Pejzaż komponowany. Kilka uwag o "Barrym Lyndonie" Stanleya Kubricka

Krzysztof Kozłowski

doi:10.21697/zk.2025.12.11

Opublikowane: 2025-12-15

Nr 12 (2025)

Pejzaż komponowany. Kilka uwag o "Barrym Lyndonie" Stanleya Kubricka

Krzysztof Kozłowski

Załącznik Kulturoznawczy

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zk.2025.12.11

Abstrakt

W XVII i XVIII wieku Europę ogarnęła pasja ogrodów i parków. Malarze wypełniali nimi własne płótna. "Wivenhoe Park" (1816) Johna Constable’a jest jednym z najdoskonalszych przykładów tej praktyki artystycznej. W artykule wskazuje się na to, że Kubrick, filmując posiadłość Lyndonów, Castle Hackton (Castle Howard), świadomie odtwarzał podobną sytuację percepcyjną. W sensie fotograficznym zaczynał swą pracę tam, gdzie Constable ją zakończył. Ale malarski schemat obrazowania "Wivenhoe Park" stał się dlań zarazem zachętą do dalszych eksperymentów wizualnych, które doprowadziły go do koncepcji filmowego pejzażu komponowanego. Artykuł przynosi omówienie trzech reprezentatywnych przykładów takiego pejzażu. Każdy z nich odnosi się do innego aspektu fabuły i oparty jest na regułach osiemnastowiecznego klasycyzmu. Stosowanie tych reguł nie było jednak zastrzeżone dla Barry’ego Lyndona, widoczne jest też w innych filmach Kubricka.

Słowa kluczowe:

ogrody i parki, odkrycie krajobrazu, sytuacja percepcyjna, Wivenhoe Park, Castle Hackton (Castle Howard), schemat obrazowania, idea komponowania pejzażu, klasycyzm, W.M. Thackeray

Podobne artykuły

Barbara Kita, Refleksje Epsteina i Godarda na temat krajobrazu filmowego [ENG] , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Ilaria Salonna-Rogozińska, The On the Poetics of Fire between Bachelard and the Image of Burning the House by Barba , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 6 (2019)
Lina Preišegalavičienė, The National Tendencies in Lithuanian Interwar Interior Design (1918–1940) , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 6 (2019)
Krzysztof Kasiński, Montana i przewodniki turystyczne w epoce nierówności rasowych [ENG] , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Ewa Baszak-Glebow , Sardynia – wyspa kontrastów. Rola pejzażu w wybranych filmach kinematografii włoskiej , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Marta Stańczyk, Konstruowanie krajobrazu w "wildlife films" z przełomu XIX i XX wieku. Strategie fabularyzowania i symulacji , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Justyna Kowal, Teatralny ekwiwalent literackiej autonarracji . Przypadek 'Kronosu' Krzysztofa Garbaczewskiego , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 8 (2021)
Agnieszka Wnuk, Humaniści i teoria. Na marginesie książki Edwarda Kasperskiego Metody i metodologia , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 4 (2017)
Kamila Żyto, Rekonfiguracje i zapożyczenia. Skandynawski typ krajobrazu we współczesnych serialach noir , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Barbara Trygar, Amerykańskie obrazy w pamięci Wojciecha Karpińskiego w kontekście badań neurologicznych Antonio Damasio , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 7 (2020)

1 2 3 4 > >>

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Kozłowski, K. (2025). Pejzaż komponowany. Kilka uwag o "Barrym Lyndonie" Stanleya Kubricka . Załącznik Kulturoznawczy, (12), 191–206. https://doi.org/10.21697/zk.2025.12.11

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Białostocki Jan, Styl i modus w sztukach plastycznych, [w:] idem, Sztuka i myśl humanistyczna. Studia z dziejów sztuki i myśli o sztuce, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1966.
Google Scholar

Eggebrecht Hans Heinrich, Heinrich Schütz. Musicus poeticus, Noetzel Florian, Wilhelmshaven 1984.
Google Scholar

Gibson James J., Die Wahrnehmung der visuellen Welt, aus dem Amerikanischen übertragen von V. Schumann, Beltz Verlag, Weinheim – Basel 1973.
Google Scholar

Gombrich Ernst Hans, Die Kunst, Bilder zum Sprechen zu bringen. Ein Gespräch mit Didier Eribon, aus dem Französichen übersetzt von J. Kalka, vom Autor durchgesehene und erweiterte Ausgabe, Klett-Cotta, Stuttgart 1993.
Google Scholar

Gombrich Ernst Hans, O sztuce, tłum. M. Dolińska et al., Arkady, Warszawa 1997.
Google Scholar

Gombrich Ernst Hans, Sztuka i złudzenie. O psychologii przedstawienia obrazowego, tłum. J. Zarański, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1981.
Google Scholar

Goldstein E. Bruce, Wahrnehmungspsychologie. Der Grundkurs, aus dem Amerikanischen übersetzt von G. Plata, deutsche Ausgabe hrsg. von H. Irtel, Spektrum Akademischer Verlag, Würzburg 2008.
Google Scholar

Hammerschmidt Valentin, Wilke Joachim, Die Entdeckung der Landschaft. Englische Gärten des 18. Jahrhunderts, Deutsche Verlags-Anstalt DVA, Stuttgart 1990.
Google Scholar

Heller Michał, Bóg i geometria. Gdy przestrzeń była Bogiem, Copernicus Center Press, Kraków 2015.
Google Scholar

Hockney David, Gayford Martin, Historia obrazów. Od ściany jaskini do ekranu komputera, tłum. E. Hornowska, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2017.
Google Scholar

Kowalczykowa Alina, Pejzaż romantyczny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1982.
Google Scholar

Kozłowski Krzysztof, Stanley Kubrick. Filmowa polifonia sztuk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.
Google Scholar

Kubrick Stanley, Rozmowy, red. G.D. Phillips, tłum. M. Berowski, Axis Mundi, Warszawa 2014.
Google Scholar

Mikunda Christian, Kino spüren. Strategien der emotionalen Filmgestaltung, facultas, Wien 2002.
Google Scholar

Nelson Thomas Allen, Kubrick. Inside a Film Artist’s Maze, Indiana University Press, Bloomington 2002.
Google Scholar

Newton Isaac, Matematyczne zasady filozofii naturalnej, przeł. S. Brzezowski, Copernicus Center Press, Kraków 2018.
Google Scholar

Panofsky Erwin, Ideowe poprzedniczki chłodnicy Rolls-Royce’a, tłum. M. Murdzeńska, [w:] Studia z historii sztuki, wybrał, oprac. i opatrzył posłowiem J. Białostocki, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1971.
Google Scholar

Stempowski Jerzy, Ziemia berneńska, tłum. i oprac. A.S. Kowalczyk, Czytelnik, Warszawa 1990.
Google Scholar

Thackeray William Makepeace, Barry Lyndon, tłum. P. Kuś, Wydawnictwo Replika, Zakrzewo 2017.
Google Scholar

Whittaker Edmund T., Od Euklidesa do Einsteina, tłum. J. Mączyński, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1965.
Google Scholar