O stosowaniu narzędzi i struktur formalnych w filozofii. Ontologia formalna. Ontologia topologiczna

Janusz Kaczmarek

doi:10.21697/spch.2019.55.2.05

Opublikowane: 2019-06-30

Tom 55 Nr 2 (2019)

O stosowaniu narzędzi i struktur formalnych w filozofii. Ontologia formalna. Ontologia topologiczna

Janusz Kaczmarek

Studia Philosophiae Christianae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/spch.2019.55.2.05

Abstrakt

Za Arystotelesem logika postrzegana jest jako narzędzie filozofii. Po blisko 2 i pół tysiąca lat dostrzegamy, że nie tylko logika, ale także różne formalne narzędzia i struktury są narzędziami namysłu filozoficznego – i również – naukowego. Zwolennikiem takiego postrzegania sprawy był Jan F. Drewnowski. Narzędzia, o których mówię w tytule, to różnego rodzaju techniki i reguły wypracowane w naukach formalnych. Zaliczyć do nich możemy np. regułę modus ponens czy technikę dowodu rozgałęzionego. Z kolei przez strukturę formalną rozumiem pewien obiekt formalny np. algebrę Boole’a albo przestrzeń topologiczną, które pozwalają modelować przedmioty różnych dziedzin naukowych, w tym filozofii.
W niniejszym artykule zarysuję główne idee Drewnowskiego (i tzw. Koła Krakowskiego na temat konieczności stosowania współczesnych jemu dokonań logicznych i matematycznych oraz pokażę, w jaki sposób ontologię Wittgensteina można modelować w strukturach krat (por. Wolniewicz) i w jaki sposób przestrzeń topologiczna pozwala na analizę tak różnych pojęć filozoficznych jak możliwy świat czy monada. Przykłady te posłużą do argumentacji za prawdziwością metodologicznych tez Drewnowskiego, że (1) stosowanie logiki symbolicznej (oraz różnych struktur formalnych) służy uściślaniu dowolnych dziedzin wiedzy (w tym filozofii) i – jak sądzę – (2) nie narusza bogactwa treści właściwych danej dziedzinie.

Słowa kluczowe:

narzędzia i metody formalne, kraty, przestrzenie topologiczne, izomorfizm, homeomorfizm, Drewnowski, filozoficzny program Koła Krakowskiego, ontologia formalna, ontologia topologiczna

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Kaczmarek, J. (2019). O stosowaniu narzędzi i struktur formalnych w filozofii. Ontologia formalna. Ontologia topologiczna. Studia Philosophiae Christianae, 55(2), 103–124. https://doi.org/10.21697/spch.2019.55.2.05

Cited by / Share

Bibliografia

Adamczyk M., Wiedza – Wiara. Racjonalność. Jana Franciszka Drewnowskiego program logizującej modernizacji myśli filozoficzno – teologicznej, TN KUL JP II, Lublin 2015.
Google Scholar

Bocheński J., O analogii, w: J. Bocheński, Logika i filozofia. Wybór pism, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993, 50–78.
Google Scholar

Drewnowski J.F., U progu nowoczesnej syntezy filozoficznej, Znak 10(1958)53, 1228–1303.
Google Scholar

Drewnowski J.F., Filozofia i precyzja. Zarys programu filozoficznego i inne, red. S. Majdański, S. Zalewski, TN KUL, Lublin 1996.
Google Scholar

Kaczmarek J., Atom ontologiczny: atom substancji, Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria 25(2016)4(100), 131–145.
Google Scholar

Kaczmarek J., On the Topological Modelling of Ontological Objects: Substance in the Monadology, w: Polish Contemporary Ontology, red. B. Skowron, De Gruyter, Berlin 2019, 149–159
Google Scholar

Kaczmarek J., Ontology in Tractatus Logico-Philosophicus. A Topological Approach, w: Philosophy of Logic and Mathematics, Proceedings of the 41st International Ludwig Wittgenstein Symposium, red. G.M. Mras, P. Weingartner, B. Ritter, De Gruyter, Berlin 2019, 246–262.
Google Scholar

Wittgenstein L., Tractatus logico-philosophicus, tłum. z niem i wstęp B. Wolniewicz, BKF, PWN, Warszawa 1997.
Google Scholar

Wolak Z., Analogia w filozofii i nauce, Zagadnienia Filozoficzne w Nauce 30(2002), 89–111.
Google Scholar

Wolak Z., Naukowa filozofia Koła Krakowskiego, Zagadnienia Filozoficzne w Nauce 36(2005), 97–122
Google Scholar

Wolniewicz B., A formal ontology of situations, Studia Logica 41(1982)4, 381–413.
Google Scholar

Wolniewicz B., Hermeneutyka logiczna, w: tenże, Filozofia i wartości, Wydział Filozofii i Socjologii UW, Warszawa 1998, 24–43.
Google Scholar

Wolniewicz B., Logic and Metaphysics. Studies in Wittgenstein’sOntology of Facts, Polskie Towarzystwo Semiotyczne, Warszawa 1999.
Google Scholar