Der Streit um die Kolbuszower Transaktion im Lichte der polemischen Abhandlungen „Uwagi w sprawie ordynacji ostrogskiej” von Tomasz Dłuski aus dem Jahr 1754 und „Prawda objaśniona” von Piotr Hadziewicz aus dem Jahr 1756

Jolanta M. Marszalska

doi:10.21697/sc.2022.29.1.16

Veröffentlicht am: 2022-10-03

Bd. 29 Nr. 1 (2022)

Der Streit um die Kolbuszower Transaktion im Lichte der polemischen Abhandlungen „Uwagi w sprawie ordynacji ostrogskiej” von Tomasz Dłuski aus dem Jahr 1754 und „Prawda objaśniona” von Piotr Hadziewicz aus dem Jahr 1756

Jolanta M. Marszalska

Saeculum Christianum

Rubrik: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2022.29.1.16

Abstract

Ordynacja ostrogska powstała w 1609 roku. Obejmowała 23 miasta i ok. 400 wsi. Konflikt o ordynację ostrogską, związany z zapisami oraz wskutek śmierci wskazanych w statucie następców i zadłużenia doprowadził do jej rozwiązania na podstawie tzw. transakcji (ugody) kolbuszowskiej zawartej 1753 roku. W wydanym w 1754 roku traktacie Tomasz Dłuski dowodził, iż Janusza Aleksandra Sanguszkę nie obowiązywało prawo ordynackie, toteż mógł nimi rozporządzać według własnej woli i uznania. Trudnego zadania obrony ordynacji, prawdopodobnie za namową Jana Klemensa Branickiego podjął się Piotr Hadziewicz, prawnik i XVIII-wieczny publicysta.

Am häufigsten gelesenen Artikel dieser/dieses Autor/in

Dateien herunterladen

PDF

Zitierregeln

Marszalska, J. M. (2022). Der Streit um die Kolbuszower Transaktion im Lichte der polemischen Abhandlungen „Uwagi w sprawie ordynacji ostrogskiej” von Tomasz Dłuski aus dem Jahr 1754 und „Prawda objaśniona” von Piotr Hadziewicz aus dem Jahr 1756. Saeculum Christianum, 29(1), 207–220. https://doi.org/10.21697/sc.2022.29.1.16

Zitiert von / Teilen

Literaturhinweise

Anusik Z., Glosa do dziejów rodu książąt Ostrogskich, „Przegląd Nauk Historycznych”, 7/2008, S. 127-210.
Anusik Z., Studia i szkice staropolskie, Łódź 2011.
Baranowski A. J., Między Księstwem Litewskim a Koroną Polską. Wzrost roli rodu Sanguszków w Rzeczypospolitej na początku XVIII wieku, in: Wokół Sanguszków. Dzieje – sztuka – kultura, Tarnów 2007, S. 39-46.
Chłapowski K., Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795. Materiały źródłowe, Warszawa–Bellierive-sur-Allier 2017.
Dłuski T., Uwagi w sprawie ordynacji Ostrogskiej rozróżnione, zdania do jednomyślności prowadzące…, w Drukarni XX. Pijarów, Warszawa 1754.
Estreicher K., Hadziewicz Piotr, Prawda objaśniona, pozory przyćmione, ordynacja obroniona…, in: Bibliografia Polska, T. 3, Bd. 7, Kraków 1901.
Gloger Z., Ordynacja Ostrogska, in: Encyklopedia staropolska, Bd. 3, Warszawa 1900, S. 307.
Hadziewicz P., Prawda objaśniona, pozory przyćmione, ordynacja obroniona…, w Drukarni Akademickiej Societas Jesu, Wrocław 1756.
Kitowicz J., Opis obyczajów za panowania Augusta III, Warszawa 1985.
Kłoczek J., Ordynacje rodowe w Rzeczypospolitej. Powstanie i funkcjonowanie w okresie staropolskim, in: Szlachta polska i jej dziedzictwo, hrsg. von D. Kuźmina, Warszawa 2013, S. 75-98.
Konopczyński W., Dłuski Tomasz (ok. 1713 - zm.1800), in: Polski Słownik Biograficzny, Bd. 5, hrsg. von W. Konopczyński, Kraków 1939-1946, s. 197-198.
Kościński K., Polskie Ordynacje i związki rodzinne ze szczególnym uwzględnieniem Ordynacji Książąt Sułkowskich, Poznań 1906.
Marcinek R., Janusz Aleksander Sanguszko (1712-1775), in: Polski Słownik Biograficzny, Bd. 34/4, H. 143, hrsg. von A. Gąsiorowski, N. Markiewicz, Wrocław–Warszawa–Kraków 1993, S. 490-492.
Marcinek R., Józef Paulin Sanguszko (1740-1781), in: Polski Słownik Biograficzny, Bd. 43/4, H. 143, hrsg. von A. Gąsiorowski, N. Markiewicz, Wrocław–Warszawa–Kraków 1993, S. 500.
Marcinek R., Paweł Karol Sanguszko (1680-1750), in: Polski Słownik Biograficzny, Bd. 34/4, H. 143, hrsg. von A. Gąsiorowski, H. Markiewicz, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992-1993, S. 497-499.
Marszalska J. M., Biblioteka i Archiwum Sanguszków. Zarys dziejów, Tarnów 2000.
Michalski J., Piotr Hadziewicz, h. Wieniawa (zm. 1782), in: Polski Słownik Biograficzny, Bd. 9, hrsg. von K. Lepszy, Wrocław–Warszawa–Kraków 1960-1961, S. 226.
Ordynacja J. W. Janusza Xcia Ostrogskiego, Kasztelana Krakowskiego, w: Prawa, Konstytucje i Przywileje Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego…, [weiter] Volumina Legum, Bd. 2, Warszawa 1733, poz. 16, f. 1668.
Prawa, Konstytucje i Przywileje Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego…, [weiter] Volumina Legum, Bd. 7, Warszawa 1782, f. 487.
Sosin S., Reforma sejmików na Sejmie Czteroletnim, Chełmno 1930.
Statuta Ordynacji Zamoyskiej od roku 1589-1848, hrsg. von E. Skowroński, Warszawa 1902.
Testamenty Książąt Lubartowiczów-Sanguszków. Wybór tekstów źródłowych z lat 1750-1876, bearb. von J. M. Marszalska, W. Graczyk, Kraków 2011.
Żychliński T., Złota księga szlachty polskiej, Bd. 5, Poznań 1883. Google Scholar

Jolanta M. Marszalska

http://orcid.org/0000-0002-5112-5984

Institution:

Wydział Nauk Historycznych Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa Polen

Angaben zum Lebenslauf

Prof. zw. dr hab. Jolanta M. Marszalska – profesor zwyczajny w Instytucie Nauk Historycznych Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Prowadzi badania nad staropolska kulturą piśmiennictwa, monastycyzmem, księgozbiorami klasztornymi: benedyktynów, cystersów, bernardynów i karmelitów bosych, historycznymi księgozbiorami diecezji tarnowskiej i płockiej oraz księgozbiorami i dziejami rodów magnackich.