Efekt Knobe’a z perspektywy etyki tomistycznej. Problem porządków i kompetencji normatywnych

Andrzej Waleszczyński

doi:10.21697/2018.54.1.13

Published: 2019-03-29

Vol. 54 No. 1 (2018)

The Knobe Effect from the perspective of Thomistic ethics: the problem of normative orders and competences

Andrzej Waleszczyński

Studia Philosophiae Christianae

Section: Papers

https://doi.org/10.21697/2018.54.1.13

Abstract

This article discusses how to interpret the so-called Knobe effect, which refers to the asymmetry in judgments about the intentionality of the side effects caused by one’s actions. The observed tendency is explained through the “moral undertone” of the actions judged. So far, discussions have mostly been held among philosophers in the analytical tradition, who see the theory of morality largely as an ethics of rules. The analysis developed in this article advances the research carried out so far to include teleological ethics, most notably the tradition of Thomistic ethics. Philosophical discussions address the problem of normative orders, focusing in particular on two types of cognition concerned, respectively, with moral judgments and facts. Investigating this issue proves to be helpful not only to explain the Knobe effect, but also to better understand the very notion of an intentional action as employed in the philosophy of action.
As a result of this analysis, the Author explains the existing asymmetry in the attribution of intentionality to actions with the respondents’ confusion between cognitive orders. This problem brings us to the issue of normative competences. In analysing the Knobe effect, normative competences would be responsible for the classification of the data collected and separation of the “purely informative” order from the order of moral judgments, referring to norms or values.

Keywords:

Knobe effect, side effect, intentional actions, normativity, competences, Thomistic ethics

Most read articles by the same author(s)

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Waleszczyński, A. (2019). The Knobe Effect from the perspective of Thomistic ethics: the problem of normative orders and competences. Studia Philosophiae Christianae, 54(1), 65–92. https://doi.org/10.21697/2018.54.1.13

Cited by / Share

References

Biesaga T., Spór o normę moralności, Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej, Kraków 1998.
Google Scholar

Brandt R.B., Etyka. Zagadnienia etyki normatywnej i metaetyki, tłum. z ang. B. Stanosz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
Google Scholar

Buksiński T., Moralność warunkowa i bezwarunkowa, w: Primum philosophari. Opuscula Antonio Siemnianowski dedicata, red. D. Olejniczak, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Teologiczny, Poznań 2016, 259–268.
Google Scholar

Cooper N., Two Concepts of Morality, Philosophy 155(1966), 19–33.
Google Scholar

Dębska A., Wnioskowanie na temat intencjonalności działania w ujęciu filozofii eksperymentalnej, Filozofia Nauki 21(2013)3, 143–155.
Google Scholar

Filek J., Filozofia odpowiedzialności XX wieku, Wydawnictwo ZNAK, Kraków 2003.
Google Scholar

Gert B., Gert, J., The Definition of Morality, w: The Stanford Encyclopedia of Philosophy, red. E.N. Zalta, (Spring 2016 Edition), https://plato.stanford.edu/archives/spr2016/entries/morality-definition/.
Google Scholar

Grzybowski J., Jaworska A., Kazimierczak-Kucharska A., Norwa A., Waleszczyński A., Zalewska S.L., Sposób na filozofię. Kluczowe zagadnienia z dydaktyki przedmiotowej, Liberi Libri, Warszawa 2016.
Google Scholar

Harman G., Practical Reasoning, Review of Metaphysics 29(1976)3, 431–463.
Google Scholar

Hindriks F., Douven I., Singmann H., A New Angle on the Knobe Effect: Intentionality Correlates with Blame, not with Praise, Mind&Language 31(2016)2, 204–220.
Google Scholar

Knobe J., Intention, Intentional Action and Moral Considerations, Analysis 64(2004)2, 181–187.
Google Scholar

Knobe J., Intentional Action and Side Effects in Ordinary Language, Analysis 63(2003)3, 190–194.
Google Scholar

Knobe J., Intentional Action in Folk Psychology. An Experimental Investigation, Philosophical Psychology 16(2003)2, 309–324.
Google Scholar

Knobe J., Mendlow G., The Good, the Bad, and the Blameworthy. Understanding the Role of Evaluative Reasoning in Folk Psychology, Journal of Theoretical and
Google Scholar

Philosophical Psychology 24(2004)2, 252–258.
Google Scholar

Knobe J., Person as scientist, person as moralist, Behavioral and Brain Sciences 33(2010), 315–329.
Google Scholar

Knobe J., The Concept of Intentional Action. A Case Study in the Uses of Folk Psychology, Philosophical Studies 130(2006)2, 203–231.
Google Scholar

Krokos J., Sumienie jako poznanie. Fenomenologiczne dopełnienie Tomaszowej nauki o sumieniu, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa 2004.
Google Scholar

Kuś K., Maćkiewicz B., Z rozmysłem, ale nie specjalnie. O językowej wrażliwości filozofii eksperymentalnej, Filozofia Nauki 95(2016)3, 73–101.
Google Scholar

Malle B.F., Nelson S.E., Judging Mens Rea. The Tension Between Folk Concepts and Legal Concepts of Intentionality, Behavioral Sciences & the Law 21(2003)5, 563–580.
Google Scholar

Moń R., Obowiązki moralne wobec siebie. O różnicy między wolnością polityczną a moralną, w: Primum philosophari. Opuscula Antonio Siemnianowski dedicata, red. D. Olejniczak, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Teologiczny, Poznań 2016, 317–332.
Google Scholar

Nadelhoffer T., The Butler Problem Revisited, Analysis 64(2004)3, 277–284.
Google Scholar

Ossowska M., Podstawy nauki o moralności, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1963.
Google Scholar

Paprzycka K., Analityczna filozofia działania. Problemy i stanowiska, w: Przewodnik po filozofii umysłu, red. M. Miłkowski, R. Poczobut, WAM, Kraków 2012, 465–494.
Google Scholar

Paprzycka K., O intencjonalności działań i zaniechań, czyli o społecznej naturze sprawstwa, Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 97(2016)1, 45–65.
Google Scholar

Paprzycka K., Rozwiązanie problemu Butlera i wyjaśnienie efektu Knobe’a, Filozofia Nauki 22(2014)2, 73–96.
Google Scholar

Piekarski M., Efekt Knobe’a, normatywność i racje działania, Filozofia Nauki 97(2017)1, 109–128.
Google Scholar

Piekarski M., Od typiki doświadczenia do normatywnej antycypacji. Przyczynek do fenomenologii normatywności, Filo-Sofija 33(2016)2, 71–86.
Google Scholar

Ricken F., Etyka ogólna, tłum. z niem. P. Domański, Wydawnictwo ANTYK, Kęty 2001.
Google Scholar

Sareło Z., Sumienie – zobowiązujący dar, w: Meandry etyki, red. Z. Sareło, Wydawnictwo Wszechnicy Mazurskiej. Acta Universitatis Masuriensis, Olecko 2001, 113–130.
Google Scholar

Szutta N., Utylitaryzm wobec krytyki etyków cnót, Diametros 11(2007)1, 40–60.
Google Scholar

Ślipko T., Zarys etyki ogólnej, Wydawnictwo WAM, Kraków 2004.
Google Scholar

Wright J.C., Bengson J., Asymmetries in Judgments of Responsibility and Intentional Action, Mind & Language 24(2009)1, 24–50.
Google Scholar

Ziembiński Z., Analiza pojęcia czynu, Wiedza Powszechna, Warszawa 1972.
Google Scholar