ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ ZWIERZĘTA W UPRAWACH W EGIPCIE PTOLEMEJSKIM

Aneta Skalec

doi:10.21697/zp.2020.20.1.01

Opublikowane: 2020-06-30

Tom 20 Nr 1 (2020)

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ ZWIERZĘTA W UPRAWACH W EGIPCIE PTOLEMEJSKIM

Aneta Skalec

Zeszyty Prawnicze

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zp.2020.20.1.01

Abstrakt

Szkody wywoływane przez zwierzęta były w Egipcie odwiecznym problemem. Dotyczy go wiele dokumentów papirusowych z okresu ptolemejskiego, w tym petycje, diagramma królewskie i zarządzenie. Wyłaniający się z nich obraz nie jest w pełni jasny. Wydaje się jednak, że w przeciwieństwie do tego, do czego przyzwyczaiło nas prawo rzymskie, sposób wyrządzenia szkód nie odgrywał większego znaczenia i nie wpływał na zakres odpowiedzialności. Nieistotne zatem było, czy straty zostały spowodowane przez same zwierzęta, czy też z inicjatywy pasterza. Nie znajdujemy w papirusach poświadczenia funkcjonowania w tym przypadku odpowiedzialności noksalnej z możliwością wydania zwierzęcia lub zapłatą odszkodowania, której doszukiwał się w Egipcie Modrzejewski, odwołując się do źródeł greckich. Odpowiedzialność za szkody zdaje się natomiast ulec zmianie na przestrzeni czasu. O ile w III w. p.n.e. domagano się zapłaty odszkodowania za zniszczone uprawy, o tyle w II w. p.n.e. źródła potwierdzają istnienie konfiskaty zwierząt. Zmiana ta mogła być spowodowana różnymi czynnikami, najprawdopodobniej problemami gospodarczymi w tym wieku.

Słowa kluczowe:

nielegalny wypas; odpowiedzialność odszkodowawcza; konfskata zwierząt; odpowiedzialność noksalna; papirusy, P. Tebt. I 27, P. Petr. III 26.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Skalec, A. (2020). ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ ZWIERZĘTA W UPRAWACH W EGIPCIE PTOLEMEJSKIM. Zeszyty Prawnicze, 20(1), 7–44. https://doi.org/10.21697/zp.2020.20.1.01

Cited by / Share

Bibliografia

Ankum H., ‘Actio de pauperie et actio legis Aquiliae’ dans le droit romain classique, [w:] Studi in onore di Cesare Sanflippo, II, Milano 1982, s. 13-59.
Google Scholar

Armoni C., Studien zur Verwaltung des Ptolemäischen Ägypten: Das Amt des Basilikos Grammateus, Paderborn 2012.
Google Scholar

Ashton-Cross D.I.C., Liability in Roman law for damage caused by animals, «Cambridge Law Journal» 11/1953, s. 395-403.
Google Scholar

Ashton-Cross D.I.C., Liability for animals in Roman law, «Cambridge Law Journal» 17.2/1959, s. 189-192.
Google Scholar

Bauschatz J., Law and Enforcement in Ptolemaic Egypt, Cambridge 2013.
Google Scholar

Berneker E., Zu einigen Prozessurkunden der Ptolemäerzeit, «Études de papyrologie» 2/1933, s. 59-69.
Google Scholar

Bieżuńska-Małowist I., Sytuacja społeczna niewolników w Egipcie Ptolemejskim, Warszawa 1976.
Google Scholar

Buis E.J., ¿Antecedentes de la ‘actio de pauperie’ en el derecho ático? La responsabilidad objetiva y los daños causados por animales domésticos en Atenas y Roma, http://www.edictum.com.ar/miWeb4/xix/Trabajos/BUIS%20Emiliano.doc (dostęp: 20 sierpnia 2019 r.).
Google Scholar

Calero Secall I., Las leyes creyentes y la responsabilidad noxal por los daños causados por animales y esclavos, «Florentina iliberritana» 25/2014, s. 31-47.
Google Scholar

Calero Secall I., Plutarco y su interpretación de leyes griegas concernientes a la familia y propiedad, [w:] Nomos, Kosmos & Dike in Plutarch, red. J. Ribeiro Ferreira, D.F. Leão, C.A. Martins de Jesus, Coimbra 2014, s. 53-66.
Google Scholar

Di Bitonto A., Frammenti di petizioni del periodo tolemaico Studio sul formulario, «Aegyptus» 56/1976, s. 109-143.
Google Scholar

Di Bitonto A., Le petizioni al re: studio sul formulario, «Aegyptus» 47/1967, s. 5-57.
Google Scholar

Finley M.I., Studies in Land and Credit in Ancient Athens, 500-200 B.C., The Horos Inscriptions2, Oxford 1985.
Google Scholar

Gernet L., Aspects du droit athénien de l’esclavage, «Archives d’histoire du droit oriental. Revue internationale des droits de l’antiquité» 5/1950-1951, s. 159-178.
Google Scholar

Giangrieco Pessi M.V., Ricerche sull’ ‘actio de pauperie’ dalle XII Tavole ad Ulpiano, Napoli 1995.
Google Scholar

Guglielmi W., Reden, Rufe und Lieder auf altägyptischen Darstellungen der Landwirtschaf, Viehzucht, des Fisch- und Vogelfangs vom Mittleren Reich bis zur Spätzeit, Bonn 1973.
Google Scholar

Haase R., Die Behandlung von Tierschäden in den Keilschrifrechten, «Revue internationale des droits de l’Antiquité» 14/1967, s. 11-65.
Google Scholar

Hagedorn D., Bemerkungen zu Urkunden, «Zeitschrif für Papyrologie und Epigraphik» 136/2001, s. 148-154.
Google Scholar

Harrison A.R.W., The Law of Athens. The Family and Property, Oxford 1968.
Google Scholar

Haymann F., Textkritische Studien zum römischen Obligationenrecht III: Zur Hafung von Tierschaden (‘actio de pauperie’), «Zeitschrif der Savigny-Stifung für Rechtsgeschichte» 42/1921, s. 357-393.
Google Scholar

Honoré T., Liability for animals: Ulpian and the compilers, [w:] Satura Roberto Feenstra: sexagesimum quintum annum aetatis complenti ab alumnis collegis amicis oblata, red. R. Feenstra, J.A. Ankum, J.E. Spruit, Fribourg 1985, s. 239-250.
Google Scholar

Jackson B.S., Liability for animals in Roman law: an historical sketch, «Cambridge Law Journal» 37.1/1978, s. 122-143.
Google Scholar

Jager M., Reinsma M., Ein missverstandenes Gesetz aus ptolemäischer Zeit, [w:] Pap Lugd Bat XIV, Leiden 1965, s. 114-115.
Google Scholar

Keenan J.G., Pastoralism in Roman Egypt, «The Bulletin of the American Society of Papyrologists» 26/1989, s. 175-200.
Google Scholar

Kerr Wylie J., ‘Actio de pauperie’, [w:], Studi in onore di Salvatore Riccobono, IV, red. S. Riccobono, G. Baviera, Palermo 1936, s. 459-521.
Google Scholar

Klingenberg E., Platons νόμοι γεωργικοί und das positive griechische Recht, Berlin 1976.
Google Scholar

Korus K., Trzcionkowski L., Plutarch Żywoty równoległe II, Warszawa 2005.
Google Scholar

Lenger M.-Th., Le fragment de loi ptolémaïque P Petrie III 26 (Bodl. Ms. Gr. class. d. 27 [P]), [w:] Studi in onore di Ugo Enrico Paoli, Firenze 1956, s. 459-476.
Google Scholar

Lewis N., Life in Egypt under Roman Ruler, Oxford 1983.
Google Scholar

Lloyd A.B., The Ptolemaic period, [w:] The Oxford History of Ancient Egypt, red. I. Shaw, Oxford 2002, s. 404-405.
Google Scholar

MacDowell D.M., The Law in Classical Athens, London 1986.
Google Scholar

Manning J.G., Land and Power in Ptolemaic Egypt. The Structure of Land Tenure, Cambridge 2003.
Google Scholar

Maykowska M., Platon Prawa, Warszawa 1960.
Google Scholar

McGing B., Revolt Egyptian style: internal opposition to Ptolemaic rule, «Archiv für Papyrusforschung und verwandte Gebiete» 43/1997, s. 273-314.
Google Scholar

Mélèze Modrzejewski J., Droit et justice dans le monde grec et hellénistique (JJurPap Supplement X), Warszawa 2011.
Google Scholar

Mélèze Modrzejewski J., Hommes libres et bêtes dans les droits antiques, [w:] Statut personnel et liens de famille dans les droits de l’Antiquité, Aldershot 1993, s. 75-102.
Google Scholar

Mélèze Modrzejewski J., Papyrologie et histoire des droits de lʼAntiquité, [w:] École pratique des hautes études, 4e section, Sciences historiques et philologiques Annuaire 1973-1974, Paris 1974, s. 229-240.
Google Scholar

Mélèze Modrzejewski J., Ulpien et la nature des animaux, [w:] Droit impérial et traditions locales dans lʼÉgypte romaine, Aldershot 1990, s. 177-199.
Google Scholar

Monson A., Land tenure and taxation from Ptolemaic to Roman Egypt, «Tyche» 25/2010, s. 55-71.
Google Scholar

Oates J.F., The Ptolemaic Basilikos Grammateus (BASP Supplements 8), Atlanta 1995.
Google Scholar

Papadopoulou D., Te administration of Egypt in Hellenistic times. The rise and fall of the oikonomos, «Anistorion Journal» 12/2010, s. 1-4.
Google Scholar

Parkinson R.B., The Tale of the Eloquent Peasant: A Reader’s Commentary, Hamburg 2012.
Google Scholar

Płodzień, S. The origin and competence of the πράκτορ ξενικῶν, «The Journal of Juristic Papyrology» 5/1951, s. 217-227.
Google Scholar

Polojac M., ‘Actio de Pauperie’ and Liability for Damage Caused by Animals in Roman Law, Belgrade 2003.
Google Scholar

Polojac M., ‘Actio de pauperie’: anthropomorphism and rationalism, «Fundamina» 18.2/2012, s. 119-144.
Google Scholar

Polojac M., L’‘actio de pauperie’ ed altri mezzi processuali nel caso di daneggiamento provocato dall’animale nel diritto romano, «Ius Antiquum» 8/2001, s. 83-89 (http://www.dirittoestoria.it/iusantiquum/articles/N8Polojac.htm#_fn2).
Google Scholar

Préaux C., L’économie royale des Lagides, Bruxelles 1939.
Google Scholar

Reden von S., Money in Ptolemaic Egypt: from the Macedonian Conquest to the End of the Tird Century BC, Cambridge 2010.
Google Scholar

Samuel A.E., Te judicial competence of the oikonomos in the III century B.C., [w:] Atti dell’XI Congresso Internazionale di Papirologia, Milano, 2-8 settembre 1965, Milano 1966, s. 444-450.
Google Scholar

Schnebel M., Die Landwirtschaf im hellenistischen Ägypten, München 1925.
Google Scholar

Shupak N., A new source for the study of the judiciary and law of ancient Egypt: ‘The tale of the eloquent peasant’, «Journal of Near Eastern Studies» 51/1992, s. 1-18.
Google Scholar

Taubenschlag R., Die ‘Actio de pastu, de pauperie’ und ‘de arboribus caesis’ im Rechte der Papyri, «Archív Orientální» 20/1952, s. 65-68 = R. Taubenschlag, ‘Opera Minora’, II, Warszawa 1959, s. 567-571.
Google Scholar

Taubenschlag R., Selfelp in Greco-Roman Egypt, [w:] R. Taubenschlag, ‘Opera Minora’, II, Warszawa 1959, s. 135-137.
Google Scholar

Taubenschlag R., The Law of Greco-Roman Egypt in the Light of the Papyri, 332 B.C. -640 A.D.2, Warszawa 1955.
Google Scholar

Todd S.C., The Shape of Athenian Law, Oxford 1993.
Google Scholar

Watson A., The original meaning of ‘pauperies’, «Revue internationale des droits de l’Antiquité» 17/1970, s. 357-367.
Google Scholar

Wolff H.J., Te δίκη βλάβης in Demosthenes, Or LV, «Te American Journal of Philology» 64.3/1943, s. 316-324.
Google Scholar

Vélissaropoulos-Karakostas J., Remarques sur la responsabilité civile en Grèce, «Cahiers du Centre Gustave Glotz» 9/1998, s. 71-82
Google Scholar