Adaptacja podręczników szkolnych do potrzeb uczniów niewidzących - stan i postulaty poznawczo-praktyczne

Emilia Śmiechowska-Petrovskij

doi:10.21697/fp.2015.1.15

Opublikowane: 2016-11-16

Tom 5 Nr 1 (2015)

Adaptacja podręczników szkolnych do potrzeb uczniów niewidzących - stan i postulaty poznawczo-praktyczne

Emilia Śmiechowska-Petrovskij

Forum Pedagogiczne

Dział: Artykuły i rozprawy

https://doi.org/10.21697/fp.2015.1.15

Abstrakt

W artykule omówiono zagadnienie adaptacji podręczników szkolnych do potrzeb uczniów niewidomych w polskim systemie szkolnym. Zdefiniowano pojęcie adaptacji, zaprezentowano standardy tworzenia brajlowskich podręczników, uwarunkowania systemowe tego procesu oraz procedurę udostępniania podręczników uczniom niewidomym. Określono najważniejsze zasady adaptacji materiału treściowego oraz reprezentacji graficznych zawartych w oryginalnych podręcznikach. Na podstawie analiz zaadaptowanych materiałów dydaktycznych sformułowano tezy dotyczące stanu adaptacji podręczników brajlowskich w Polsce oraz postulaty poznawczo-praktyczne.

Słowa kluczowe:

niewidomi, brajl, adaptacja podręczników, tyflografika, podręczniki szkolne

Inne teksty tego samego autora

Emilia Śmiechowska-Petrovskij, The stigmatizing and stereotyping people with blindness. The opposite tendencies , Forum Pedagogiczne: Tom 7 Nr 2 (2017)
Emilia Śmiechowska-Petrovskij, WEZWANIE DO WŁASNEJ AKTYWNOŚCI W KONTEKŚCIE DOBORU LITERATURY DLA DZIECI PRZEZ PEDAGOGÓW , Forum Pedagogiczne: Tom 1 Nr 2 (2011)
Emilia Śmiechowska-Petrovskij, Preferencje osób z dysfunkcją wzroku w zakresie korzystania z informacyjno-komunikacyjnych technologii wspomagających , Forum Pedagogiczne: Tom 7 Nr 1 (2017)
Emilia Śmiechowska-Petrovskij, Nurty badawcze we współczesnych zagranicznych studiach poświęconych problematyce niepełnosprawności wzrokowej , Forum Pedagogiczne: Tom 6 Nr 1 (2016)
Dariusz Stępkowski, Emilia Śmiechowska-Petrovskij, Barbara Baraniak, Aleksandra Kulpa-Puczyńska, Od redakacji , Forum Pedagogiczne: Tom 6 Nr 2/2 (2016)
Dariusz Stępkowski, Emilia Śmiechowska-Petrovskij, Anna Halina Fidelus, Od redakcji , Forum Pedagogiczne: Tom 7 Nr 1 (2017)
Dariusz Stępkowski, Emilia Śmiechowska-Petrovskij, Od redakacji , Forum Pedagogiczne: Tom 6 Nr 2/1 (2016)
Dariusz Stępkowski, Emilia Śmiechowska-Petrovskij, Kinga Krawiecka, Od redakcji , Forum Pedagogiczne: Tom 6 Nr 1 (2016)
Dariusz Stępkowski, Emilia Śmiechowska-Petrovskij, Od redakacji , Forum Pedagogiczne: Tom 5 Nr 1 (2015)
Dariusz Stępkowski, Emilia Śmiechowska-Petrovskij, Od redakacji , Forum Pedagogiczne: Tom 5 Nr 2 (2015)

1 2 > >>

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Śmiechowska-Petrovskij, E. (2016). Adaptacja podręczników szkolnych do potrzeb uczniów niewidzących - stan i postulaty poznawczo-praktyczne. Forum Pedagogiczne, 5(1), 195–212. https://doi.org/10.21697/fp.2015.1.15

Cited by / Share

Bibliografia

Aldrich, F., Sheppard, L. (2000). Graphicacy; The fourth 'R'?. „Primary Science Review”, nr 64, s. 8-11.
Google Scholar

Bendych E. (1994). Badania nad rysunkiem niewidomego dziecka. Cz. 1. „Szkoła Specjalna”, nr 5, s. 276-287.
Google Scholar

Bendych E. (1995). Badania nad rysunkiem niewidomego dziecka. Cz. 2. „Szkoła Specjalna”, nr 3, s. 141-153.
Google Scholar

Carver W., Howell J. J., Ferrell K. A. i in. (2012). Description enhanced assessment forstudents with visual and print disabilities [Final Report, Grant #S368A090019, U. S. Department of Education]. Salt Lake City, UT: Utah State Office of Education.
Google Scholar

Chojecka A., Magner M., Szwedowska E., Więckowska E. (2008). Nauczanie niewidomychdzieci rysunku. Laski: Towarzystwo Opieki Nad Ociemniałymi.
Google Scholar

Chojecka A., Hermanowicz B., Fuksiński C., Mendruń J., Olczyk M., Rudnicka M., Więckowska E. (2012). Standardy tworzenia oraz adaptowania map i atlasów dla niewidomych uczniów. Redagowane przez s. E. Więckowską, dostępne na: http://tyflomapy.pl/Standardy_tworzenia_oraz_adaptowania_map_i_atlasow_.html (otwarty 12.01.2015).
Google Scholar

Czerwińska K. (2006). Możliwości wykorzystania grafiki dotykowej w nauczaniu języków obcych – teoria a praktyka. „Szkoła Specjalna”, nr 5, s. 323-329.
Google Scholar

Czerwińska K. (red.). (2008a). Adaptacja pomocy w nauce języków obcych osób niewidomych i słabo widzących. Warszawa: Wyd. APS.
Google Scholar

Czerwińska K. (2008b). Języki obce a osoby z dysfunkcją wzroku. Warszawa: Wyd. APS.
Google Scholar

Czerwińska K. (2008c). Rysunek wypukły, jako pomoc dydaktyczna w nauczaniu języków obcych – doniesienia z badań. W: Czerwińska K. (red.). Adaptacja pomocy w nauce języków obcych osób niewidomych i słabo widzących. Warszawa: Wyd. APS.
Google Scholar

Dłuska J., Karwowska M., Karasińska W. (red.). (2011). Świat w zasięgu ręki. Dobre praktyki – projekt „Bliżej świata – od konkretu do abstrakcji”. Bydgoszcz: Wyd. SOSW Nr 1 dla Dzieci i Młodzieży Słabo Widzącej i Niewidomej im. L. Braille’a.
Google Scholar

Dziewulak D. (2012). Dostęp do podręczników dla dzieci niewidomych i słabowidzących w Polsce, Szwecji i Wielkiej Brytanii. „Analizy BAS”, nr 8(75), s. 1-8.
Google Scholar

Gajdzica Z. (2014a). Podręczniki w tradycyjnie ujętym procesie kształcenia uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną ¬– na marginesie dyskusji o nowym powszechnym i jednolitym elementarzu. „Szkoła Specjalna”, nr 4, s. 277-284.
Google Scholar

Gajdzica Z. (2014b). Jaki podręcznik dla ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi? Kilka uwag na marginesie dyskusji medialnej o nowym, darmowym i powszechnym podręczniku. „Wychowanie na co dzień” (w druku).
Google Scholar

Instrukcja tworzenia i adaptowania ilustracji i materiałów tyflograficznych dla uczniów niewidomych. (2011). Opracowana na zlecenie Departamentu Zwiększania Szans Edukacyjnych Ministerstwa Edukacji Narodowej przez zespół tyflopedagogów ze Specjalnych Ośrodków Szkolno-Wychowawczych w Polsce, redagowane przez s. E. Więckowską. Bydgoszcz, Kraków, Laski, Owińska (brak wydawnictwa).
Google Scholar

Jakubowski M. (2009). Tyflografika – historia i współczesność, metody i technologie. „Tyfloświat”, nr 1(3), s. 36-40.
Google Scholar

Kauba K. (red.). (2011). Brajlowska notacja matematyczna fizyczna chemiczna. Wyd. II. Kraków, Laski, Łódź (brak wydawnictwa).
Google Scholar

Kończyk D. (red.). (2011). Zasady adaptacji materiałów dydaktycznych do potrzeb osób słabowidzących. Warszawa: Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Kuczyńska-Kwapisz J. (red.). (2012). Współczesna recepcja myśli Matki Elżbiety Róży Czackiej – kształcenie i rehabilitacja. Warszawa: Wyd. UKSW.
Google Scholar

Kuczyńska-Kwapisz J. (red.). (2012). Współczesna recepcja myśli Matki Elżbiety Róży Czackiej – wychowanie. Warszawa: Wyd. UKSW.
Google Scholar

Kuczyńska-Kwapisz J., Wałachowska M. (2000a). Podręczniki szkolne dla uczniów niewidomych. Wyniki badań międzynarodowych. Cz. 1. „Szkoła Specjalna”, nr 2-3, s. 83-90.
Google Scholar

Kuczyńska-Kwapisz J., Wałachowska M. (2000b). Podręczniki szkolne dla uczniów niewidomych. Wyniki badań międzynarodowych. Cz. 2. „Szkoła Specjalna”, nr 4, s. 164-172.
Google Scholar

Matys M. (2008). Tyflografika. „Tyfloświat”, nr 1(1), s. 36-39.
Google Scholar

O’Day A. R. (2014). Proofreading the tactile graphic: the important last step. „Journal of Blindness Innovation and Research”, nr 4(1), dostępny na: https://nfb.org/images/nfb/publications/jbir/jbir14/jbir040103.html, doi: http://dx.doi.org/10.5241/4-59 (otwarty 11.01.2015). DOI: https://doi.org/10.5241/4-59
Google Scholar

Paplińska M. (red.). (2012). Jak przygotować niewidome dziecko do nauki brajla. Przewodnik dla rodziców i nauczycieli. Warszawa: Trakt.
Google Scholar

Poppe K.J. (2006). Tactile graphic methods. American Printing House for the Blind, dostępny na: http://www.aph.org/videos/atc2008/ppt/3/tgm.doc (otwarty 11.01.2015).
Google Scholar

Śmiechowska-Petrovskij E. (2010). Adaptacja podręczników do potrzeb uczniów niewidomych. „Nasze Dzieci”, nr 1, s. 31-46.
Google Scholar

Śmiechowska-Petrovskij E. (w druku). Przekład intersemiotyczny w procesie wprowadzania niewidomego dziecka w świat kultury. Referat wygłoszony na ogólnopolskiej konferencji naukowej „Osoba z niepełnosprawnością w drodze (na drodze) ku…” zorganizowanej przez Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, w dniach 20-21 października 2014 r. w Olsztynie.
Google Scholar

Talukder A. (2010). Życie dziecka bez obrazków. „Tyfloświat”, nr 1(7), s. 21-26.
Google Scholar

Wdówik P. (2011). Zasady adaptacji materiałów dydaktycznych do wersji brajlowskiej. Warszawa: Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych Uniwersytetu Warszawskiego.Więckowska E. (2012). Polska szkoła tyflografiki. „Niepełnosprawność. Półrocznik naukowy”, nr 7, s. 55-80.
Google Scholar

Witczak-Nowotna J. (red.). (2010). Wspomaganie uczniów z dysfunkcją wzroku w szkołach ogólnodostępnych. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Zalewska E. (2009). Teoretyczne i metodologiczne konteksty badań nad podręcznikiem szkolnym w Niemczech: między ujęciem konwencjonalnym a dyskursywno-analitycznym. W: Hurło L., Klus-Stańska D., Łojko M. (red.). Paradygmaty współczesnej dydaktyki. Kraków: Impuls.
Google Scholar

Zalewska E. (2012). Programy kształcenia i podręczniki szkolne w edukacji początkowej jako „wybór z kultury”. W: Klus-Stańska D., Szczepska-Pustkowska M. (red.). Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf.
Google Scholar

Zasady tworzenia i adaptowania grafiki dla uczniów niewidomych. (2011). Opracowane przez nauczycieli Specjalnych Ośrodków Szkolno-Wychowawczych dla Niewidomych i Słabo Widzących w Polsce. Bydgoszcz, Laski, Łódź (brak wydawnictwa).
Google Scholar

Zebehazy, K.T., Wilton, A.P. (2014). Straight from the Source: Perceptions of students with visual impairments about graphic use. „Journal of Visual Impairment and Blindness”, 108(4), s. 275-286. DOI: https://doi.org/10.1177/0145482X1410800403
Google Scholar

Żabińska A. (2011). Praca z młodzieżą niewidomą i słabowidzącą. Metoda pracy sekwencjami na lekcjach plastyki. Warszawa: Difin.
Google Scholar

Emilia Śmiechowska-Petrovskij

e.smiechowska@uksw.edu.pl

Afiliacja:

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Wydział Nauk Pedagogicznych Polska

Biogram

doktor nauk społecznych w dyscyplinie pedagogika, pedagog specjalny (tyflopedagog) i filolog polski, adiunkt w Katedrze Pedagogiki Specjalnej i Integracyjnej Wydziału Nauk Pedagogicznych UKSW, ekspert Ośrodka Rozwoju Edukacji ds. weryfikacji podręczników i książek pomocniczych w brajlu i powiększonym druku.