Kategoria dzieciństwa w ekspozycjach o Holokauście. Analiza strategii komunikacyjnych wybranych muzeów

Marcin Zaborski

doi:10.21697/kmt.2023.60.17

Opublikowane: 2025-01-31

Tom 60 (2024)

Kategoria dzieciństwa w ekspozycjach o Holokauście. Analiza strategii komunikacyjnych wybranych muzeów

Marcin Zaborski

Kultura Media Teologia

Dział: Artykuły i rozprawy

https://doi.org/10.21697/kmt.2023.60.17

Abstrakt

Jak muzea poświęcone Holokaustowi prezentują historie najmłodszych uczestników wojny? Jaką rolę w ich narracji odgrywają dzieci? Czy autorzy ekspozycji poświęcają im odrębne wystawy – czy raczej dziecięce losy są „wpisane” w ogólny przekaz dotyczący historii Zagłady? Czy muzealne prezentacje są poświęcone konkretnym postaciom czy społecznościom anonimowych uczestników wojennych wydarzeń? I wreszcie – czy autorzy ekspozycji dotykających traumy dostosowują swój przekaz do możliwości percepcyjnych młodego odbiorcy? Stawiając te pytania, autor artykułu analizuje linie narracyjne wybranych placówek muzealnych: Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie, Muzeum Żydowskiego w Berlinie, Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie, Wileńskiego Muzeum Historii Żydowskiej, Ryskiego Muzeum Getta i Holokaustu na Łotwie oraz Estońskiego Muzeum Żydowskiego w Tallinie.

Słowa kluczowe:

Holokaust, dzieci, druga wojna światowa, muzeum historyczne, komunikacja muzealna

Pobierz pliki

pdf

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Anderson M.K., The Child Victim as Witness to the Holocaust: An American Story?, “Jewish Social Studies: History, Culture, Society” 2007 nr 1, s. 1–22.
Google Scholar

Banks M., Materiały wizualne w badaniach jakościowych, Warszawa 2013.
Google Scholar

Bubar M., The Figure of the Child in Holocaust Representations, May 2020, (A Dissertation Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy), https://etda.libraries.psu.edu/files/final_submissions/21472 (dostęp 4.05.2024).
Google Scholar

Children during the Holocaust, Holocaust Encyclopedia z 10.08.2021 r., https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/children-during-the-holocaust (dostęp 24.01.2024).
Google Scholar

Cywiński P.M.A., Auschwitz. Monografia człowieka, Oświęcim 2021.
Google Scholar

Dwork D., Kinder mit dem gelben Stern. Europa 1933–1945, München 1994.
Google Scholar

Felsen I., Brom D., Adaptation to Trauma, Silence, and Social Support, w: S. Kangisser Cohen, D. Ofer (red.), Starting Anew. The Rehabilitation of Child Survivors of the Holocaust in the Early Postwar Years, Jerusalem 2019, s. 315–350.
Google Scholar

Folga-Januszewska D., Emocjoneum. Muzeum jako instytucja emocji, Warszawa 2022.
Google Scholar

Heberer P., Children during the Holocaust, Lanham 2011.
Google Scholar

Jewish victims of the Holocaust: Hidden children, (brak daty opubl.) https://www.jewishvirtuallibrary.org/hidden-children-of-the-holocasut?utm_content=cmp-true (dostęp 15.10.2023).
Google Scholar

Kubica H., Nie wolno o nich zapomnieć. Najmłodsze ofiary Auschwitz, Oświęcim 2002.
Google Scholar

Kubica H., Odebrane dzieciństwo. Dzieci wyzwolone w Auschwitz, Oświęcim 2020.
Google Scholar

Marcus A.S., Stoddard J.D., Woodward W.W., Teaching History with Museums. Strategies for K–12 Social Studies, New York – Abingdon 2017.
Google Scholar

Michlic J.B., What Does a Child Remember? Recollections of the War and the Early Postwar Period among Child Survivors from Poland, w: Taż (red.), Jewish Families in Europe. 1939–Present. Present, History, Representation, and Memory, Waltham 2017, s. 153–172.
Google Scholar

Rose G., Interpretacja materiałów wizualnych, Warszawa 2010.
Google Scholar

Segiet K., Dziecko i dzieciństwo jako wartość a współczesność, „Chowanna” 2010 nr 1, s. 129–137.
Google Scholar

Sikorska I., Dziecięca trauma – psychologiczne konsekwencje dla dalszego rozwoju, „Sztuka Leczenia” 2014 nr 3–4, s. 55–70.
Google Scholar

Stankowski A., Weiser P., Demograficzne skutki Holocaustu, w: F. Tych, M. Adamczyk-Garbowska (red.), Następstwa zagłady Żydów, Lublin 2012, s. 15–38.
Google Scholar

Stańczyk E., Commemorating the Children of World War II in Poland. Combative Remembrance, Cham 2019.
Google Scholar

Stańczyk E., Heroes, Victims, Role Models: Representing the Child Soldiers of the Warsaw Uprising, “Slavic Review” 2015 nr 4, p. 738–759.
Google Scholar

Stańczyk E., The Absent Jewish Child: Photography and Holocaust Representation in Poland, “Journal of Modern Jewish Studies” 2014 nr 3, p. 360–380.
Google Scholar

Szuchta R., 1000 lat historii Żydów polskich. Podróż przez wieki, Warszawa 2015.
Google Scholar

Szuchta R., Trojański P., Zrozumieć Holocaust. Książka pomocnicza do nauczania o zagładzie Żydów, Warszawa 2012.
Google Scholar

Whitehead A., Memory, Abingdon 2009.
Google Scholar

Witek-Malicka W., Dzieci z Auschwitz–Birkenau. Socjalizacja w obozie koncentracyjnym na przykładzie Dzieci Oświęcimia, Kraków 2018.
Google Scholar

Zaborski M., Children and the politics of memory: Analysis of the museum narrative at the Yad Vashem Institute, „Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne” 2023 nr 80(4), p. 60–79.
Google Scholar

Zaborski M., Obraz dziecięcych ofiar Holokaustu. Rola fotografii w ekspozycjach muzealnych, „Przegląd Socjologiczny” 2024 nr 1, s. 101–132.
Google Scholar

Zaborski M., Ofiary czy bohaterowie? Dzieci w narracji wystawy o Holokauście w Muzeum Żydowskim w Wilnie, „Kultura i Społeczeństwo” 2022 nr 1(66), s. 101–121.
Google Scholar

Zaborski M., Przerwane życie. Dzieci w linii narracyjnej Estońskiego Muzeum Żydowskiego w Tallinie, „Świat Idei i Polityki” 2023 t. 22 nr 1, s. 106–123.
Google Scholar

Zaborski M., Twarze cierpienia. Dzieci w linii narracyjnej Muzeum Getta Ryskiego i Holokaustu na Łotwie, „Społeczeństwo – Edukacja – Język” 2022 nr 16, s. 269–282.
Google Scholar

Zaborski M., Śniegulska M., Dziecko jako podmiot muzealnej edukacji o Holokauście. Wyzwania, uwagi i rekomendacje, „Społeczeństwo – Edukacja – Język” 2023 nr 18, s. 241–263.
Google Scholar