Ad majorem Dei gloriam. A contribution to education and formation by the Jesuit College in Płock in the 17th and 18th centuries

Waldemar Graczyk

doi:10.21697/sc.2024.31.1.10

Opublikowane: 2024-11-10

Tom 31 Nr 1 (2024)

Ad majorem Dei gloriam. Przyczynek do edukacji i formacji w kolegium jezuickim w Płocku w XVII i XVIII wieku

Waldemar Graczyk

Saeculum Christianum

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2024.31.1.10

Abstrakt

Biskup Płocki Marcin Szyszkowski (1607-1616) ufundował w 1611 r. w stolicy swojej diecezji kolegium jezuitów, zatwierdzone przez sejm Rzeczypospolitej w 1616 r. Fundator oddał jezuitom do dyspozycji dom, w którym dotychczas mieściła się szkoła kolegiaty św. Michała. Przybycie jezuitów i założenie szkoły spotkało się z wielką przychylnością okolicznej szlachty. Działalność kolegium w latach 1611-1773 przyczyniła się do znaczącego podniesienia poziomu wykształcenia na Mazowszu płockim w okresie nowożytnym, a także ożywienia życia zwłaszcza w Płocku, tak pod względem religijnym, jak i kulturowym. Dzięki tym, którzy nauczali retoryki „na większą chwałę Bożą”, umierali, służąc zarażonym, pisali sztuki teatralne, głosili płomienne kazania i prowadzili Sodalicję, kładziony był solidny fundament pod budowę społeczeństwa świadomego swoich korzeni i odpowiedzialnego za dobro Rzeczypospolitej.

Słowa kluczowe:

Płock, kolegium, jezuici, teatr, Sodalicja Mariańska

Inne teksty tego samego autora

1 2 > >>

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Graczyk, W. (2024). Ad majorem Dei gloriam. Przyczynek do edukacji i formacji w kolegium jezuickim w Płocku w XVII i XVIII wieku. Saeculum Christianum, 31(1), 136–146. https://doi.org/10.21697/sc.2024.31.1.10

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Informatio de fundatione, fundatore et benefactores Collegii Plocensis Societatis Jesu, Historiae Fundationes Lithuanicae, ref. no. ARSI, Pol. 75.
Google Scholar

Annuae litterae 1612, ref. no. ARSI Lith. 38.
Google Scholar

Annuae litterae 1614, ref. no. ARSI Lith. 38.
Google Scholar

Annuae litterae 1616, ref. no. ARSI Lith. 38.
Google Scholar

Annuae litterae 1648, ref. no. ARSI Lith. 39.
Google Scholar

Annuae litterae 1667, ref. no. ARSI Lith. 41.
Google Scholar

Annuae litterae 1676, ref. no. ARSI Lith. 41.
Google Scholar

Annuae litterae 1677, ref. no. ARSI Lith. 41.
Google Scholar

Annuae litterae 1679, ref. no. ARSI Lith. 42.
Google Scholar

Annuae litterae 1684, ref. no. ARSI Lith. 42.
Google Scholar

Annuae litterae 1685, ref. no. ARSI Lith. 42.
Google Scholar

Annuae litterae 1702, ref. no. ARSI Lith. 44.
Google Scholar

Catalogus personarum 1620, ref. no. ARSI Lith. 6.
Google Scholar

Catalogus personarum 1634, ref. no. ARSI Lith. 6.
Google Scholar

Historia Residentiae Plocensis ab Anno 1611 ad Annum 1617, ref. no. ARSI Lith. 38.
Google Scholar

Historia 1656, ARSI Lith. 40, f. 39v.
Google Scholar

Numerus studiosurum qui in scholis Societatis Jesu Provinciae Lituanae studiis dant operam of 1618 r., ref. no. ARSI Lith. 6 f. 117.
Google Scholar

Lustracja dóbr, wsiów, dziesięcin, summ i wszystkich in genere quocumque titulo funduszów przedtym do Kolegium Płockiego XX Jezuitów a teraz do Rzeczypospolitej należących, ref. no. 1156.
Google Scholar

Brown J., Biblioteka pisarzów Asystencji Polskiej Towarzystwa Jezusowego, Poznań 1862.
Google Scholar

Sommervogel C., Bibliotheque de la Compagne de Jesus, vol. 6, Bruxelles–Paris 1895.
Google Scholar

Volumina Constitutionum, vol. 3: 1611-1640, vol. 1: 1611-1626, przygotowanie do druku: S. Grodziski, A. Karabowicz, M. Kwiecień, Warszawa 2010.
Google Scholar

Volumina Legum, przedruk Zbioru Praw staraniem xx. Pijarów w Warszawie od roku 1732 do roku 1782, Petersburg 1859.
Google Scholar

Bednarski S., Upadek i odrodzenie szkolnictwa jezuickiego w Polsce. Studium z dziejów kultury i szkolnictwa polskiego, Kraków 1933.
Google Scholar

Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564-1995, ed. L. Grzebień, Kraków 1996.
Google Scholar

Flaga J. Działalność duszpasterska zakonów w drugiej połowie XVIII w. 1767-1772, Lublin 1986.
Google Scholar

Graczyk W., Okoliczności powstania oraz przejawy działalności religijnej i kulturowej jezuitów w Płocku w XVII i XVII wieku, „Biuletyn Historii Wychowania”, 31/2014, p. 51-60.
Google Scholar

Graczyk W., Kwiatkowski J., Jezuici w Płocku (1611-1773), Warszawa 2002.
Google Scholar

Grzybowski M.M., Zygner L., Marcin Szyszkowski h. Ostoja (1607-1616), in: Episkopat płocki w latach 1075-2022, Płock 2023, p. 142-144.
Google Scholar

Kadulska I., Długie trwanie baroku w polskim teatrze jezuickim XVIII wieku, in: Jezuicka ars educandi. Prace ofiarowane Księdzu Profesorowi Ludwikowi Piechnikowi SJ, Kraków 1995, p. 117-130.
Google Scholar

Kostanecki S., Nauczyciele i wychowankowie szkoły płockiej obecnie imienia Stanisława Małachowskiego (XIII-XX w.), „Notatki Płockie”, 8/1958, p. 12-26.
Google Scholar

Kotońska K., Uwagi o stylu polskiej tragedii jezuickiej XVI i początku XVII wieku, in: Jezuici a kultura polska. Materiały sympozjum z okazji Jubileuszu 500-lecia urodzin Ignacego Loyoli (1491-1991) i 450-lecia powstania Towarzystwa Jezusowego (1540-1990), eds. L. Grzebień, S. Obirek, Kraków 1993, p. 143-156.
Google Scholar

Kwiatkowski J., Struktura i zasady funkcjonowania Kolegium Towarzystwa Jezusowego w Płocku, „Notatki Płockie”, 1/2017, p. 3-7.
Google Scholar

Natoński B., Szkolnictwo jezuickie w Polsce w dobie kontrreformacji, in: Z dziejów szkolnictwa jezuickiego w Polsce. Wybór artykułów, Kraków 1994, p. 29-49.
Google Scholar

Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce. Słownik biograficzny, Warszawa 1992.
Google Scholar

Nowowiejski A.J., Płock. Monografia historyczna, Płock 1931.
Google Scholar

Okoń J., Dramat i teatr szkolny. Sceny jezuickie XVII wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
Google Scholar

Okoń J., Teatr jezuicki w Polsce: pomiędzy swojskością a cudzoziemszczyzną, in: Jezuici a kultura polska. Materiały sympozjum z okazji Jubileuszu 500-lecia urodzin Ignacego Loyoli (1491-1991) i 450-lecia powstania Towarzystwa Jezusowego (1540-1990), eds. L. Grzebień, S. Obirek, Kraków 1993, p. 227-241.
Google Scholar

Ozorowski E., Szyszkowski Marcin h. Ostoja (1554-1630), in: Słownik Polskich Teologów Katolickich, vol. 4, ed. H.E. Wyczawski, Warszawa 1983, p. 296-298.
Google Scholar

Piechnik L., Lauksmin Zygmunt h. Dąbrowa (1597-1670), in: Słownik Polskich Teologów Katolickich, vol. 2, (ed.) H.E. Wyczawski, Warszawa 1982, p. 498-500.
Google Scholar

Piechnik L., Przemiany w szkolnictwie jezuickim w Polsce XVIII wieku, „Roczniki Humanistyczne”, 25/1977, no. 2, p. 31-63.
Google Scholar

Piechnik L., Tylkowski Wojciech (1625-1695), in: Słownik Polskich Teologów Katolickich, vol. 4, ed. H.E. Wyczawski, Warszawa 1983, p. 358-362.
Google Scholar

Sprutta J., Początki Sodalicji Mariańskich w jezuickich kolegiach dawnej Rzeczypospolitej, „Studia Bydgoskie”, 2016, p. 296-305.
Google Scholar

Szacherska S.M., Złoty wiek miasta. Lata 1495-1580, in: Dzieje Płocka, eds. J. Chojnacki, A. Gieysztor, Płock 1973, p. 111-162.
Google Scholar

Wyczawski H.E., Wawrzyniec z Wszerecza (Laurentius Wszerecz, Wszerzecz), in: Słownik Polskich Teologów Katolickich, vol. 4, ed. H.E. Wyczawski, Warszawa 1983, p. 398.
Google Scholar

Załęski S., Jezuici w Polsce, vol. 1, Lwów 1900.
Google Scholar

Waldemar Graczyk

w.graczyk@uksw.edu.pl
https://orcid.org/0000-0002-8057-8368

Afiliacja:

University of Cardinal Stefan Wyszynski, Warsaw Polska

Biogram

Rev. prof. Waldemar Graczyk, Dean of the Faculty of Historical Sciences at Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw and Director of the Department of Medieval History. He conducts research into the history of Mazovia, polish monasticism and history of book.