Jedna czy wiele normatywności?

Michał Piekarski

doi:10.21697/2018.54.2.11

Data publikacji : 2019-03-29

Tom 54 Nr 2 (2018)

Jedna czy wiele normatywności?

Michał Piekarski

https://orcid.org/0000-0002-9482-526X

DOI: https://doi.org/10.21697/2018.54.2.11

Dział: Artykuły naukowe

Abstrakt

Celem niniejszych rozważań jest zarysowanie nowego podejścia w analizowaniu, czym jest normatywność. Po pierwsze (§1–2) wskazuję na miejsce problemu normatywności we współczesnej filozofii, koncentrując się sporze pomiędzy naturalizmem i antynaturalizmem. Następnie (§3) omawiam tzw. odgórną drogę w badaniu normatywności, którą przeciwstawiam inspirowanej przez współczesną filozofię nauki, drodze oddolnej (§4). W integracji podejścia odgórnego i oddolnego upatruję możliwość takiego badania zjawisk normatywnych, które nie będzie ich redukowało do jednego z rodzajów normatywności (np. moralności).

Słowa kluczowe

normatywność ; naturalizm ; antynaturalizm ; pole normatywne ; filozofia nauki

Szczegóły

Bibliografia

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Piekarski, M. (2019). Jedna czy wiele normatywności?. Studia Philosophiae Christianae, 54(2), 61-81. https://doi.org/10.21697/2018.54.2.11

Wskaźniki altmetryczne

Licencja

Artykuły opublikowane w czasopismach wydawanych przez UKSW są objęte warunkami licencji Creative Commons CC BY-ND 4.0 Międzynarodowe, która zezwala na:

Dzielenie się – Kopiowanie i rozpowszechnianie utworów w dowolnym medium i formacie; dla dowolnego celu, także komercyjnego.

Na następujących warunkach:

Uznanie autorstwa – Utwór należy odpowiednio oznaczyć, podać link do licencji i wskazać jeśli zostały dokonane w nim zmiany. Można to zrobić w dowolny, rozsądny sposób, o ile nie sugeruje to udzielania przez licencjodawcę poparcia dla osoby dokonującej zmiany lub sposobu, w jaki wykorzystywany jest ten utwór.
Bez utworów zależnych – Remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.

Polityka ws. opłat redakcyjnych: Autorzy nie ponoszą żadnych kosztów związanych z publikacją swoich artykułów, tj. opłat za przetwarzanie artykułów (APCs), opłat redakcyjnych, opłat za kolor, opłat za zgłoszenia, opłat za stronę, opłat członkowskich, kosztów prenumeraty druku, innych opłat dodatkowych. Autorzy nie otrzymują też żadnej gratyfikacji finansowej za opublikowane materiały.

Polityka ws. deponowania różnych wersji materiałów przesłanych do redakcji czasopism wydawanych na UKSW jest następująca: autorzy mogą bez żadnego embarga zdeponować: 1) przedłożoną, 2) zaakceptowaną, oraz 3) opublikowaną wersję swoich artykułów w instytucjonalnych lub innych wybranych przez siebie repozytoriach.

Bibliografia

Audi R., Ethical Naturalism, w: The Oxford Handbook of Ethical Theory, red. D. Copp, Oxford University Press, Oxford 2006, 91–121.

Audi R., Natura normatywności oraz projekt naturalizacji pojęć normatywnych, w: W świecie powinności, red. B. Brożek, M. Hohol, Ł. Kurek, J. Stelmach, Copernicus Center Press, Kraków 2013, 37–78.

Barandiaran X., Egbert M., Quantifying Normative Behaviour and Precariousness in Adaptive Agency, w: Proceedings of the 11th European Conference on Artificial Life, red. T. Lenaerts, M. Giacobini et al., Presented at the ECAL, The MIT Press, Cambridge MA 2011, 210–218.

Barandiaran X., Egbert M., Norm-Establishing and Norm-Following in Autonomous Agency, Artificial Life Journal 20(2014), 5–28.

Barandiaran X., Di Paolo E., Rohde M., Defining Agency. individuality, normativity, asymmetry and spatio-temporality in action, Journal of Adaptive Behavior 17(2009)5, 367–386, DOI: 10.1177/1059712309343819.

Bicchieri C., The Grammar of Society, Cambridge University Press, New York 2006.

Bicchieri C., Muldoon R., Social Norms, w: The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2014 Edition), ed. E. N. Zalta, URL = https://plato.stanford.edu/archives/spr2014/entries/social-norms/ [dostęp 2.01.2018].

Bickhard M., Process and Emergence: Normative Function and Representation, w: Process Theories. Crossdisciplinary studies in dynamic categories, red. J. Seibt, Springer, Dordrecht 2003, 121–155. DOI: 10.1007/978-94-007-1044-3_6.

Bickhard M., Model interaktywistyczny, tłum. z ang. M. Miłkowski, Przegląd Filozoficzno-Literacki. Kognitywistyka. Reprezentacje 2(2014)39, 109–166.

Bickhard M., Christensen W., The Process Dynamics of Normative Function, The Monist 85(2002)1, 3–28.

Boghossian P., The Rule-Following Considerations, Mind 98(1989), 507–549.

Boghossian P., The Normativity of Content, Philosophical Issues 13(2003), 31–45.

Brandom R.B., Making It Explicit: Reasoning, Representing, and Discursive Commitment, Harvard University Press, Cambridge MA 1994.

Brandom R.B., Articulating Reasons, Harvard University Press, Cambridge MA 2000.

Broome J., Is rationality normative?, Disputatio 23(2007), 161–178.

Brożek B., Normatywność prawa, Wolters Kluwer Polska–LEX, Kraków 2012.

Brożek B., Pojęcie normatywności, w: A. Brożek, B. Brożek, J. Stelmach, Fenomen normatywności, Copernicus Center Press, Kraków 2013, 19–44.

Churchland P.S., Moralność mózgu. Co neuronauka mówi o moralności, tłum. z ang. M. Hohol, N. Marek, Copernicus Center Press 2013, Kraków 2013.

Copp D., Naturalizm moralny i trzy stopnie normatywności, tłum. z ang. P. Markowski, Etyka 42(2009), 51–83.

Craver C.F., When mechanistic models explain, Synthese 153(2006)3, 355–376, DOI: 10.1007/s11229-006-9097-x.

Darden L., Reasoning in Biological Discoveries, Cambridge University Press, Cambridge MA 2006.

Davies P.S., Norms of Nature. Naturalism and the Nature of Functions, MIT Press, Cambridge MA 2001.

De Waal F., Małpy i filozofowie, tłum. z ang. B. Brożek, M. Furman, Copernicus Center Press, Kraków 2013.

De Waal, F., Natural Normativity: The ‘Is’ and ‘Ought’ of Animal Behavior, Behaviour (2014)151, 185–204.

Dretske F., Explaining Behavior: Reasons in a World of Causes, MIT Press, Cambridge MA 1988.

Duchliński P., Normatywność – jej źródła i sposoby badania. Analiza metateoretyczna, w: P. Duchliński, A. Kobyliński, R. Moń, E. Podrez, O normatywności w etyce, Wydawnictwo WAM, Kraków 2015, 16–62.

Gibbard A., Meaning and Normativity, Philosophical Issues 5(1994), 95–115.

Godfrey-Smith P., A Modern History Theory of Functions, Noûs 28(1994), 344–362.

Haidt J., The Emotional Dog and Its Rational Tail, Psychological Review 108(2001)4, 814–834.

Hartmann N., Ethik, De Gruyter, Berlin 1926.

Heller M, Przeciw fundacjonizmowi, w: tenże, Filozofia i wszechświat, Kraków 2006, 82–104.

Henderson D., Norms, in: The Oxford Handbook of Philosophy of Social Science, red. H. Kingcaid, Oxford University Press, Oxford 2017, 409–435.

Hohol M., The Normativity of Mathematics. A Neurocognitive Approach, w: The Many Faces of Normativity, red. J. Stelmach, B. Brożek, M. Hohol, Copernicus Center Press, Kraków 2012, 191–222.

Hutchins E., Cognition in the wild, MIT Press, Cambridge MA 1995.

Hutchins E., Cognitive Ecology, Topics in Cognitive Science 2(2010)4, 705–715.

Ingarden R., Wykłady z etyki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1989.

Friston K.J., Free Energy Principle for Biological Systems, Entropy 14(2012), 2100–2121.

Friston K.J., Stephan K.E., Free-energy and the brain, Synthese 159(2007), 417–458.

Kalinowski J., Teoria poznania praktycznego, Wydawnictwo Naukowe KUL, Lublin 1960.

Kelsen H., General Theory of Law and State, Harvard University Press, Cambridge MA 1945.

Korsgard Ch., The Sources of Normativity, Cambridge University Press, New York 1996.

Kripke S., Wittgenstein on Rules and Private Language, Harvard University Press, Cambridge MA 1982.

Machamer P., Darden L., Craver C.F., Myślenie w kategoriach mechanizmów, tłum. z ang. W.M. Hensel, Przegląd Filozoficzno-Literacki 31(2011) 2–3, 145–173.

Millikan R.G., Language, thought, and other biological categories: new foundations for realism, The MIT Press, Cambridge MA 1984.

Millikan R.G., Funkcje biologiczne – dwa paradygmaty, tłum. z ang. J. Klimczyk, Przegląd Filozoficzno-Literacki 31(2011) 2–3, 107–143.

Moń R., Warto czy należy? Studium na temat istoty i źródeł normatywności, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa 2011.

Piekarski M., Frans de Waal i filozofowie, Avant. Trends in Interdisciplinary Studies 4(2015)3, 138–147.

Piekarski M., Od typiki doświadczenia do normatywnej antycypacji. Przyczynek do fenomenologii normatywności, Filo-Sofija 33(2016)2, 71–86.

Piekarski M., Two Arguments Supporting the Thesis about the Predictive Nature of Reasons for Action, w tym tomie, Studia Philosophiae Christianae 54(2018)1, 93-119.

Piekarski M., Wachowski W., Artifacts as Social Things: Design-Based Approach to Normativity, w recenzji.

Scheler M., Der Formalismus in der Ethik und die materiale Wertethik: Neuer Versuch der Grundlegung eines ethischen Personalismus, Felix Meiner Verlag, Hamburg 2014.

Tomasello M., Historia naturalna ludzkiego myślenia, tłum. z ang. B. Kucharzyk, R. Ociepa, Copernicus Centre Press, Kraków 2015.

Wachowski W., Normatywność usytuowana. Ujęcie ekologiczne, Studia Philosophiae Christianae 54(2018)1, 143-165.

Waleszczyński A., Efekt Knobe’a z perspektywy etyki tomistycznej. Problem porządków i kompetencji normatywnych, Studia Philosophiae Christianae 54(2018)1, 93-119.

Whiting D., What is the Normativity of Meaning?, Inquiry 59(2013)3, 219–238.

Ylikoski P., Social Mechanism, w: International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 2nd edition, vol. 22 (Elsevier), 415–420. DOI: 10.1016/B978-0-08-097086-8.03194-9.

Total abstract views :

PDF Downloads :