A polemical handwritten manuscript in the milieu of the Płock cathedral at the time of the Hussite disputes

Jolanta M. Marszalska

doi:10.21697/sc.2019.26.2.4

Published: 2020-01-12

Vol. 26 No. 2 (2019)

eng

Jolanta M. Marszalska

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2019.26.2.4

Abstract

In the 15th-century ecclesiastical milieu of Płock, there were discussions on the issues of conciliarism, reform of the Church and on Hussitism, which at that time became a serious threat to religious unity in Poland. The fact that Hussite affairs were of concern is evidenced by the numerous glosses in the margins of the cards related to treatises (speeches) and sermons from that period of on-going dispute between the supporters of Hussitism and its opponents.The codices contained polemical treaties and anti-Hussite speeches directed against the four articles of Prague written by Hus' followers: John of Ragusa (Ioannis de Ragusio), with the treatises: De communione sub utraque specie and Septem regulae ad habendum verum sensum sacrarum scripturarum; Jerome of Prague (Hieronymi Pragensis), with the sermon treatise: Sermo; Gilles Charlier (Aegidus Carlerii), with the treatise: De punitione peccatorum publicorum; Henryk Kalteis, (Henrici Kalteisen), with the treatise: Oratio de libera predicatione verbi Dei; John of Palomar, (Ioannis de Palomar), with the treatise: De civili domino clericorum. Moreover, the following writings were included: Excerpta ex Summa Benedicti abbatis Massiliae contra errores haereticorum; Responsiones ad obiectiones et pictura Ioannis Hus, Cardinal Julian Cesarini’s treatise: Oratio ad convertendos Bohemos, and John de Bachenstein’s treatise: decretorum doctoris, Sermo in concilio Basiliensi. The fact that Hussitism as an intellectual current, with a religious and social orientation, reached Mazovia is clearly evidenced by the books mentioned above and by marginal and provenience entries preserved on them, made out by Adam Vetulani before 1939. Admittedly, these are not treatises that deal with the doctrine of the Church in the Hussite vision, but rather take issue with this movement. Thus, a manuscript in the ecclesiastical (cathedral) milieu of Płock in the 14^th century, through its subject matter, was also used to defend the existing Catholic doctrine, rather than to conduct polemics with it. At the same time, through the mentioned books, one can see the interest of Płock, a city far away from the academic centre of Krakow, and of its clergy associated with the cathedral chapter, in the new religious current.

Keywords:

Płock, Middle Ages, cathedral chapter, Hussitism, handwritten codices, polemical treaties

Most read articles by the same author(s)

Download files

PDF

Citation rules

Marszalska, J. M. (2020). eng. Saeculum Christianum. Historical Writings, 26(2), 50–60. https://doi.org/10.21697/sc.2019.26.2.4

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Goffred de Trano, Summa super rubricis Decretalium, [call number MS – 16], in: Adam Vetulani, Średniowieczne rękopisy płockiej biblioteki katedralnej, „Roczniki Biblioteczne”, 7/1963, no. 3 – 4, pp. 388 - 391.
Google Scholar

Henryk Hostiensis, Summa aurea super quinto libro Decretalium, [call number MS – 19], in: Adam Vetulani, Średniowieczne rękopisy płockiej biblioteki katedralnej, „Roczniki Biblioteczne”, 7/1963, no. 3 – 4, pp. 394 - 395.
Google Scholar

Guilelmus Horborch, Decisiones Rotae Romanae, [sygn. MS – 39], in: Adam Vetulani, Średniowieczne rękopisy płockiej biblioteki katedralnej, „Roczniki Biblioteczne”, 7/1963, no. 3 – 4, pp. 409 - 410.
Google Scholar

Nicolai de Mirzyniec, Tabula ad Quastiones determinante per rotam [k. 246-248r.] there texts: Hussica, a) Secuntur articuli Johannis Hus extracti de libris de ecclesia et quibusdam aliis tractatus eius. Unicae sanctae ecclesia, b) Secuntur articuli ex processibus contra Io. Huss sufficienter deducti et probati per testes fidedignos. Item primo articulus IIII et[…] in quibus continentur […] sed fixistarent in veritate etc., [call number MS – 40], in: Adam Vetulani, Średniowieczne rękopisy płockiej biblioteki katedralnej, „Roczniki Biblioteczne”, 7/1963, no. 3 – 4, pp. 410 – 413.
Google Scholar

Ioannis de Ragusio, De communione sub utraque specie and Septem regulae ad habendum verum sensum sacrarum scripturarum; Hieronymi Pragensis, Sermo, Aegidus Carlerii, De punitione peccatorum publicorum; Henrici Kalteisen, Oratio de libera predicatione verbi Dei; Ioannis de Palomar, De civili domino clericorum, besides, the following writings were included: Excerpta ex Summa Benedicti abbatis Massiliae contra errores haereticorum; Responsiones ad obiectiones et pictura Ioannis Hus; Julian Cesarini, Oratio ad convertendos Bohemos; Ioannis de Bachenstein decretorum doctoris, Sermo in concilio Basiliensi, [call number MS – 73], in: Adam Vetulani, Średniowieczne rękopisy płockiej biblioteki katedralnej, “Roczniki Biblioteczne” 7/1963, no. 3 – 4, pp. 425 - 426.
Google Scholar

Buchwald – Pelcowa P., Cenzura w dawnej Polsce. Między prasą drukarska a stosem, Warsaw 1997.
Google Scholar

Dola K., Hieronim z Pragi (c. 1380 – 1416), in: Encyklopedia Katolicka, vol. 6, ed. J. Walkusz, Lublin 1993, col. 858 - 859.
Google Scholar

Graczyk W., Paweł Giżycki, biskup płocki (1439 – 1463), Płock 1999.
Google Scholar

Graczyk W., Marszalska J. M., Księgi rękopiśmienne i stare druki w zbiorach biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Płocku. Z dziejów kultury polskich bibliotek kościelnych w dawnych wiekach, Krakow 2010.
Google Scholar

Hornowska M., Zdzitowiecka – Jasieńska H., Zbiory rękopiśmienne w Polsce średniowiecznej, Warsaw 1947.
Google Scholar

Korzeniowski J., Zapiski z rękopisów Cesarskiej Biblioteki Publicznej w Petersburgu i innych bibliotek petersburskich. Sprawozdanie z podróży naukowych odbytych w latach 1891 -1892 i 1907, Krakow 1910, pp. 69 – 70.
Google Scholar

Kowalczyk M., Belcarzowa F., Wysocka F.,, Glosy polskie Jakuba z Piotrkowa i innych autorów w rękopisach biblioteki Jagiellońskiej, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, vol. 23, (1973), pp. 84 – 86.
Google Scholar

Potkowski E., Książka rękopiśmienna w kulturze Polski średniowiecznej, Warsaw 1984.
Google Scholar

Radzimiński A., Prałaci i kanonicy kapituły katedralnej płockiej w XIV i I poł. XV w. Studium prozopograficzne, vol. 1, Prałaci, Toruń 1991.
Google Scholar

Rechowicz M., Po założeniu Wydziału Teologicznego w Krakowie (wiek XV) in: Dzieje teologii katolickiej w Polsce, vol. 1, Średniowiecze. ed. M. Rechowicz, Lublin 1974, s. 95-144.
Google Scholar

Silnicki T., Husytyzm, in: Historia Kościoła w Polsce, vol. 1, till 1764, part 1 till 1506, in: Historia Kościoła w Polsce, eds B. Kumor, Z. Obertyński, Poznań – Warszawa 1974, pp. 329 -334.
Google Scholar

Skrzyniarz R., Stanisław ze Skarbimierza (c. 1360 – 1431), in: Encyklopedia Katolicka, vol. 18, ed. E. Gigilewicz, Lublin 2013, col. 800 - 801.
Google Scholar

Walkusz J., Husytyzm, Cztery artykuły praskie, in: Encyklopedia Katolicka, vol. 6, ed. J. Walkusz, Lublin 1993, col. 1345 – 1348.
Google Scholar

Wielgus S., Benedykt Hesse (ok.1389 – 1456) in: Encyklopedia Katolicka, vol. 6, ed. J. Walkusz, Lublin 1993, col. 812 - 814.
Google Scholar

Wójcik W., Elgot Jan (ok.1380 – 1416), in: Encyklopedia Katolicka, vol. 4, ed. L. Bieńkowski, Lublin 1989, col. 884 – 885.
Google Scholar

Jolanta M. Marszalska

http://orcid.org/0000-0002-5112-5984

Bio Statement (e.g., department and rank)

Prof. zw. dr hab. Jolanta M. Marszalska - profesor zwyczajny w Instytucie Nauk Historycznych Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Prowadzi badania nad staropolska kulturą piśmiennictwa, monastycyzmem, księgozbiorami klasztornymi: benedyktynów, cystersów, bernardynów i karmelitów bosych, historycznymi księgozbiorami diecezji tarnowskiej i płockiej oraz księgozbiorami i dziejami rodów magnackich.