Działania podejmowane przez władze diecezjalne w związku z dekretem Rady Państwa PRL z dnia 31 grudnia 1956 r. o organizowaniu i obsadzaniu stanowisk kościelnych, na przykładzie wybranych diecezji

MAREK STĘPIEŃ

doi:10.21697/pk.2016.59.2.07

Published: 2017-01-21

Vol. 59 No. 2 (2016)

Diocesan authorities action taken in connection with the decree of the State Council of the People’s Republic of Poland of 31 December 1956 on the organization and staffing of Church, based on selected dioceses

MAREK STĘPIEŃ

Prawo Kanoniczne

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/pk.2016.59.2.07

Abstract

After World War II, the Communists assumed power in Poland. Their actions were aimed at rapid implementation of the principles of Marxist philosophy through, among others, reducing and then preventing the functioning of the opposition. At the front of the ideological struggle stood also the Catholic Church, whose activity was considered by the state as a major obstacle in achieving the set goals. The pastoral activity of the Church in Poland was curbed considerably at that time, and in many cases was even impossible.

At the beginning of 1957, the Decree of the State Council of 31 December 1956 on creating and staffing church positions came into force. This decree was less restrictive towards the clergy of the Catholic Church in Poland than the previous regulations in this matter. The activity of the state bodies focused on preventing the people who were considered hostile to the regime of the People’s Republic of Poland from being appointed to the positions of pastors and parish administrators. The Decree is the evidence of breaking the law by the state officials in order to impede the Church.

The article describes the operation of the diocesan authorities taken in connection with the Decree of the State Council of the People’s Republic of Poland of 31 December 1956 on the organization and staffing of Church, based on selected dioceses.

Keywords:

diocesan authorities, the Decree of the State Council of the People’s Republic of Poland of 31 December 1956 on the organization and staffing of Church, the pastoral activity, the Church in Poland

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

STĘPIEŃ, M. (2017). Diocesan authorities action taken in connection with the decree of the State Council of the People’s Republic of Poland of 31 December 1956 on the organization and staffing of Church, based on selected dioceses. Prawo Kanoniczne, 59(2), 109–140. https://doi.org/10.21697/pk.2016.59.2.07

Cited by / Share

References

ŹRÓDŁA
Google Scholar

Dekret Rady Państwa z dnia 9 lutego 1953 r. o obsadzaniu duchownych stanowisk kościelnych, w: Dz. U. 1953, Nr 10, poz. 32.
Google Scholar

Dekret Rady Państwa z dnia 31 grudnia 1956 r. o organizowaniu i obsadzaniu stanowisk kościelnych, w: Dz. U. 1957, Nr 1, poz. 6.
Google Scholar

Informacja o pozbawieniu przez Władze Państwowe Księdza Zygmunta Cisłowskiego stanowiska administratora parafii Łękińsko, pow. Bełchatowski. Ks. S. Zimorowicz, wikariusz generalny. Częstochowa, 12-04-1960. AKEP, sygn. I 10-2.
Google Scholar

Instrukcja Nr 1. Minister Jerzy Sztachelski, dyrektor Urzędu do Spraw Wyznań (dokument z podpisem ministra bez daty). AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, uchwalonej przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r., w: Dz. U. 1952, Nr 33, poz. 232.
Google Scholar

Notatka bpa Z. Choromańskiego. Konferencja Episkopatu Polski. Warszawa, 1966 r. AKEP, sygn. I 013.
Google Scholar

Notatka Sekretariatu. Warszawa, 27-11-1956. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Okólnik w sprawie postępowania administracyjnego dotyczącego mianowania na stanowiska proboszczów i administratorów parafii. Urząd do Spraw Wyznań. Warszawa, 14-03-1962 (Nr 1.19/85/61). AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Bp K. Wojtyła do bpa Z. Choromańskiego. Kraków, 24-01-1963 (Nr 314/63). AKEP, sygn. I 10
Google Scholar

Pismo. Bp W. Jędruszuk do Komisji Wspólnej Rządu PRL i Episkopatu Polski. Drohiczyn, 16-08-1967 (L.1426/67). AKEP, sygn. I 10-3.
Google Scholar

Pismo. J. Lech do abpa E. Baziaka. Warszawa, 08-07-1959 (Nr II-1a/64/59). AKEP, sygn. I 10-7.
Google Scholar

Pismo. J. Pietrusiński do bpa Z. Choromańskiego. Warszawa, 14-04-1962 (Nr. S.I-43/M/68). AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. J. Sztachelski do bpa Z Choromańskiego. Warszawa, 07-06-1960 (Nr II-1c/64/59). AKEP, sygn. I 10-7.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. J. Sztachelski do Kurii Metropolitalnej w Gnieźnie. Warszawa, 16-01-1961 (Nr II-10/36/60). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Pismo. Ks. W. Karlik do bpa Z. Choromańskiego. Częstochowa, 03-04-1963 (L.1417). AKEP, sygn. I 10-2.
Google Scholar

Pismo. Kuria Białostocka do Sekretariatu Episkopatu Polski. Białystok, 29-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Chełmińska do Sekretariatu Episkopatu Polski. Pelplin, 24-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Częstochowska do Sekretariatu Episkopatu Polski. Częstochowa, 28-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Drohiczyńska do Sekretariatu Episkopatu Polski. Drohiczyn, 28-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Gdańska do Sekretariatu Episkopatu Polski. Gdańsk, 25-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Gnieźnieńska do Sekretariatu Episkopatu Polski. Gniezno, 24-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Gorzowska do Sekretariatu Episkopatu Polski. Gorzów Wielkopolski, 28-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Katowicka do Sekretariatu Episkopatu Polski. Katowice, 29-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Kielecka do Sekretariatu Episkopatu Polski. Kielce, 29-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Krakowska do Sekretariatu Episkopatu Polski. Kraków, 24-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Lubelska do Sekretariatu Episkopatu Polski. Lublin, 28-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Łomżyńska do Sekretariatu Episkopatu Polski. Łomża, 26-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Łódzka do Sekretariatu Episkopatu Polski. Łódź, 26-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Opolska do Sekretariatu Episkopatu Polski. Opole, 31-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Płocka do Sekretariatu Episkopatu Polski. Płock, 25-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Poznańska do Sekretariatu Episkopatu Polski. Poznań, 28-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Przemyska do Sekretariatu Episkopatu Polski. Przemyśl, 25-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Sandomierska do Sekretariatu Episkopatu Polski. Sandomierz, 24-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Siedlecka do Sekretariatu Episkopatu Polski. Siedlce, 26-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Tarnowska do Sekretariatu Episkopatu Polski. Tarnów, 24-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Warmińska do Sekretariatu Episkopatu Polski. Olsztyn, 29-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Warszawska do Sekretariatu Episkopatu Polski. Warszawa, 29-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Włocławska do Sekretariatu Episkopatu Polski. Włocławek, 28-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Kuria Wrocławska do Sekretariatu Episkopatu Polski. Wrocław, 29-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. T. Żabiński do bpa Z. Choromańskiego. Warszawa, 14-04-1962. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Wikariusz Generalny (podpis nieczytelny) do bpa Z. Choromańskiego. Gdańsk, 25-01-1963 (L.dz. 944/63). AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pismo. Wikariusz Generalny (podpis nieczytelny) do bpa Z. Choromańskiego. Włocławek, 28-01-1963 (Nr 641/63). AKEP, sygn. I 10;
Google Scholar

Porozumienie zawarte między przedstawicielami Rządu RP i Episkopatu Polskiego. Warszawa, 14-04-1950 (uwierzytelniona kopia). AKEP, sygn. I 0304/I.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Abp E. Baziak do J. Sztachelskiego. Kraków, 22-04-1959 (L.1132/59). AKEP, sygn. I 10-7.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. A. Skarżyński do bpa W. Jędruszuka. Warszawa, 24-09-1968 (Nr KK-5001-52/68). AKEP, sygn. I 10-3.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp. W. Jędruszuk do Urzędu do Spraw Wyznań. Drohiczyn, 09-09-1965 (L.1153). AKEP, sygn. I 10-3.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp. W. Jędruszuk do Urzędu do Spraw Wyznań. Drohiczyn, 19-05-1967 (L.891/67). AKEP, sygn. I 10-3.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma Bp Z. Choromański do J. Cyrankiewicza. Warszawa, 13-02-1968 Nr 40/68). AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp Z. Choromański do T. Żabińskiego. Warszawa, 11-04-1962. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp Z. Choromański do J. Sztachelskiego. Warszawa, 01-10-1960. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp Z. Choromański do J. Sztachelskiego. Warszawa, 09-12-1960. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp Z. Choromański do J. Sztachelskiego. Warszawa, 04-01-1961. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp Z. Choromański do Kurii Diecezjalnych. Warszawa, 22-01-1963. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp Z. Goliński do Przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi. Łódź, 21-01-1959 (L.343). AKEP, sygn. I 10-2.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Ks. S. Zimorowicz do J. Prymy. Częstochowa, 25-04-1960 (L.1852). AKEP, sygn. I 10-2.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Ks. S. Zimorowicz do J. Sztachelskiego. Częstochowa, 19-05-1959 (L.2354). AKEP, sygn. I 10-2.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Ks. S. Zimorowicz i ks. W. Karlik do Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi. Częstochowa, 10-12-1958 (L.6930). AKEP, sygn. I 10-2.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Ks. W. Karlik do Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Pajęcznie. Częstochowa, 09-01-1963 (L.86). AKEP, sygn. I 10-2.
Google Scholar

Poświadczona kopia odwołania. Ks. W. Marczuk do Urzędu do Spraw Wyznań. Miłkowice, 06-09-1965. AKEP, sygn. I 10-3.
Google Scholar

Poświadczona Odezwa Biskupa Zdzisława Golińskiego do Księży i Wiernych parafii Sulmierzyce. Częstochowa, 09-01-1963 (L.88). AKEP, sygn. I 10-2.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. A. Markun do Kurii Metropolitalnej w Gnieźnie. Bydgoszcz, 07-02-1962 (Nr Wz.III-2-62). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. Bp J. Bieniek do Urzędu do Spraw Wyznań. Katowice, 22-03-1962 (Nr LOVIII-91/62). AKEP, sygn. I 10-5.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. Bp J. Czerniak do Urzędu do Spraw Wyznań. Gniezno, 13-02-1962 (L.dz. 978/62/W). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. Bp J. Czerniak, wikariusz generalny do J. Sztachelskiego. Gniezno, 17-02-1961 (L.dz. 484/61/W). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. Bp K. Wojtyła do Przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie. Kraków, 09-04-1963 (Nr 1488/63). AKEP, sygn. I 10-7.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. Bp L. Bernacki do Prezydium Wojewódzkiej Rady
Google Scholar

Narodowej w Poznaniu. Gniezno, 06-04-1961 (L.dz. 2237/61/W). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. Bp L. Bernacki do Prokuratora Generalnego PRL. Gniezno, 13-02-1963 (L.dz. 1076/63/M). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. Bp L. Bernacki do Prokuratora Wojewódzkiego w Poznaniu. Gniezno, 06-04-1961 (L.dz. 2237/61/W). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. Bp S. Adamski do Urzędu do Spraw Wyznań. Katowice, 26-04-1961 (L. BIV-621/61). AKEP, sygn. I 10-5.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. Bp S. Adamski do Urzędu do Spraw Wyznań. Katowice, 09-04-1963 (L. PT17-57/63). AKEP, sygn. I 10-5.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. Bp Z. Choromański do abpa E. Baziaka. Warszawa, 29-03-1960 (Nr 280/60). AKEP, sygn. I 10-7.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. E. Łata do Kurii Diecezjalnej w Katowicach. Katowice, 09-03-1962 (Nr Wz.6/3/1/62. AKEP, sygn. I 10-5.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. J. Kubiak do Kurii Metropolitalnej w Gnieźnie. Poznań, 31-03-1961 (Nr Wz.II-la/39/61). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. J. Pietrusiński, Biuro Skarg i Listów Urzędu Rady Ministrów do Kurii Diecezjalnej w Drohiczynie. Warszawa, 26-01-1966 (Nr.S.I-255/M/65). AKEP, sygn. I 10-3.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. F. Szczerbal, Przewodniczący Prezydium do Kurii Metropolitalnej w Gnieźnie. Poznań, 14-02-1957 (Nr. Wz.II.la/22/57). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. J. Pryma do bpa Z. Golińskiego. Łódź, 04-12-1958 (L.dz.WzKs-I-82/58). AKEP, sygn. I 10-2.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. J. Sztachelski do abpa E. Baziaka. Warszawa, 21-10-1959 (Nr II-1a/64/59). AKEP, sygn. I 10-7.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. J. Wierusz-Kowalski do Kurii Diecezjalnej w Katowicach. Warszawa, 16-05-1963 (Nr II-1B/79/63). AKEP, sygn. I 10-5.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. Ks. M. Krzywicki do J. Cyrankiewicza, Drohiczyn, 06-11-1965 (L. 1415/65). AKEP, sygn. I 10-3.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. Ks. M. Krzywicki do J. Cyrankiewicza, Drohiczyn, 14-02-1966 (L. 195/66). AKEP, sygn. I 10-3.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. L. Karwat do Kurii Diecezjalnej w Częstochowie. Łódź, 09-01-1959 (Nr.WzKs-I-1/59. Sprawa ks. F. Litewki). AKEP, sygn. I 10-2.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. L. Karwat do Kurii Diecezjalnej w Częstochowie. Łódź, 09-01-1959 (Nr.WzKs-I-1/59. Sprawa ks. W. Sobonia). AKEP, sygn. I 10-2.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. T. Bujanowski do Kurii Diecezjalnej w Drohiczynie, Białystok, 06-05-1967 (Nr Wzn.283/67). AKEP, sygn. I 10-3.
Google Scholar

Poświadczony odpis pisma. W. Dyba do Kurii Diecezjalnej w Katowicach. Katowice, 17-04-1961 (Nr Wz.6/T/1/61). AKEP, sygn. I 10-5.
Google Scholar

Pro memoria. Dekret o stanowiskach. Sekretariat Episkopatu Polski. Warszawa, 22-06-1957. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pro memoria dla Komisji Wspólnej Rządu i Episkopatu w Warszawie. Wyżsi Przełożeni Zakonów Męskich w Polsce. Warszawa, 26-06-1957. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Pro memoria z Plenarnej Konferencji Episkopatu. Warszawa, 01-09-1966. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Protokół Komisji Wspólnej dn. 6 listopada 1958 r. AKEP, sygn. I 03050, s. 6. Zob. Protokół Komisji Wspólnej dn. 4 marca 1958 r. AKEP, sygn. I 03050.
Google Scholar

Uchwały Konferencji Plenarnych Episkopatu Polski 1946–1989. Teksty uchwał Konferencji Plenarnych Episkopatu według działów. AKEP, sygn. I 0130/III.
Google Scholar

Uchwały Konferencji Plenarnych Episkopatu Polski 1946–1989. Wykaz Konferencji Plenarnych Episkopatu Polski. AKEP, sygn. I 0130/III.
Google Scholar

Ustawy z dnia 19 kwietnia 1950 r. o zmianie organizacji naczelnych władz państwowych w zakresie gospodarki komunalnej i administracji publicznej, w: Dz. U. 1950, Nr 19, poz. 156.
Google Scholar

Załącznik. Komisja Wspólna. Warszawa, 04-12-1956. Projekt Dekretu z dnia ….. 1956 r. o organizacji i obsadzaniu stanowisk kościelnych. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Załączniki nr 5, 6, 7. Komisja Wspólna. Warszawa, 27-11-1956. AKEP, sygn. I 10.
Google Scholar

Zarządzenie Nr 61 Prezesa Rady Ministrów z dnia 5 maja 1953 r. w sprawie wykonania dekretu o obsadzaniu duchownych stanowisk kościelnych, w: M.P. 1953, Nr 43, poz. 522.
Google Scholar

LITERATURA
Google Scholar

Krawczyk M, Działalność Urzędu do Spraw Wyznań w zakresie tworzenia i obsadzania stanowisk kościelnych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach”. Seria: Administracja i Zarządzanie 24 (2013) nr 97, s. 143-167.
Google Scholar

Stępień M., Działania Konferencji Episkopatu Polski podejmowane w latach pięćdziesiątych w związku z dekretem Rady Państwa PRL z dnia 31 grudnia 1956 r. o organizowaniu i obsadzaniu stanowisk kościelnych, „Warszawskie Studia Pastoralne” VIII 20 (2013) nr 3, s. 283-300.
Google Scholar

Stępień M., Działania Konferencji Episkopatu Polski podejmowane w latach sześćdziesiątych w związku z dekretem Rady Państwa PRL z dnia 31 grudnia 1956 r. o organizowaniu i obsadzaniu stanowisk kościelnych, „Warszawskie Studia Pastoralne” VIII 20 (2013) nr 3, s. 301-325.
Google Scholar

Stępień M., Działania Konferencji Episkopatu Polski podejmowane w związku z dekretem Rady Państwa PRL z dnia 9 lutego 1953 r. o obsadzaniu duchownych stanowisk kościelnych, „Warszawskie Studia Pastoralne” VIII 19 (2013) nr 2, s. 189-214.
Google Scholar

Stępień M, Pozycja prawna Konferencji Episkopatu Polski. Studium prawno-historyczne, Łomża 2014.
Google Scholar

MAREK STĘPIEŃ

wydawnictwo@uksw.edu.pl

Affiliation:

The Faculty of Canon Law of the Cardinal Stefan Wyszynski University in Warsaw Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Fr. dr hab. Marek Stępień - assistant professor at the Department of Canon Criminal Law at the Faculty of Canon Law of the Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw.