Rekonfiguracje i zapożyczenia. Skandynawski typ krajobrazu we współczesnych serialach noir

Kamila Żyto

doi:10.21697/zk.2025.12.04

Opublikowane: 2025-12-15

Nr 12 (2025)

Rekonfiguracje i zapożyczenia. Skandynawski typ krajobrazu we współczesnych serialach noir

Kamila Żyto

Załącznik Kulturoznawczy

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zk.2025.12.04

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest przemianom krajobrazu jako ważnego elementu ikonografii kina czarnego. Te dokonały się pod wpływem popularności jego skandynawskiej odmiany. Miejską dżunglę zostały obrazy prowincji. Analizie poddane zostają nakręcone w różnych krajach i na różnych kontynentach cztery seriale kryminalne (W pułapce, Dochodzenie, Odwilż, 42 dni w mroku). Ponieważ cieszą się one popularnością oraz zdobyły liczne nagrody, są świadectwem tego, że krajobrazy spod znaku Nordic noir coraz częściej wykorzystywane są przez twórców z innych kręgów kulturowych. Niewielkie, zagubione wśród jezior, fiordów, zatok czy mokradeł miasta i miasteczka stają się areną zbrodni nie tylko w serialach duńskich czy norweskich, ale i amerykańskich, polskich, a nawet chilijskich. Ponadto, wykorzystywane są nie tylko do ewokowania egzystencjalnych niepokojów, ale w świecie przedstawionym pełnią także funkcję aktanta lub stanowią katalizator zdarzeń.

Słowa kluczowe:

noir, nordycki noir, seriale noir, krajobraz, ikonografia, seriale kryminalne

Inne teksty tego samego autora

Podobne artykuły

Ilona Copik, "Anishinaabe" – jej dom. Krajobraz filmowy w perspektywie indygennego feminizmu , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Magdalena Kempna-Pieniążek , Kosmiczne krajobrazy. "Space documentaries" jako filmy/seriale pejzażowe , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Ewa Baszak-Glebow , Sardynia – wyspa kontrastów. Rola pejzażu w wybranych filmach kinematografii włoskiej , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Krzysztof Loska, Teoria krajobrazu (fūkeiron)Masao Matsudy jako narzędzie krytyki politycznej w japońskim filmie i fotografii , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Joanna Aleksandrowicz , Krajobraz intymny. Obrazy wsi w najnowszym kinie hiszpańskim , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Piotr Zwierzchowski, Krajobraz z czołgiem. Oswajanie pamięci o II wojnie światowej w "Szczęściarzu Antonim" (1960) Hanny Bielińskiej i Włodzimierza Haupego , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Mikołaj Jazdon, O roli pejzażu w filmach dokumentalnych Andrzeja Brzozowskiego , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Daria Mazur, Krajobrazy nowej duchowości? – refleksje nad wybranymi filmami Małgorzaty Szumowskiej , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Barbara Kita, Refleksje Epsteina i Godarda na temat krajobrazu filmowego [ENG] , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 12 (2025)
Justyna Chojnacka, „Spowiedź żarliwego kinomana”, czyli inspiracje, budowa i styl plakatów filmowych Andrzeja Klimowskiego , Załącznik Kulturoznawczy: Nr 11 (2024)

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Żyto, K. (2025). Rekonfiguracje i zapożyczenia. Skandynawski typ krajobrazu we współczesnych serialach noir. Załącznik Kulturoznawczy, (12), 79–94. https://doi.org/10.21697/zk.2025.12.04

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Cassinger Cecilia, Lucarelli Andrea, Gyimóthy Szilvia, The Nordic Wave in Place Branding: Poetics, Practices, Politics, Edward Elgar Publishing, Cheltenham 2019. DOI: https://doi.org/10.4337/9781788974325
Google Scholar

Chandler Raymond, Głęboki sen, tłum. B. Czartoryski, Wydawnictwo Karakter, Kraków 2022.
Google Scholar

Copik Ilona, Topografie i krajobrazy. Filmowy Śląsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2017.
Google Scholar

Czapiga Magdalena, Po-widoki pustki. O sposobach konceptualizowania pustki w kulturze współczesnej, Universitas, Kraków 2017.
Google Scholar

D’Aloia Adriano, Film in Depth. Water and Immersivity in the Contemporary Film Experience, „Acta Univ. Sapientae. Film and Media Studies” 2012, nr 5.
Google Scholar

Dimendberg Edward, Film Noir and the Spaces of Modernity, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts 2004. DOI: https://doi.org/10.4159/9780674261587
Google Scholar

Frydryczak Beata, Więcej niż obraz: procesualna natura krajobrazu, [w:] Więcej niż obraz, red. E. Wilk, A. Nacher, M. Zdrodowska, E. Twardoch, M. Gulik, Wydawnictwo Naukowe „Katedra”, Gdańsk 2015.
Google Scholar

Hansen Kim Toft, Nordic Noir from Within and Beyond Negotiating geopolitical regionalisation through SVoD crime narrative, „Nordicom Review” 2020, nr 41(1), 123-137. DOI: https://doi.org/10.2478/nor-2020-0012
Google Scholar

Hansen Kim Toft, Re Valentina, Peripheral Locations in European Tv Crime Series, Palgrave MacMillan, b.m.w. 2024.
Google Scholar

Ingold Tim, Kultura i postrzeganie środowiska, tłum. G. Pożarlik, [w:] Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, red. M. Kempny, E. Nowicka, PWN, Warszawa 2003.
Google Scholar

Kita Barbara, Photogenic qualities of aquatic landscapes in the works of Roman Polański, „Kulturowe Studia Krajobrazowe” 2020, nr 3 (6). DOI: https://doi.org/10.14746/pls.2020.6.7
Google Scholar

Landscape and Power, ed. Thomas W. J. Mitchell, The University of Chicago Press, Chicago – London 2002.
Google Scholar

Lefebvre Martin, Between Setting and Landscape in the Cinema, [w:] Landscape and Film, red. M. Lefebvre, Routledge, New York – London 2006. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203959404
Google Scholar

Lesser Wendy, Scandinavian Noir. In the Pursuit of a Mystery, Farrar, Straus and Giroux, New York 2020.
Google Scholar

Locating Nordic Noir. From Beck to The Bridge, ed. Kim Toft Hansen, Anne Marit Waade, Palgrave Macmillan, London 2017.
Google Scholar

Miściorak Albert, Od krajobrazu kulturowego do przeżywanego. Rola przyrody w kształtowaniu krajobrazów, [w:] Więcej niż obraz, red. E. Wilk, A. Nacher, M. Zdrodowska, E. Twardoch, M. Gulik, Wydawnictwo Naukowe „Katedra”, Gdańsk 2015.
Google Scholar

Muller Eddie, Dark City; The Lost World of Film Noir, St. Martin’s Griffin, New York 1998.
Google Scholar

Nordic Noir, Adaptation, Appropriation, ed. Linda Badley, Endrew Nestingen, Jakko Seppälä, Palgrave Macmillan, b.m.w. 2020.
Google Scholar

Rybicka Elżbieta, Krajobraz kulturowy: między ideologiami a działaniami, [w:] Więcej niż obraz, red. E. Wilk, A. Nacher, M. Zdrodowska, E. Twardoch, M. Gulik, Wydawnictwo Naukowe „Katedra”, Gdańsk 2015.
Google Scholar

Sadowski Andrzej, Stare i nowe zagrożenia w zakresie konstruowania społeczeństwa wielokulturowego, „Pogranicze. Studia Społeczne” 2017, t. XXX.
Google Scholar

Schama Simon, Landscape and Memory, Vintage, New York 1996.
Google Scholar

Smith Imogen Sara, In a Lonely Place: Film Noir Beyond the City, McFarlan & Company, Jefferson, North Carolina – London 2011.
Google Scholar

Stougaard-Nielsen Jakob, Scandinavian Crime Fiction, Bloomsbury Publishing, London 2017.
Google Scholar

Tilley Christopher, Cameron-Daum Kate, Antrophology of Landscape. The Extraordinary in the Ordinary, USL Press, London 2017. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt1mtz542
Google Scholar

Tomala Magdalena, Państwa nordyckie wobec aktualnych aspektów kryzysu Unii Europejskiej, „Krakowskie Studia Międzynarodowe” 2017, nr 2.
Google Scholar

Waade Anne Marit, Melancholy in Nordic Noir: Characters, Landscapes, Land and Music in The Killing, „Critical Studies in Television” 2017, Special Issue: Danish TV Drama. DOI: https://doi.org/10.1177/1749602017729629
Google Scholar

Włodek Patrycja, Cold-noir, Czarny kryminał i Skandynawia, „Panoptikum” 2017, nr 17 (24).
Google Scholar

Włodek Patrycja, Wszystko noir? O inspiracjach i wariantach – życie po życiu filmu noir, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2022.
Google Scholar

Żyto Kamila, Film noir i kino braci Coen, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2017. DOI: https://doi.org/10.18778/8088-528-8
Google Scholar

Źródła internetowe
Google Scholar

Descubre más sobre las locaciones de “42 días en la oscuridad”, https://rockandwrestling.com/descubre-mas-sobre-las-locaciones-de-42-dias-en-la-oscuridad/ (dostęp: 02.02.2023).
Google Scholar

Webster Ayuso Julia, Galician noir: how a rainy corner of Spain spawned a new TV genre, https://www.theguardian.com/world/2021/mar/03/galician-noir-how-a-rainy-corner-of-spain-spawned-a-new-tv-genre (dostęp: 4.02.2023).
Google Scholar