Google Scholar

Wiseman T.P., Roman Republican Road-Building, «PBSR» 38/1970, s. 122-152. DOI: https://doi.org/10.1017/S0068246200011223
Google Scholar

Wissowa G., s.v. aedilis, «RE» 1/1894, szp. 454.
Google Scholar

Wołodkiewicz W., ‘Deiectum vel eﬀusum’ oraz ‘positum aut suspensum’ w prawie rzymskim, «CPH» 22.2/1968, s. 233-246.
Google Scholar

Wołodkiewicz W., ‘Obligationes ex variis causarum fguris’ (ricerche sulla classifcazione delle fonti delle obbligazioni nel diritto romano classico), «RISG» 14/1970, s. 77-241.
Google Scholar

Wypustek A., Imperium szamba, ścieku i wychodka. Przyczynek do historii życia codziennego w Starożytności, Warszawa 2018.
Google Scholar

Zamora-Manzano J.L., La administracion romana ante la gestion de residuos y tutela del habitat, «Revista Digital de Derecho Administrativo» 17/2017, https://revistas.uexternado.edu.co/index.php/Deradm/article/view/4830/7150. DOI: https://doi.org/10.18601/21452946.n17.06
Google Scholar

Zerbini L., La città Romana. Studi e vita quotidiana, Firenze-Milano 2008, przekład: A. Brzóska, Starożytne miasto rzymskie. Historia i życie codzienne, Warszawa 2008.
Google Scholar

Zoz M.G., Riﬂessioni in tema di ‘res publicae’, Torino 1999.
Google Scholar