W poszukiwaniu źródeł inspiracji dla pomników nagrobnych na cmentarzach warszawskich

Marta Wiraszka

doi:10.21697/an.14435

Opublikowane: 2024-12-20

Nr 8 (2024)

W poszukiwaniu źródeł inspiracji dla pomników nagrobnych na cmentarzach warszawskich

Marta Wiraszka

Artifex Novus

Dział: Z badań podstawowych historii sztuki

https://doi.org/10.21697/an.14435

Abstrakt

Przedmiotem analizy formalno-ikonograficznej jest pięć pomników nagrobnych upamiętniających komisarza ekonomicznego Siedleckiej Izby Skarbowej Stanisława Wrońskiego (zm. 24 XI 1874, lat 48), prezydenta m. Warszawy Kazimierza Woydę (zm. 15 V 1877, lat 65), dyrektora kancelarii Izby Obrachunkowej Aleksandra Ławrynowicza (zm. 2 V 1879, lat 70), znajdujące się na cmentarzu Powązkowskim, oraz Wilhelma Thiela, majstra piekarskiego (zm. 20 IX 1882, lat 43) i małżonków Huhle, Elżbiety (zm. 17 V 1841, lat 49) i Jana Piotra (zm. 27 I 1847, lat 61), pochowanych na cmentarzu ewangelicko-augsburskim przy ul. Młynarskiej w Warszawie. Pierwowzorem dla tych nagrobków były projekty wirtemberskich architektów Wilhelma Bäumera (1829–1895) i Conrada Dollingera (1840–1925) opublikowane w „Gewerbehalle” – czasopiśmie poświęconemu różnym gałęziom przemysłu artystycznego, którego założycielami i pierwszymi redaktorami byli architekt Wilhelm Bäumer i rysownik Julius Schnorr. Miesięcznik ten drukowany był w Stuttgarcie przez wydawnictwo J. Engelhorna w latach 1863–1893.

Słowa kluczowe:

czasopismo "Gewerbehalle", pomnik nagrobny, cmentarz Powązkowski, cmentarz ewangelicko-augsburski, Warszawa, Conrad Dollinger, Wilhelm Bäumer

Inne teksty tego samego autora

Marta Wiraszka, Wzorniki Normanda i Quaglia. Wykorzystanie publikacji francuskich przy realizacji nagrobków na cmentarzach Warszawy w latach 1840-1860 , Artifex Novus: Nr 1 (2017): Numer tematyczny: Sztuka na Mazowszu
Beata Lewińska, Marta Wiraszka, Od Redakcji , Artifex Novus: Nr 8 (2024): Sztuka i dydaktyka
Marta Wiraszka, Jubileusz 70-lecia historii sztuki na ATK/UKSW , Artifex Novus: Nr 8 (2024): Sztuka i dydaktyka

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Wiraszka, M. (2024). W poszukiwaniu źródeł inspiracji dla pomników nagrobnych na cmentarzach warszawskich. Artifex Novus, (8), 188–205. https://doi.org/10.21697/an.14435

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Archiwum Archidiecezjalne Warszawskie, Akt zgonu Stanisława Wrońskiego, par. św. Aleksandra w Warszawie, 1874, nr 757.
Google Scholar

Archiwum Diecezjalne w Płocku, Akt chrztu Stanisława Adolfa Wrońskiego, par. w Pułtusku, 1831, nr 75.
Google Scholar

Archiwum Państwowe m.st. Warszawy (dalej: APW)
Google Scholar

APW, Akt chrztu Jana Kazimierza Karola Woydy, par. św. Andrzeja w Warszawie, 1826, nr 65.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Jana Huhle i Elżbiety Boesler (Bösler), Warszawa ASC Cyrkuł IV, 1817, nr 123.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Kazimierza Woydy i Henryki Korytowskiej, par. Nawiedzenia NMP w Warszawie, 1836, nr 24.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Jana Piotra Huhle i Karoliny Krystyny Suckert, par. ewangelicko-augsburska św. Trójcy w Warszawie, 1842, nr 107.
Google Scholar

APW, Akt małżeństwa Stanisława Wrońskiego i Izabelli Leszczyńskiej, par. św. Andrzeja w Warszawie, 1862, nr 292.
Google Scholar

APW, Akt urodzenia Jana Kazimierza Karola Woydy, Warszawa ASC Cyrkuł VII, 1810, nr 93.
Google Scholar

Daly Cèsar, Architecture funéraire contemporaine. Spécimens de tombeaux, chapelles funéraires, mausolées, sarcophages, stèles, pierres tombales, etc.… choisis principalement dans les cimetières de Paris et exprimant les trois idées radicales de l'architecture funéraire: la mort, l’hommage rendu au mort, l’invocation religieuse à propos du mort, Paris 1871.
Google Scholar

Normand Louis-Marie, Monuments funéraires choisis dans les cimetières de Paris et des principales villes de France, Paris 1832.
Google Scholar

Quaglia Ferdinand, Le Père Lachaise ou Recueil de dessins au trait et dans leurs justes proportions des principaux monuments de ce cimetière, Paris 1832.
Google Scholar

Marty Joseph, Les principaux monuments funéraires du Père-Lachaise, de Montmartre, du Mont-Parnasse et autres cimetières de Paris, Paris 1839.
Google Scholar

Architektenlexikon Wien 1770–1945. Herausgegeben vom Architekturzentrum Wien, Wien 2007. Architekturzentrum Wien (architektenlexikon.at) [dostęp 15 XII 2023].
Google Scholar

Bäumer Wilhelm, in: Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler von Antike bis zur Gegenwart, Band 2, Hrsg. von Ulrich Thieme, Felix Becker, Leipzig 1908, s. 350.
Google Scholar

Beisbarth Carl Friedrich Senior, in: Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler von Antike bis zur Gegenwart, Band 3, Hrsg. Ulrich Thieme, Felix Becker, Leipzig 1909, s. 211–212.
Google Scholar

Cappeller Johann Viktor, in: Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler von Antike bis zur Gegenwart, Band 5, Hrsg. von Ulrich Thieme, Felix Becker, Leipzig 1911, s. 549.
Google Scholar

Denk Claudia, Ziesemer John, Kunst und Memoria. Der Alte Südliche Friedhof in München, Berlin–München 2014.
Google Scholar

Dollinger Conrad, in: Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler von Antike bis zur Gegenwart, Band 9, Hrsg. von Ulrich Thieme, Felix Becker, Leipzig 1913, s. 394.
Google Scholar

„Gewerbehalle”, 1863, Nr. 2, s. 23; 1864, Nr. 1, s. 14; 1864, Nr. 6, s. 88; 1864, Nr. 10, s. 158; 1866, Nr. 4, s. 62; 1867, Nr. 1, s. 8; 1868, Nr. 1, s. 8; 1868, Nr. 11, s. 170; 1869, Nr. 6, s. 90; 1869, Nr. 8, s. 127; 1870, Nr. 10, s. 152; 1871, Nr. 9, s. 138; 1871, Nr. 11, s. 171; 1875, Nr. 5, s. 78.
Google Scholar

„Kalendarzyk Polityczny”, 1834, s. 76; 1835, s. 104; 1836, nr 143; 1837, s. 123; 1838, s. 105; 1840, s. 252; 1841, s. 258; 1842, s. 246; 1843, s. 342; 1844, s. 345; 1845, s. 357; 1847, s. 356.
Google Scholar

Kolbuszewski Jacek, Cmentarze, Wrocław 1996.
Google Scholar

Köning Karl, in: Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler von Antike bis zur Gegenwart, Band 21, Hrsg. Hans Vollmer, Leipzig 1927, s. 157–158.
Google Scholar

„Kurier Codzienny”, 1878, nr 109, s. 2.
Google Scholar

„Kurier Warszawski”, 1841, nr 132, s. 625; 1847, nr 27, s. 125; 1874, nr 261, s. 3; 1877, nr 106, s. 3; 1878, nr 109, s. 4; 1879, nr 98, s. 4; 1882, nr 211, s. 5; 1885, nr 128, s. 4; 1887, nr 169, s. 6; 1895, nr 312, s. 5; 1896, nr 211 dod. por., s. 2; 1904, nr 200, s. 6; 1907, nr 237, s. 5; 1913, nr 117, s. 10; 1924, nr 200 wyd. wiecz., s. 8.
Google Scholar

Leins Christian Friedrich von, in: Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler von Antike bis zur Gegenwart, Band 22, Hrsg. Hans Vollmer, Leipzig 1928, s. 596–597.
Google Scholar

Nekrologia [Kazimierz Woyda], „Wędrowiec”, t. 1, 1877, nr 21, s. 336.
Google Scholar

Ortwein August, in: Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler von Antike bis zur Gegenwart, Band 26, Hrsg. Hans Vollmer, Leipzig 1932, s. 68.
Google Scholar

Procyk Wiesław, XIX-wieczny wzornik pomników nagrobnych. Próba określenia sposobów i zakresu wykorzystania wzorów na cmentarzu Powązkowskim, w: Cemetery art – Sztuka cmentarna – L’Art de cimetière. Dokumenty sympozjum naukowego, 28-30 października 1993 r., red. Olgierd Czerner, Iwona Juszkiewicz, Wrocław 1995, s. 277–286.
Google Scholar

Reinhardt Robert von, in: Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler von Antike bis zur Gegenwart, Band 28, Hrsg. Hans Vollmer, Leipzig 1934, s. 128.
Google Scholar

Rippe Johannes, in: Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler von Antike bis zur Gegenwart, Band 28, Hrsg. Hans Vollmer, Leipzig 1934, s. 376.
Google Scholar

Schmidt Rudolf, Deutsche Buchhändler. Deutsche Buchdrucker. Beiträge zu einer Firmengeschichte des deutschen Buchgewerbes, Band 2: Ebbecke – Hartung, Berlin 1903.
Google Scholar

Schmidt Rudolf, Deutsche Buchhändler. Deutsche Buchdrucker. Beiträge zu einer Firmengeschichte des deutschen Buchgewerbes, Band 3: Hartung – Kröner, Berlin 1905.
Google Scholar

Skotniczna Ewa, Widoki architektury w grafice XIX wieku. Z problematyki kształtowania kanonu zabytków narodowych, Kraków 2018.
Google Scholar

Szenic Stanisław, Cmentarz Powązkowski 1851–1890. Zmarli i ich rodziny, Warszawa 1982.
Google Scholar

Wintterlin August, Württembergische Künstler in Lebensbildern, Stuttgart–Leipzig–Berlin–Wien 1895.
Google Scholar

Wiraszka Marta, Wykorzystanie publikacji francuskich przy realizacji nagrobków na cmentarzach Warszawy w latach 1840–1860. Wzorniki Normanda i Quaglia, „Artifex Novus”, 2017, nr 1, s. 46–61.
Google Scholar

Wiraszka Marta, Kaplice i mauzolea na cmentarzach Warszawy w XIX i pierwszej połowie XX wieku, t. 1: Dzieła i ich twórcy, Warszawa 2017.
Google Scholar

Wiraszka Marta, Wykorzystanie publikacji francuskich przy realizacji nagrobków na cmentarzach Warszawy w latach 1840–1860. Wzornik Josepha Marty’ego, „Saeculum Christianum”, t. XXV, 2018, s. 284–311.
Google Scholar

Wiraszka Marta, Kaplice i mauzolea na cmentarzach Warszawy w XIX i pierwszej połowie XX wieku, t. 2: Źródła inspiracji, Warszawa 2019.
Google Scholar