Opublikowane: 2020-06-30

Patriotyzm w filozofii praktycznej Karola Libelta. Wokół rozprawy "O miłości ojczyzny"

Magdalena Woźniewska-Działak
Studia Philosophiae Christianae
Dział: Artykuły naukowe
https://doi.org/10.21697/spch.2020.56.2.07

Abstrakt

Lata 40. XIX wieku to okres wyjątkowo ożywionej debaty nad tożsamością narodu polskiego. Rozprawa Karola Libelta O miłości ojczyzny, wydana w poznańskim czasopiśmie Rok w 1844 r., jest jednym z reprezentatywnych przykładów ideowego fermentu tego czasu. W rozprawie autor formułuje zasadnicze pytanie o kształt i charakter narodu jako wspólnoty wartości. Redefiniuje jednakże kluczowe dla tematu pojęcia takie jak ojczyzna i patriotyzm. Postuluje konieczność precyzyjnego formułowania ról społecznych i zadań, których realizacja ma służyć odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Libelt akcentuje kwestię nierozłączności narodu i państwa, stąd w komentowanej rozprawie pytania o podmiotowość narodu są ściśle powiązane z pojęciem bytu politycznego i refleksją nad jego partykularną, ale i uniwersalną misją w dziejach. W stosunkowo rzadko komentowanej i niedoinwestowanej badawczo rozprawie Karola Libelta wybrzmiewa także koncepcja zmiany struktury polskiego społeczeństwa. Libelt jako pierwszy polski intelektualista sformułował definicję inteligencji jako grupę ludzi wykształconych, posiadających specjalne kompetencje i kluczową rolę do odegrania w dążącym do samookreślenia narodzie. Na barkach inteligencji, rozumianej przez filozofa jako awangarda narodu, ciąży odpowiedzialność szerzenia oświaty, kształcenia ludu i propagowania postaw zmieniających jego ograniczający szansę ewentualnych reform światopogląd. Libelt określa inteligencki etos jako zespół wartości i zasad mających moc wzorotwórczą. Szczególnym znamieniem inteligenckiego projektu patriotyzmu czyni zaś pojęcie służby drugiemu człowiekowi i poświęcenia dla dobra wspólnoty, dla ojczyzny. Przez miłość ojczyzny rozumie m.in. przywiązanie do ziemi, praktykowanie obyczajów, kultywowanie tradycji, dbanie o piękno języka, znajomość narodowej literatury, poszanowanie praw i obywatelskich obowiązków, etc. Wielkim walorem rozprawy Libelta pozostaje łączenie perspektywy historiozoficznej z problematyką etosu grupy kierowniczej, co daje rezultat w postaci refleksji o charakterze socjologicznym, podbudowanej romantycznym maksymalizmem moralnym.

-------------

Zgłoszono: 19/02/2020. Zrecenzowano: 23/03/2020. Zaakceptowano do publikacji: 07/04/2020

Słowa kluczowe:

Libelt, naród, państwo, patriotyzm, inteligencja, filozofia narodowa

Pobierz pliki

Zasady cytowania

Woźniewska-Działak, M. (2020). Patriotyzm w filozofii praktycznej Karola Libelta. Wokół rozprawy "O miłości ojczyzny". Studia Philosophiae Christianae, 56(2), 163–191. https://doi.org/10.21697/spch.2020.56.2.07

Cited by / Share


Ta strona używa pliki cookie dla prawidłowego działania, aby korzystać w pełni z portalu należy zaakceptować pliki cookie.