Ciało, myśl, etyka. Filmowy program w stulecie urodzin Gilles’a Deleuze’a (1925-1995)

Małgorzata Jakubowska

doi:10.21697/zk.2025.12.28

Opublikowane: 2025-12-15

Nr 12 (2025)

Ciało, myśl, etyka. Filmowy program w stulecie urodzin Gilles’a Deleuze’a (1925-1995)

Małgorzata Jakubowska

Załącznik Kulturoznawczy

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zk.2025.12.28

Abstrakt

Artykuł przybliża rewolucyjną filozofię kina Deleuze’a, koncentrując się na nowatorskim ujęciu relacji między ciałem a myślą. Deleuze odrzuca kartezjański dualizm, ukazując „ciało kinematograficzne” jako aktywne źródło doświadczenia i myśli. Poprzez pryzmat podziału na „obraz-ruch” i „obraz-czas” wyjaśnia, jak różne formy filmowe angażują cielesność i temporalność, wpływając na proces percypowania, wyobrażania i pobudzania myślenia widza.

Tekst bada strategie intelektualnego montażu Eisensteina i dekonstrukcji narracji Godarda, ukazując kino jako narzędzie krytycznego myślenia. Artykuł wskazuje na etyczny wymiar filmozofii: Deleuze dochodzi do wniosku, że kino może ujawnić niemoc myśli, paradoksalnie stając się przestrzenią dla nowej wiary w świat. W zakończeniu autorka rozważa implikacje współczesnej kultury audiowizualnej dla Deleuzjańskiej koncepcji kina jako doświadczenia transformującego relację ciała i myśli.

Słowa kluczowe:

Deleuze, filozofia kina, filozofia filmu, ciało kina, ciało kinematograficzne, ruch-obraz, czas-obrau, filmozofia

Podobne artykuły

Laura Polkowska, Aksjologiczny profil starości w polszczyźnie na podstawie danych korpusowych , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 11 (2024)
Joanna Tarnawska, Obraz św. Hildegardy z Bingen w polskiej kulturze współczesnej , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 1 (2014)
Mikołaj Jazdon, O roli pejzażu w filmach dokumentalnych Andrzeja Brzozowskiego , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Iwona Kolasińska-Pasterczyk, Interwencja bogini/Szatana? "Wenus w futrze" (2013) – lektura palimpsestowa filmu Romana Polańskiego , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 10 (2023): Załącznik Kulturoznawczy 10/2023
Sławomir Jacek Żurek, Jezus spłonął w stodole. Obraz chrześcijan w Pingpongiście Józefa Hena , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 9 (2022)
Robert Birkholc, Seweryn Kuśmierczyk, Laboratorium analizy filmu Z prof. Sewerynem Kuśmierczykiem rozmawia Robert Birkholc , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 5 (2018)
Marta Stańczyk, Konstruowanie krajobrazu w "wildlife films" z przełomu XIX i XX wieku. Strategie fabularyzowania i symulacji , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Katarzyna Stanny, Janusza Stannego przygoda z plakatem filmowym , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 11 (2024)
Krzysztof Wójcik, Nadzór miejski. Próba ujęcia problematyki na podstawie filmu „Raport mniejszości” , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 3 (2016)
Ilona Copik, "Anishinaabe" – jej dom. Krajobraz filmowy w perspektywie indygennego feminizmu , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)

<< < 1 2 3

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Jakubowska, M. (2025). Ciało, myśl, etyka. Filmowy program w stulecie urodzin Gilles’a Deleuze’a (1925-1995). Załącznik Kulturoznawczy, (12), 545–560. https://doi.org/10.21697/zk.2025.12.28

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Cichoń Adam, Deleuze'a walka z kliszami, czyli o poszukiwaniu widzialności w kinie słów kilka, [w:] „Kwartalnik Filmowy” 2018, nr 101-102, s. 251-260. DOI: https://doi.org/10.36744/kf.1963
Google Scholar

Colman Felicity, Deleuze and Cinema: The Film Concepts, Bergahn Books, New York 2011. DOI: https://doi.org/10.5040/9781501351099
Google Scholar

Davis Nick, The Desiring-Image: Gilles Deleuze and Contemporary Queer Cinema, Oxford University Press, Oxford 2013. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199993161.001.0001
Google Scholar

Deleuze Gilles, Immanencja: życie, tłum. K. M. Jaksender, Heterodoxia, Kraków 2024.
Google Scholar

Deleuze Gilles, Kino 1. Obraz-ruch 2. Obraz-czas, tłum. J. Margański, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2008.
Google Scholar

Deleuze Gilles, Logika sensu, tłum. G. Wilczyński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2023.
Google Scholar

Deleuze Gilles, Negocjacje 1972-1990, tłum. M. Herer, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2007.
Google Scholar

Deleuze Gilles, Proust i znaki, tłum. M. P. Markowski, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2000.
Google Scholar

Deleuze Gilles, Różnica i powtórzenie, tłum, B. Banasiak, K. Matuszewski, Wydawnictwo KR, Warszawa 1997.
Google Scholar

Deleuze Gilles, i Guattari Félix, Anty-Edyp. Kapitalizm i schizofrenia, tłum. Tomasz Kaszubski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2017.
Google Scholar

Deleuze Gilles, i Guattari Félix, Co to jest filozofia?, tłum. Piotr Pieniążek, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2000.
Google Scholar

Deleuze Gilles, i Guattari Félix, Kafka: ku literaturze mniejszej, tłum. A. Z. Jaksender i K. M. Jaksender, Korporacja Ha!art, Kraków 2016.
Google Scholar

Deleuze Gilles, i Guattari Félix, Tysiąc plateau, tłum. P. Pieniążek, Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa 2000.
Google Scholar

Jaksender K. M., Słownik pojęć deleuzjańskich, [w:] Gilles Deleuze, Immanencja: życie, Heterodoxia, Kraków 2024, s. 81-113.
Google Scholar

Jakubowska Małgorzata, Ciało bez organów w kinie, czyli Deleuze kontra Žižek, „Studia Filmoznawcze” 2025, tom 49. DOI: https://doi.org/10.19195/0860-116X.49.9
Google Scholar

Jakubowska Małgorzata, Teoria kina Gilles’a Deleuze’a. Filozoficzna diagnoza kultury wizualnej XX wieku, Rabid, Kraków 2003.
Google Scholar

Jakubowska Małgorzata, Uwierzyć w ciało. Uwierzyć w śmierć. Kilka analiz filmowych na marginesie filozofii kina G. Deleuze’a, „Dyskurs”, nr 24, 2018.
Google Scholar

Marks Laura U., The Skin of the Film: Intercultural Cinema, Embodiment, and the Senses, Duke University Press, Durham 2000. DOI: https://doi.org/10.1215/9780822381372
Google Scholar

Migasiński Jacek, Merleu-Ponty, Wiedza Powszechna, Warszawa 1995.
Google Scholar

Pisters Patricia, The Matrix of Visual Culture: Working with Deleuze in Film Theory, Stanford University Press, Stanford 2003. DOI: https://doi.org/10.1515/9780804764551
Google Scholar

del Río Elena, Deleuze and the Cinemas of Performance: Powers of Affection, Edinburgh University Press, Edinburgh 2008. DOI: https://doi.org/10.1515/9780748635269
Google Scholar

Shaviro Steven, The Cinematic Body, University of Minnesota Press, Minneapolis 1993.
Google Scholar

Shilina-Conte Tatiana, Black Screens, White Frames: Gilles Deleuze and the Filmmaking Machine, Oxford University Press, Oxford 2024. DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780197511329.001.0001
Google Scholar

Stańczyk Marta, Czas w kinie. Doświadczenie temporalne w slow cinema, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019.
Google Scholar

Świętochowska Grażyna, Kino mniejsze. W kręgu filmów czeskiej i słowackiej Nowej Fali, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2022.
Google Scholar

Virilio Paul, The Vision Machine, tłum. Julie Rose, British Film Institute, London 1994.
Google Scholar

Žižek Slavoj, Organs Without Bodies: On Deleuze and Consequences, Routledge, New York 2012.
Google Scholar

Žižek Slavoj, Rok niebezpiecznych marzeń, tłum. Maciej Kropiwnicki, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2013.
Google Scholar

Źródła internetowe
Google Scholar

Bednarek Joanna, Logika sensu: najbardziej lacanowska z książek Deleuze’a?, [w:] „Praktyka teoretyczna”, 10.07.2012, https://www.praktykateoretyczna.pl/artykuly/joanna-bednarek-logika-sensu-najbardziej-lacanowska-z-ksiazek-deleuzea/ (dostęp: 10.04.2025) DOI: https://doi.org/10.14746/prt.2012.5.5
Google Scholar

Krauze Maciej, Obraz a ciało, obraz ciała – konsternacja: cielesność kina Yoshishige Yoshidy a filozofia Gilles'a Deleuze'a, „Studia Filmoznawcze” 2024, tom 47, s. 55-80, https://wuwr.pl/sf/article/view/17984 (dostęp: 12.05.2025) DOI: https://doi.org/10.19195/0860-116X.47.4
Google Scholar

Radkiewicz Małgorzata, Deleuze, Guattari i kino queer, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 5, https://www.pismowidok.org/assets/files/article-pdf/issue-5/radkiewicz.pdf (dostęp: 11.05.2025) DOI: https://doi.org/10.36854/widok/2014.5.1157
Google Scholar