W poszukiwaniu tożsamości współczesnej filozofii przyrody

Jarosław Maciej Janowski

doi:10.21697/spch.2021.57.A.10

Opublikowane: 2021-12-31

Tom 57 Nr 2 (2021)

W poszukiwaniu tożsamości współczesnej filozofii przyrody

Jarosław Maciej Janowski

Studia Philosophiae Christianae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/spch.2021.57.A.10

Abstrakt

W artykule podjęto kwestię dotyczącą tożsamości filozofii przyrody w kontekście trzech współcześnie wymienianych charakterystycznych cech tej dyscypliny, a mianowicie jej różnorodności metodologicznej, interdyscyplinarności oraz swoistej dynamiki rozwojowej. Analizowane są zagrożenia dla tożsamości filozofii przyrody, wynikające z takiego zestawu cech, w szczególności z różnorodności metodologicznej filozofii przyrody. Jednocześnie podjęto próbę obrony wymienionych cech jako powodujących nie tylko zagrożenia, ale również (paradoksalnie) wzmacniających tożsamość filozofii przyrody. Całość analiz odnosi się do metafilozoficznej charakterystyki dziedziny filozofii.

---------------

Zgłoszono: 13/08/2021. Zrecenzowano: 06/09/2021. Zaakceptowano do publikacji: 14/10/2021.

Słowa kluczowe:

filozofia, filozofia przyrody, metafilozofia, metodologia, interdyscyplinarność

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Janowski, J. M. (2021). W poszukiwaniu tożsamości współczesnej filozofii przyrody. Studia Philosophiae Christianae, 57(2), 73–99. https://doi.org/10.21697/spch.2021.57.A.10

Cited by / Share

Bibliografia

(2005). Komu i po co potrzebna jest dziś filozofia przyrody? Punkty widzenia dyskutowane podczas VII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Filozoficznego w Szczecinie, 17 września 2004 roku oraz wypowiedzi zebrane po Zjeździe (część 1). Roczniki Filozoficzne, 53(2), 405-437.
Google Scholar

(2006). Komu i po co potrzebna jest dziś filozofia przyrody? Punkty widzenia dyskutowane podczas VII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Filozoficznego w Szczecinie, 17 września 2004 roku oraz wypowiedzi zebrane po Zjeździe (część 2). Roczniki Filozoficzne, 54(1), 298-359.
Google Scholar

Bremer, J., Leszczyński, D., Łucarz, S., Koszteyn, J. (2019). Piotr Lenartowicz. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
Google Scholar

Bugajak, G. (2006). O luksusie filozofowania. Roczniki Filozoficzne, 54(1), 344-345.
Google Scholar

Bugajak, G., Latawiec, A., Lemańska, A., Świeżyński, A. (2019). Kazimierz Kloskowski. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
Google Scholar

Bunge, M. (2003). Emergence and Convergence: Qualitative Novelty and the Unity of Knowledge. Toronto – Buffalo – London: University of Toronto Press. DOI: https://doi.org/10.3138/9781442674356
Google Scholar

Czerniawski, J. (2006). Filozofia przyrody jako sito. Roczniki Filozoficzne, 54(1), 299-302.
Google Scholar

Fleck, L. (1986). Powstanie i rozwój faktu naukowego. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Google Scholar

Frodeman, R., Klein, J.T., Pacheco, R.C.S. (2017). Preface. W: R. Frodeman, J.T. Klein, R.C.S. Pacheco (red.), The Oxford Handbook of Interdisciplinarity, 2nd edition, VII-VIII. Oxford-New York: Oxford University Press. DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780198733522.001.0001
Google Scholar

Grabińska, T. (2006). Filozofia przyrody a metafizyka szczegółowa. Roczniki Filozoficzne, 54(1), 329-334.
Google Scholar

Grygiel, W.P. (2012). Między mikroświatem a makroświatem. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, 50, 46-62.
Google Scholar

Grygiel, W.P. (2014). Stephena Hawkinga i Rogera Penrose’a spór o rzeczywistość. Kraków: Copernicus Center Press.
Google Scholar

Grygiel, W.P. (2021). Jak scena stała się dramatem. Filozofia w kontekście teorii względności. Kraków: Copernicus Center Press.
Google Scholar

Grzanka, J. (2020). Między fizyką a filozofią. Filozofia przyrody i filozofia fizyki w pismach Mariana Smoluchowskiego. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Google Scholar

Hajduk, Z. (2004). Filozofia przyrody. Filozofia przyrodoznawstwa. Metakosmologia. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Hajduk, Z. (2005). Komu i po co potrzebna jest dziś filozofia przyrody?. Roczniki Filozoficzne, 53(2), 412-415.
Google Scholar

Hajduk, Z. (2006). Między filozofią przyrody a filozofią nauki. Zarys autobiogramu: studia, badania, dydaktyka, praca organizacyjna na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II. Roczniki Filozoficzne, 54(2), 7-15.
Google Scholar

Hajduk, Z. (2013). Koncepcje filozofii przyrody. W: S. Janeczek, A. Starościc, D. Dąbek, J. Herda (red.), Dydaktyka filozofii, t. 3: Filozofia przyrody, 15-29. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Hajduk, Z. (2016). Filozofia przyrody. W: Z.E. Roskal (red.), Encyklopedia filozofii przyrody, 161-169. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Heller, M. (2004). Filozofia przyrody. Zarys historyczny. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar

Heller, M. (2005). Filozofia przyrody w działaniu. Roczniki Filozoficzne, 53(2), 408-410.
Google Scholar

Heller, M. (2008). Nauki przyrodnicze a filozofia przyrody. W: M. Heller, Filozofia i wszechświat. Wybór pism, 26-33. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Heller, M. (2011). Filozoficzny program Józefa Życińskiego. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, 48, 5-22.
Google Scholar

Heller, M., i in. (red.). (2007a). Krakowska filozofia przyrody w okresie międzywojennym. Tom 1. Początki. Tarnów: Biblos.
Google Scholar

Heller, M., i in. (red.). (2007b). Krakowska filozofia przyrody w okresie międzywojennym. Tom 2. Matallmann, Zawirski, Gawecki. Tarnów: Biblos.
Google Scholar

Heller, M., i in. (red.). (2007c). Krakowska filozofia przyrody w okresie międzywojennym. Tom 3. Smoluchowski, Natanson, inni. Tarnów: Biblos.
Google Scholar

Heller, M., Mączka, J. (2006). Początki filozofii przyrody w Ośrodku Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie. Roczniki Filozoficzne, 54(2), 49-62.
Google Scholar

Heller, M., Mączka, J. (2010). Joachima Metallmanna zarys koncepcji filozofii przyrody. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, 46, 141-161.
Google Scholar

Heller, M., Mączka, J. (2011). Kilka uwag o uprawianiu historii kosmologii. Roczniki Filozoficzne, 59(2), 103-114.
Google Scholar

Janeczek, S., Starościc, A., Dąbek, D., Herda, J. (red.). (2013). Dydaktyka filozofii, t. 3: Filozofia przyrody. Lublin: Wydawnictwo KUL. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt1trkj6x
Google Scholar

Kamiński, S. (1981). Pojęcia nauki i klasyfikacja nauk. Lublin: Wydawnictwo TN KUL.
Google Scholar

Klein, J.T. (1990). Interdisciplinarity: History, Theory, and Practice. Detroit: Wayne State University Press.
Google Scholar

Klein, J.T. (2010). A Taxonomy of Interdisciplinarity. W: R. Frodeman, J.T. Klein, C. Mitcham (red.), The Oxford Handbook of Interdisciplinarity, 15-30. Oxford – New York: Oxford University Press.
Google Scholar

Klein, J.T. (2017). Typologies of Interdisciplinarity: The Boundary Work of Definition. W: R. Frodeman, J.T. Klein, R.C.S. Pacheco (red.), The Oxford Handbook of Interdisciplinarity, 2nd edition, 21-34. Oxford-New York: Oxford University Press. DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780198733522.013.3
Google Scholar

Korpikiewicz, H. (2006). Filozofia przyrody i jej znaczenie dla nauk przyrodniczych. Roczniki Filozoficzne, 54(1), 345-348.
Google Scholar

Krajewski, W. (2005). Filozofia przyrody jako pomost między naukami przyrodniczymi a filozofią. Roczniki Filozoficzne, 53(2), 418-421.
Google Scholar

Krajewski, W. (2011). Naukowa filozofia przyrody. W: W. Ługowski, I.K. Lisiejew (red.), Filozofia przyrody – dziś, 28-32. Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Kurczewska, J. (2014). Wprowadzenie. W: J. Kurczewska, M. Lejzerowicz (red.), Głosy w sprawie interdyscyplinarności. Socjologowie, filozofowie i inni o pojęciach, podejściach i swych doświadczeniach, 7-9. Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Kuszyk-Bytniewska, M., Łukasik, A. (red.). (2010). Filozofia przyrody współcześnie. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Google Scholar

Latawiec, A. (2006). Próba obrony filozofii przyrody. Roczniki Filozoficzne, 54(1), 319-322.
Google Scholar

Latawiec, A. (2010). W poszukiwaniu obrazu współczesnej filozofii przyrody. W: M. Kuszyk-Bytniewska, A. Łukasik (red.), Filozofia przyrody współcześnie, 29-41. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Google Scholar

Lemańska, A. (1998). Filozofia przyrody a nauki przyrodnicze. Warszawa: Wydawnictwo ATK.
Google Scholar

Lemańska, A. (2006). Cele i zadania filozofii przyrody. Roczniki Filozoficzne, 54(1), 322-325.
Google Scholar

Lemańska, A. (2010). Filozofia przyrody czy przyrodoznawstwa. W: M. Kuszyk-Bytniewska, A. Łukasik (red.), Filozofia przyrody współcześnie, 43-53. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Google Scholar

Lemańska, A. (2013). Filozofia przyrody a nauki przyrodnicze. W: S. Janeczek, A. Starościc, D. Dąbek, J. Herda (red.), Dydaktyka filozofii, t. 3: Filozofia przyrody, 31-52. Lublin: Wydawnictwo KUL DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt1trkj6x.5
Google Scholar

Lemańska, A., Olszewski, A., Świeżyński, A., Trombik, K. (2020). Kazimierz Kłósak. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
Google Scholar

Lubański, M. (2005a). Inspiracje modelowe lubelskich protagonistów filozofii przyrody. Roczniki Filozoficzne, 53(1), 157-165.
Google Scholar

Lubański, M. (2005b). Filozofia przyrody u podstaw myśli filozoficznej. Roczniki Filozoficzne, 53(2), 416-417.
Google Scholar

Ługowski, W., Lisiejew, I.K. (red.). (2011). Filozofia przyrody – dziś. Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Łukasik, A. (2010). Wprowadzenie. W: M. Kuszyk-Bytniewska, A. Łukasik (red.), Filozofia przyrody współcześnie, 5-26. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Google Scholar

Łukomski, J. (2006). Związek filozofii przyrody z naukami przyrodniczymi w ujęciu ks. Zygmunta Hajduka. Roczniki Filozoficzne, 54(2), 143-162.
Google Scholar

Mazurek, M. (2021). Czesław Białobrzeski – fizyk i filozof. Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne, 9, 357-377. DOI: https://doi.org/10.37240/FiN.2021.9.1.19
Google Scholar

Mączka, J. (2013). Uwagi na temat przedmiotu filozofii przyrody. W: S. Janeczek, A. Starościc, D. Dąbek, J. Herda (red.), Dydaktyka filozofii, t. 3: Filozofia przyrody, 53-67. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Mączka, J., Skoczny, W., Koleżyński, A., Polak, P., Karolczak, M., Sieńko, D., Stwarz, M. (2012). Badania nad historią filozofii przyrody i historią nauki. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, 50, 10-40.
Google Scholar

Melsen, A.G. van. (1963). Filozofia przyrody. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar

Miś, A. (2003). Filozofia współczesne. Główne nurty. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Nowak, G. (2006). Komu i po co jest dziś potrzebna filozofia przyrody?. Roczniki Filozoficzne, 54(1), 302-305.
Google Scholar

Ogurcow, A.P. (2011). Filozofia przyrody jako ontologia. W: W. Ługowski, I.K. Lisiejew (red.), Filozofia przyrody – dziś, 33-37. Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Piątek, Z. (2005). Komu i po co potrzebna jest dziś filozofia przyrody?. Roczniki Filozoficzne, 53(2), 434-437.
Google Scholar

Poczobut, R. (2012). Interdyscyplinarność i pojęcia pokrewne. W: A. Chmielewski, M. Dudzikowa, A. Grobler (red.), Interdyscyplinarnie o interdyscyplinarności. Między ideą a praktyką, 39-61. Warszawa: Wydawnictwo Impuls.
Google Scholar

Polak, P. (2016). Krakowska filozofia przyrody – między XIX a XXI wiekiem. Studia z Filozofii Polskiej, 11, 175-190.
Google Scholar

Polak, P. (2019). Philosophy in science: A name with a long intellectual tradition. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, 66, 251-270.
Google Scholar

Polak, P., Mączka, J., Grygiel, W.P. (red.). (2017). Oblicza filozofii przyrody. Kraków: Copernicus Center Press.
Google Scholar

Roskal, Z.E. (2006). Filozofia przyrody jako żywa pamięć i tradycja. Roczniki Filozoficzne, 54(1), 312-315.
Google Scholar

Roskal, Z.E. (red.). (2016). Encyklopedia filozofii przyrody. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Skoczny, W. (2012). Filozofia przyrody ożywionej w OBI. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, 50, 41-45.
Google Scholar

Szczuciński, A. (2006). Filozofia przyrody nie tylko dla przyrodoznawców. Roczniki Filozoficzne, 54(1), 334-337.
Google Scholar

Szydłowski, M. (2006). Stawianie i rozwiązywanie problemów filozoficznych w powiązaniu z naukami przyrodniczymi. Roczniki Filozoficzne, 54(1), 310-311.
Google Scholar

Śleziński, K. (2016). Między logiką a przyrodoznawstwem i metafizyką. Obszar badań Zygmunta Zawirskiego. Studia z Filozofii Polskiej, 11, 57-72.
Google Scholar

Świeżyński, A. (2012). Filozofia cudu. W poszukiwaniu adekwatnej koncepcji zdarzenia cudownego. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Google Scholar

Świeżyński, A. (red.). (2009). Philosophy of Nature Today. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Google Scholar

Trombik, K. (2018). Koncepcja uprawiania filozofii przyrody w ujęciu Tadeusza Wojciechowskiego – próba rekonstrukcji historyczno-filozoficznej. Roczniki Filozoficzne, 66(1), 133-152. DOI: https://doi.org/10.18290/rf.2018.66.1-8
Google Scholar

Wielewska-Baka, M. (2020). Projekt interdyskursu. O tekstowym przekraczaniu granic między naukami w twórczości Michała Hellera. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Wojtysiak, J. (2015). Jak to jest być filozofem, czyli o filozofach i filozofii. Ethos, 28(4), 19-39.
Google Scholar

Wróbel, S. (2014). Interdyscyplinarność jako efekt dyscyplinarności. W: J. Kurczewska, M. Lejzerowicz (red.), Głosy w sprawie interdyscyplinarności. Socjologowie, filozofowie i inni o pojęciach, podejściach i swych doświadczeniach, 13-34. Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Zon, J. (2005). Wprowadzenie. Roczniki Filozoficzne, 53(2), 405-407.
Google Scholar