Kilka uwag o medalach portretowych Zygmunta I Starego: Some notes on the portrait medals of Sigismund I the Old

Mateusz Grzęda

doi:10.21697/an.7923

Opublikowane: 2021-03-09

Nr 4 (2020)

Kilka uwag o medalach portretowych Zygmunta I Starego

Some notes on the portrait medals of Sigismund I the Old

Mateusz Grzęda

Artifex Novus

Dział: Artykuły tematyczne

https://doi.org/10.21697/an.7923

Abstrakt

Na początku XVI w. medal portretowy był jedną z najoryginalniejszych form reprezentacji, która dzięki dużej ilości informacji na temat przedstawionej osoby, skumulowanej w niewielkim, trwałym, mobilnym i łatwym do powielenia przedmiocie, doskonale odpowiadała renesansowemu postulatowi sławy i nieśmiertelności. Możliwości, jakie oferował ten gatunek artystyczny, zostały zauważone w dworskim kręgu Zygmunta I Starego (1507–1548), co zaowocowało kilkoma seriami lanych i bitych w różnych metalach medali przedstawiających polskiego króla, powstałych na przestrzeni drugiego i trzeciego dziesięciolecia XVI w. W artykule rozwadze poddano proweniencję artystyczną tych medali, okoliczności ich powstania oraz rolę, jaką mogły one pełnić w praktyce władzy Zygmunta I.

Summary:

At the dawn of the sixteenth century portrait medals counted among the most orginal forms of representation which providing plenty of information on represented individual and accumulating it in a small, durable, mobile and easily reproducible object, met the Renaissance demand of fame and immortality. Advantages of this medium have been noticed in the courtly circle of king of Poland Sigismund I the Old (r. 1507–1548) thus leading to creation of several series of medals cast and strack in various metals in the second and third decade of the sixteenth century. The paper discusses authorship of these medals, as well as circumstances of their production and the role they could have played in the propaganda of Sigismund I’s power.

Słowa kluczowe:

medal, Jagiellonowie, portret, renesans, Jagiellonian, portraiture, Renaissance

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Grzęda, M. (2021). Kilka uwag o medalach portretowych Zygmunta I Starego: Some notes on the portrait medals of Sigismund I the Old. Artifex Novus, (4), 4–23. https://doi.org/10.21697/an.7923

Cited by / Share

Bibliografia

Bogucka M., Bona Sforza, Wrocław 2009.
Google Scholar

Cante A., Der Bildhauer und Medailleur Hans Schenck, oder Scheußlich. Ein Künstler der Renaissance in Zeiten der Reformation, t. 1, Berlin 2007.
Google Scholar

Chipps Smith J., German Sculpture of the Later Renaissance, c. 1520–1580. Art in an Age of Uncertainty, Princeton–New Jersey 1994.
Google Scholar

Cupperi W., Grenzverkehr, w: Wettstreit in Erz. Porträtmedaillen der deutschen Renaissance, red. W. Cupperi, M. Hirsch, A. Kranz, U. Pfisterer, Berlin–München 2013, s. 270–280.
Google Scholar

The Currency of Fame. Portrait Medals of the Renaissance, red. S.K. Scher, New York 1994.
Google Scholar

Eckhardtówna J., Potrzeby nauki polskiej w zakresie badań nad włoskimi źródłami polskiej plastyki renesansowej, „Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk”, 1938 (1939), R 12, s. 41–46.
Google Scholar

Grabski J., Le immagini del re di Polonia Sigismondo I e della Familia reale sulla serie di medaglie del 1532 di G. M. Mosca detto il Padovano nella collezione gia estense a Modena, w: Italia, Venezia e Polonia tra Medioevo e Eta moderna, Firenze 1980, s. 571–584.
Google Scholar

Graham Pollard J., Renaissance Medals. The Collection of the National Gallery of Art, Systematic Catalogue, t. 2, Washington 2007.
Google Scholar

Google Scholar

Gumowski M., Hans Schwarz i jego polskie medale, „Prace Komisji Historii Sztuki” 1917, nr 1, s. 88–108.
Google Scholar

Gumowski M., Jan Dantyszek i jego medale, „Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, 1929, t. 8, nr 1, s. 3–19.
Google Scholar

Gumowski M., Medale Jagiellonów, Kraków 1906.
Google Scholar

Habich G., Die deutschen Schaumünzen des XVI. Jahrhunderts, t. 1, München 1929.
Google Scholar

Habich G., Die deutschen Schaumünzen des XVI. Jahrhunderts, t. 2, München 1932.
Google Scholar

Habich G., Studien zur deutschen Renaissancemedaille. IV. Christoph Weiditz, „Jahrbuch der Königlich Preussischen Kunstsammlungen”, 1913, nr 34, s. 1–35.
Google Scholar

Kieszkowski J., Kanclerz Krzysztof Szydłowiecki. Z dziejów kultury i sztuki zygmuntowskich czasów, t. 2, Poznań 1912.
Google Scholar

Kopera F., Dary z Polski dla Erazma z Rotterdamu w Historycznem Muzeum Bazylejskiem, „Sprawozdania Komisyi do badania historyi sztuki w Polsce”, 1900, t. 6, s. 110–138.
Google Scholar

Kranz A., Riether A., Kopf oder Zahl. Vervielfachte Vielfalt des Porträts in Medaille und Druckgraphik, w: Dürer – Cranach – Holbein. Die Entdeckung des Menschen: Das deutsche Porträt um 1500 [katalog wystawy], red. S. Haag, C. Lange, C. Metzger, K. Schütz, München 2011, s. 213–219.
Google Scholar

Markham Schulz A., Giammaria Mosca, called Padovano: a Renaissance sculptor in Italy and Poland, University Park 1998.
Google Scholar

Morka M., Sztuka dworu Zygmunta I Starego. Treści polityczne i propagandowe, Warszawa 2006.
Google Scholar

Morka M., The Beginning of Medallic Art in Poland during the Times of Zygmunt I and Bona Sforza, „Artibus et Historiae” 2008, vol. 29, nr 58, s. 65–87.
Google Scholar

Matzke M., Polen. Goldmedaille nach Art des Hans Schwarz auf den polnischen König Sigismund I, w: Die grosse Kunstkammer: Bürgerliche Sammler und Sammlungen in Basel, red. Sabine Söll-Tauchert, Basel 2011, s. 172–174.
Google Scholar

Nowacki D., Norymberskie złotnictwo w kręgu dworu ostatnich Jagiellonów, „Chronicon Palatii Magnorum Ducum Lithuaniae”, 2015, vol. 3, s. 210–225.
Google Scholar

Pfisterer U., Wettstreit der Köpfe und Künste. Repräsentation, Reproduktion und das neue Bildmedium der Medaille nördlich der Alpen, w: Wettstreit in Erz. Porträtmedaillen der deutschen Renaissance, red. W. Cupperi, M. Hirsch, A. Kranz, U. Pfisterer, Berlin–München 2013, s. 15–28.
Google Scholar

Piech Z., Monety, pieczęcie i herby w systemie symboli władzy Jagiellonów, Warszawa 2003.
Google Scholar

Pociecha W., Królowa Bona (1494–1557). Czasy i ludzie Odrodzenia, t. 2, Poznań 1949–1958.
Google Scholar

Ties H.-P., Hans Schenck oder Scheußlich König Sigismund I von Polen 1527, w: Wettstreit in Erz. Porträtmedaillen der deutschen Renaissance, red. W. Cupperi, M. Hirsch, A. Kranz, U. Pfisterer, Berlin–München 2013, s. 274.
Google Scholar

Trusted M., German Renaissance Medals: A Catalogue of the Collection in the Victoria & Albert Museum, Gloucester 1990.
Google Scholar

Seeger J.F., Hans Schenck (genannt Scheußlich), Ein deutscher Bildhauer des 16. Jahrhunderts, Berlin 1932.
Google Scholar

Stahr M., Zygmunt August, 1532, w: tejże, Medale polskie i z polską związane od XVI do XVIII wieku. Katalog zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu, t. 11, Poznań 2008, s. 26–27.
Google Scholar

Szwagrzyk J.A., Moneta, medal, order. Katalog wystawy własnych zbiorów numizmatycznych Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich – PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1971.
Google Scholar

Walczak M., Kraków i Norymberga – związki w dziedzinie sztuki na przełomie średniowiecza i renesansu, w: Mistrz i Katarzyna. Hans von Kulmbach i jego dzieła dla Krakowa, red. M.P. Kruk, A. Hola, M. Walczak, Kraków 2018, s. 107–135.
Google Scholar

Wettstreit in Erz. Porträtmedaillen der deutschen Renaissance, red. W. Cupperi, M. Hirsch, A. Kranz, U. Pfisterer, Berlin–München 2013.
Google Scholar

Więcek A., Dzieje sztuki medalierskiej w Polsce, Kraków 1972.
Google Scholar

Winter H., Medaillen auf Herrscher des ungarischen Mittelalters. Ein Beitrag zur Entwicklung der Porträtmedaille im Königreich Ungarn, w: Márton Gyöngyössy, Heinz Winter, Münzen und Medaillen des ungarischen Mittelalters 1000-1526, red. Michael Alram, Heinz Winter, Wien 2007, s. 37–47.
Google Scholar

Wojciechowski J., Caraglio w Polsce, „Rocznik Historii Sztuki” 2000, t. 25, s. 5–63.
Google Scholar