Konstruowanie krajobrazu w "wildlife films" z przełomu XIX i XX wieku. Strategie fabularyzowania i symulacji

Marta Stańczyk

doi:10.21697/zk.2025.12.12

Opublikowane: 2025-12-15

Nr 12 (2025)

Konstruowanie krajobrazu w "wildlife films" z przełomu XIX i XX wieku. Strategie fabularyzowania i symulacji

Marta Stańczyk

Załącznik Kulturoznawczy

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zk.2025.12.12

Abstrakt

Tekst podejmuje temat konstrukcji krajobrazu w wildlife films z okresu kina niemego. Filmy te koncentrowały się na obrazach odległych krain znajdujących się na obrzeżach zachodniej cywilizacji, eksplorowanych i podbijanych przez białych mężczyzn. Kreacja krajobrazów Afryki czy regionów polarnych w kinie opierała się na dwóch głównych strategiach.

Pierwszą była strategia fabulacji, polegająca na uzupełnianiu materiałów dokumentalnych o inscenizowane sceny, elementy fabularne oraz udramatyzowanie. W ramach tej strategii stosowano również technikę montażu ujęć nakręconych w różnych lokalizacjach.

Drugą była strategia symulacji, która wykorzystywała studia filmowe lub pobliskie lokalizacje, nadając im pozory realizmu poprzez wprowadzenie tzw. dzikich zwierząt. W obu przypadkach śmierć zwierzęcia często cementowała poczucie autentyczności, a zarazem służyła narracjom kolonialnym i antropocentrycznym.

Tekst odwołuje się do publikacji z zakresu studiów nad zwierzętami w historii sztuki (Giovanni Aloi, John Berger, Maria P. Gindhart), w filmoznawstwie (Derek Bousé, Jonathan Burt, Gregg Mitman), a przede wszystkim do tekstów dotyczących krajobrazu w estetyce (Piotr Schollenberger, Adam Robiński). Na podstawie tych źródeł rekonstruowane są warunki produkcji wildlife films, co ukierunkowuje ich analizę, umiejscawia je w szerszym kontekście kulturowym.

Słowa kluczowe:

filmy przyrodnicze, filmy o przyrodzie, krajobrazy, fabularyzacja, symulacja, badania nad zwierzętami

Podobne artykuły

Magdalena Kempna-Pieniążek , Kosmiczne krajobrazy. "Space documentaries" jako filmy/seriale pejzażowe , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Mikołaj Jazdon, O roli pejzażu w filmach dokumentalnych Andrzeja Brzozowskiego , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Daria Mazur, Krajobrazy nowej duchowości? – refleksje nad wybranymi filmami Małgorzaty Szumowskiej , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Apolonia Filonik, Autobiografia nomadyczna. "Storia di mia vita" Janka Gorczycy , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Ilona Copik, "Anishinaabe" – jej dom. Krajobraz filmowy w perspektywie indygennego feminizmu , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Jan Galant, Polski James Dean? Młody gniewny? Fenomen Marka Hłaski i badania transnarodowe , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 11 (2024)
Dorota Samborska-Kukuć, Zofia Noiret – tragiczka w teatrze mieszczańskim. Studium przypadku , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Jan Zieliński, Godziny Pawła Hertza , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Anna Wróblewska, Kama Pawlicka, Patryk Dziurski, Wokół zarządzania kulturą. Rezultaty badania ankietowego , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 4 (2017)
Katarzyna Machtyl, Ożywczość semiotycznej optyki. Głośno myśląc nad kategorią żywotności (i) tekstu , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 7 (2020)

1 2 > >>

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Stańczyk, M. (2025). Konstruowanie krajobrazu w "wildlife films" z przełomu XIX i XX wieku. Strategie fabularyzowania i symulacji . Załącznik Kulturoznawczy, (12), 207–223. https://doi.org/10.21697/zk.2025.12.12

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Aloi Giovanni, Dioramas: Realism and Decorum, „Antennae” 2019, nr 49.
Google Scholar

Bousé Derek, Wildlife Films, University of Pennsylvania Press, Philadelphia 2000. DOI: https://doi.org/10.9783/9780812205848
Google Scholar

Berger John, Why Look at Animals?, Penguin Group, London 2009.
Google Scholar

Burt Jonathan, Animals in Film, Reaktion Books, London 2002.
Google Scholar

Burt Jonathan, The Aesthetic of Livingness, „Antennae” 2020, nr 50.
Google Scholar

Delehanty Aaron, Six Philosophies for a Habitat Diorama Artist, „Antennae” 2019, nr 49.
Google Scholar

Fox Diane, Reframing Animals, „Antennae” 2020, nr 50.
Google Scholar

Gaudreaulta André, From Plato to Lumière: Narration and Monstration in Literature and Cinema, University of Toronto Press, Toronto 2009. DOI: https://doi.org/10.3138/9781442688148
Google Scholar

Gindhart Maria P., Biogeography, Autobiography, and Wildlife Protection, „Antennae” 2019, nr 49.
Google Scholar

Haraway Donna, Manifest gatunków stowarzyszonych, tłum. J. Bednarek, [w:] Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, red. A. Gajewska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2012.
Google Scholar

Henry Elizabeth, The Screaming Silence: Constructions of Nature in Werner Herzog’s Grizzly Man, [w:] Framing the World: Explorations in Ecocriticism and Film, ed. Paula Willoquet-Maricondi, University of Virginia Press, Charlottesville – London 2010. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt6wrgnd.14
Google Scholar

Leane Elizabeth, Nicol Stephen, Filming the Frozen South: Animals in Early Antarctic Exploration Films, [w:] Screening Nature: Cinema beyond the Human, ed. Anat Pick, Guinevere Narraway, Berghahn Books, New York – Oxford 2013. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt9qczx4.12
Google Scholar

Lippit Akira Mizuta, Electric Animal: Toward a Rhetoric of Wildlife, University of Minnesota Press, Minneapolis – London 2000.
Google Scholar

Mitman Gregg, Reel Nature: America’s Romance with Wildlife on Film, University of Washington Press, Seattle – London 1999.
Google Scholar

Sobchack Vivian, The Charge of the Real: Embodied Knowledge and Cinematic Consciousness, [w:] eadem, Carnal Thoughts: Embodiment and Moving Image Culture, University of California Press, Berkeley – Los Angeles – London 2004. DOI: https://doi.org/10.1525/9780520937826
Google Scholar

Wilson Alexander, The Culture of Nature: North American Landscape from Disney to Exxon Valdez, Between the Lines, Toronto 2019 [ebook].
Google Scholar

Źródła internetowe:
Google Scholar

Robiński Adam, Dzikość zmajstrowana, rozm. Łukasz Zaremba, „Dwutygodnik” 2017, nr 225, https://www.dwutygodnik.com/artykul/7519-dzikosc-zmajstrowana.html (dostęp: 29.06.2024).
Google Scholar

Schollenberger Piotr, Odosobnienie. Próby dekonstrukcji krajobrazu, „Widok” 2014, nr 8, https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2014/8-powrot-krajobrazu/odosobnienie.-proby-dekonstrukcji-krajobrazu (dostęp: 29.06.2024). DOI: https://doi.org/10.36854/widok/2014.8.1064
Google Scholar