Autonomia świata a podmiotowość człowieka w ekoteologii

Jarosław Horowski

doi:10.21697/seb.2010.8.1.10

Published: 2010-06-30

Vol. 8 No. 1 (2010)

The autonomy of the world and the subjectivity of man in ecotheology

Jarosław Horowski

Studia Ecologiae et Bioethicae

Section: Articles

https://doi.org/10.21697/seb.2010.8.1.10

Abstract

One of the most difficult problems, which is to be solved by contemporary culture, is the ecological problem. It concerns the culture because the hedonistic and consumerist mentality of man plays an important part in it. Biocentrism states that the ecological problem results from traditional Western attitudes to the non-human world based on the belief that humans are the central and most significant entities in the universe. Biocentrism puts forward a teleological argument for the protection of the environment. It indicates that non-human species have inherent value as well and each organism has a purpose and a reason for being, which should be respected. Biocentrism states that the anthropocentric attitude to the non-human world results from the Christian worldview based on the Bible where it is written that God gives man dominion over all creatures. The author analyses the main issues of the Catholic concept of the relationship between human beings and other creatures. He indicates that ecotheology respects the inherent value of non-human creatures because, as the Pastoral Constitution on the Church in the modern world Gaudium et spes says: “all things are endowed with their own stability, truth, goodness, proper laws and order”, but maintains that the purpose of the world is connected with its relationship to God. The author considers also what is the human subjectivity in behaving towards the environment and what is the dependence between the autonomy of the world and the subjectivity of man in ecotheology. In the end, the author comes to the conclusion that according to ecotheology the ecological problem results from the broken relationship between the human and God and in consequence it the broken relationship between the world and God.

Keywords:

ecotheology, subjectivity of man, autonomy

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Horowski, J. (2010). The autonomy of the world and the subjectivity of man in ecotheology. Studia Ecologiae Et Bioethicae, 8(1), 117–131. https://doi.org/10.21697/seb.2010.8.1.10

Cited by / Share

References

Adhortacje apostolskie Ojca Świętego Jana Pawła II, 1997, Kraków.
Google Scholar

Bagrowicz J., 2006, „Czyńcie sobie ziemię poddaną…” (Rdz 1,28), czyli jak doglądać i uprawiać ogród Eden, w: B. Przyborowska (red.), Natura, edukacja, kultura. Pedagogia źródeł, Toruń, s. 97-100.
Google Scholar

Bartnik Cz. S., 1999, Dogmatyka katolicka, t. 1, Lublin.
Google Scholar

Bartnik Cz. S., 2003, Dogmatyka katolicka, t. 2, Lublin.
Google Scholar

Benedykt XVI, 2007, Droga pokory nie jest drogą rezygnacji, lecz odwagi (homilia podczas pielgrzymki do Loreto, 2.IX.2007), „L’Osservatore Romano” 28, nr 10-11 (297), s. 9-11.
Google Scholar

Benedykt XVI, 2007, Miłość bliźniego i sprawiedliwość w stosunkach międzynarodowych i międzypaństwowych (przesłanie z okazji XIII Sesji Plenarnej Papieskiej Akademii Nauk Społecznych), „L’Osservatore Romano” 28, nr 7-8 (295), s. 5-7.
Google Scholar

Benedykt XVI, 2007, Osoba ludzka sercem pokoju (Orędzie na XL Światowy Dzień Pokoju 1 stycznia 2007 – odtąd ŚDzP2007), „L’Osservatore Romano” 28, nr 2 (290), s. 4-9.
Google Scholar

Benedykt XVI, 2008, Boże Narodzenie świętem odrodzonego stworzenia (homilia podczas Pasterki w Bazylice św. Piotra, 24 XII 2007), „L’Osservatore Romano” 29, nr 2 (300), s. 17-18.
Google Scholar

Benedykt XVI, 2008, Niech Duch Święty odnowi ten kraj (przemówienie podczas ceremonii powitania na XXIII Światowych Dniach Młodzieży, 17.VII.2008), „L’Osservatore Romano” 29, nr 9 (306), s. 11-12.
Google Scholar

Benedykt XVI, 2008, Rodzina wspólnotą pokoju (Orędzie na XLI Światowy Dzień Pokoju 1 stycznia 2008), „L’Osservatore Romano” 29, nr 1 (299), s. 25-28.
Google Scholar

Benedykt XVI, 2009, Encyklika o integralnym rozwoju ludzkim w miłości i prawdzie Caritas in veritate, „L’Osservatore Romano” 30, nr 9 (316), s. 4-35. DOI: https://doi.org/10.33539/phai.v9i10.216
Google Scholar

Benedykt XVI, 2009, Ochrona środowiska jest ściśle związana z integralnym rozwojem człowieka (audiencja generalna, 26.VIII.2009), „L’Osservatore Romano” 30, nr 10 (317), s. 34-35.
Google Scholar

Benedykt XVI, 2009, Zwalczanie ubóstwa drogą do pokoju (Orędzie na XLII Światowy Dzień Pokoju 1 stycznia 2009), „L’Osservatore Romano” 30, nr 1(309), s. 3-9.
Google Scholar

Benedykt XVI, 2010, Jeśli chcesz krzewić pokój, strzeż dzieła stworzenia (Orędzie na XLIII Światowy Dzień Pokoju 1 stycznia 2010 roku), „L’Osservatore Romano” 31, nr 1 (319), s. 4-8.
Google Scholar

Benedykt XVI, 2010, Musimy jak najszybciej zwalczyć głód i niedożywienie na świecie (przemówienie w FAO na rozpoczęcie spotkania poświęconego bezpieczeństwu żywnościowemu, 16.XI.2009), „L’Osservatore Romano” 31, nr 1 (319), s. 22-24.
Google Scholar

Bołoz W., 1995, Etyczne uwarunkowanie edukacji ekologicznej rodziny, w: Bołoz W. (red.), Edukacja ekologiczna rodziny. Stan, możliwości, programy, Warszawa.
Google Scholar

Bołoz W., 2001, Biblijne podstawy ekoteologii, w: J. M. Dołęga, J. W. Czartoszewski, A. Skowroński (red.), Ochrona środowiska społeczno-przyrodniczego w filozofii i teologii, Warszawa.
Google Scholar

Bołoz W., 2008, Integralna ochrona środowiska w nauczaniu Jana Pawła II, „Studia Ecologiae et Bioethicae” 6, s. 117-127. DOI: https://doi.org/10.21697/seb.2008.6.1.08
Google Scholar

Bombik M., 2005, Podstawy i metodologia tzw. ekologii głębokiej, „Studia Ecologiae et Bioethicae” 3, s. 381-406. DOI: https://doi.org/10.21697/seb.2005.3.1.25
Google Scholar

Brzegowy T., 1997, Pięcioksiąg Mojżesza. Wprowadzenie i egzegeza Księgo Rodzaju 1-11,Tarnów.
Google Scholar

Cheneviere L., 2009, Rozmowy o milczeniu, Kraków.
Google Scholar

Czaczkowska I., 1998, Pomiędzy potopem a tęczą. Ekumeniczne studium integralności stworzenia, Lublin.
Google Scholar

Dębowski J., 2001, Ekologia osoby ludzkiej w chrześcijańskim nauczaniu społecznym, Olsztyn.
Google Scholar

Ganowicz-Bączyk A., 2009, Spór o etykę środowiskową, Kraków.
Google Scholar

Grzesica J., 1993, Ochrona środowiska naturalnego człowieka, Katowice.
Google Scholar

Grześkowiak J., 1980, Teologiczne przesłanki odpowiedzialności za środowisko przyrodnicze, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 27, nr 6.
Google Scholar

Jan Paweł II, 1996, Encyklika Centesimus annus, w: Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, t. II, Kraków.
Google Scholar

Wojciechowski K., 2009, Ekologia w nauczaniu Kościoła – przyroda jako dzieło Boga, w: S. Niziński (red.), Ekologia a duchowość chrześcijańska, Poznań, s. 42-43.
Google Scholar

Kempiak R., 2009, Stworzenie jako obraz Boga w Biblii, w: S. Niziński (red.), Ekologia a duchowość chrześcijańska, Poznań, s. 7-20.
Google Scholar

Kędzierski P., 1997, Kościół i ekologia, Rzeszów.
Google Scholar

Knoch W., 1992, Świat – dobre stworzenie Boga?, „Communio” 12, nr 6, s. 5.
Google Scholar

Lamarche P., 1990, Zwierzęta, w: X. Léon-Dufour (red.), Słownik Teologii Biblijnej, Poznań, s. 1149-1150.
Google Scholar

Langkammer H., 1993, Biblia a ekologia, „Zeszyty Naukowe KUL” 36, nr 1-4.
Google Scholar

Łukomski J., 1994, Solidarność człowieka z przyrodą, Radom.
Google Scholar

Łukomski J., 2000, Próba zbudowania chrześcijańskiej etyki środowiska naturalnego, Kielce.
Google Scholar

Naess A., 2001, Musimy słuchać swoich uczuć, w: A. J. Korbel (red.), O przyrodzie i człowieku. Rozmowy Dzikiego Życia, Bielsko-Biała.
Google Scholar

Naumowicz C., 2009, Eko-teologia jako forma chrześcijańskiej diakonii wobec stworzenia, „Studia Ecologiae et Bioethicae” 7 (2009), nr 1, s. 221-233.
Google Scholar

Nowacki W., 2001, Człowiek i świat w świetle odkupienia w nauczaniu Jana Pawła II, w: J. M. Dołęga, J. W. Czartoszewski, A. Skowroński (red.), Ochrona środowiska społeczno-przyrodniczego w filozofii i teologii, Warszawa.
Google Scholar

Ostrowski M., 2001, Ekologia w oczach turysty i pielgrzyma, w: A. Dyduch-Falniowska, M. Grzegorczyk, J. Perzanowska, Z. J. Kijas, Z. Mirek (red.), Mówić o przyrodzie. Zintegrowana wizja przyrody, Kraków, s. 53-66.
Google Scholar

Papuziński A., 1996, Kryzys ekologiczny a chrześcijańska doktryna religijna, w: J. Dębowski (red.), Religia a ruchy ekofilozoficzne. Materiały II Olsztyńskiego Sympozjum Ekologicznego, Olszty–Waszeta 19–21 września 1995, red. J. Dębowski, Olsztyn 1996, s. 54-63.
Google Scholar

Papuziński A., 1996, Metafizyczne dziedzictwo nauki jako problem filozofii ekologii, w: W. Tyburski (red.), Ekofilozofia i bioetyka. Materiały VI Polskiego Zjazdu Filozoficznego w Toruniu, Toruń, s. 29-41.
Google Scholar

Rogowski R., 2002, Teoekologia. Mistyka wszystkich rzeczy, Kraków.
Google Scholar

Romaniuk K., 1996, Perspektywy „kosmiczne” w soteriologii św. Pawła, „Roczniki Teologiczno--Kanoniczne” 13, s. 84-85.
Google Scholar

Rubinkiewicz R., 1993, Prorocza wizja odnowionego świata, „Zeszyty Naukowe KUL” 36 (1993), nr 1-4.
Google Scholar

Salij J., 2009, Gwiazdy, ludzie i zwierzęta. O godności człowieka i godności materii, Kraków.
Google Scholar

Seed J., 1995, Antropocentryzm, w: B. Devall, G. Sessions, Ekologia głęboka, Warszawa, s. 316-320.
Google Scholar

Skolimowski H., 1996, Nowe oblicze Boga w dobie ekologicznej, w: J. Dębowski (red.), Religia a ruchy ekofilozoficzne, Olsztyn, s. 17-20.
Google Scholar

Suchy J., 1993, Czyńcie sobie ziemię poddaną, panujcie nad zwierzętami, „Zeszyty Naukowe KUL” 36 (1993), nr 1-4, s. 20-21.
Google Scholar

Synowiec J., 1996, Na początku. Pradzieje biblijne: Rdz 1,1-11,9, Kraków.
Google Scholar

Synowiec J., 1996, Wprowadzenie do Księgi Psalmów, Kraków.
Google Scholar

Ślipko T., Zwoliński A., 1999, Rozdroża ekologii, Kraków.
Google Scholar

Töpfer K., 1992, Ekologia i polityka, „Communio” 6, s. 80.
Google Scholar

Tyburski W., 1996, Etyka środowiskowa a paradygmat antropocentryzmu, w: W. Tyburski (red.), Ekofilozofia i bioetyka, Toruń, s. 65-72.
Google Scholar

Tyburski W., 1995, System wartości i etyczna ochrona środowiska przyrodniczego, w: W. Tyburski (red.), Człowiek i środowisko. Dyscypliny humanistyczne i ekologia, Toruń, s. 72-75.
Google Scholar

Urbański S., 2001, Mistyka ekologicznej duchowości świata, w: J. M. Dołęga, J. W. Czartoszewski, A. Skowroński (red.), Ochrona środowiska społeczno-przyrodniczego w filozofii i teologii, Warszawa.
Google Scholar

White L., 1967, The historical roots of our ecoligic crisis, „Science” 155, s. 1203-1207. DOI: https://doi.org/10.1126/science.155.3767.1203
Google Scholar

Wróblewski Z., 2002, Uwagi na temat kontrowersji antropocentryzm – biocentryzm w etyce ekologicznej, w: J. W. Czartoszewski (red.), Etyka środowiskowa wyzwaniem XXI wieku, Warszawa.
Google Scholar

Wróblewski Z., 2009, Natura – cele naturalne – wartości i normy. Analiza argumentu teleologicznego w ujęciu praktycznej filozofii przyrody, „Studia Philosophiae Christianae” 45, nr 1.
Google Scholar

Wyrostkiewicz M., 2007, Ekologia ludzka. Osoba i jej środowisko z perspektywy teologicznomoralnej, Lublin.
Google Scholar

Zięba S., 1995, Religia a ekologia, w: Zięba S. (red.), Konferencje ekologiczne, Lublin 1995.
Google Scholar