Pojęcie przesądu w filozofii krytycznej Kanta i fenomenologii Husserla

Piotr Łaciak

doi:10.21697/spch.2015.51.4.04

Published: 2016-09-20

Vol. 51 No. 4 (2015)

The concept of prejudice in Kant’s critical philosophy and Husserl’s phenomenology

Piotr Łaciak

Studia Philosophiae Christianae

Section: Papers

https://doi.org/10.21697/spch.2015.51.4.04

Abstract

this article examines the concept of prejudice (Vorurteil) in Kant’s and Husserl’s theories. According to Kant, prejudices must be distinguished from provisional judgments that may be called anticipations or maxims for all inquiry. We form a provisional judgment (vorläufiges Urteil) of a thing before we recognize it with definitive judgment (bestimmendes Urteil). Prejudices, by contrast, are provisional judgments (or opinions) wrongly taken as definitive judgments, namely judgments which are adopted as principles without research of the conditions of their truth. Thus, Kant’s notion of prejudice has the negative connotations and the aim of the critical philosophy is to overcome all prejudices. In contrast to Kant, Husserl makes distinction between positive and negative prejudices: positive prejudice is understood as a pre-judgment (Vor-Urteil) in the form of presumptive pre-knowledge (Vorwissen) and corresponds to Kant’s concept of anticipation belonging to provisional judgment, while objectivistic (naturalistic) naïveté appears to be negative prejudice. The aim of phenomenology is to suspend all prejudices and this suspension makes it possible to research of their origins. In the article author shows that Husserl’s conception of prejudice as a pre-judgment is similar to Gadamer’s rehabilitation of prejudice as a pre-understanding. Therefore, it is possible to indicate similarities between Kant’s concept of provisional judgment, Husserl’s idea of pre-knowledge and Gadamer’s conception of pre-understanding.

Keywords:

Immanuel Kant, Edmund Husserl, Hans-Georg Gadamer, prejudice, pre-judgment, provisional judgment, pre-knowledge, pre-understanding

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Łaciak, P. (2016). The concept of prejudice in Kant’s critical philosophy and Husserl’s phenomenology. Studia Philosophiae Christianae, 51(4), 123–149. https://doi.org/10.21697/spch.2015.51.4.04

Cited by / Share

References

Aguirre A., Genetische Phänomenologie und Reduktion. Zur Letztbegründung der Wissenschaft aus der radikalen Skepsis im Denken E. Husserls, Martinus Nijhoff, Den Haag 1970.
Google Scholar

Gadamer H.-G., Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, tłum. z niem. B. Baran, inter esse, Kraków 1993.
Google Scholar

Godel R., Vorurteil – Anthropologie – Literatur. Der Vorurteilsdiskurs als Modus der Selbstaufklärung im 18. Jahrhundert, Max Niemeyer Verlag, Tübingen 2007.
Google Scholar

Heidegger M., Bycie i czas, tłum. z niem. B. Baran, PWN, Warszawa 1994.
Google Scholar

Husserl E., Die Krisis der europäischen Wissenschaften und die transzendentale Phänomenologie. Eine Einleitung in die phänomenologische Philosophie, hrsg. von W. Biemel, w: Husserliana, Gesammelte Werke, Bd. 6, Martinus Nijhoff, Den Haag 1962.
Google Scholar

Husserl E., Doświadczenie i sąd. Badania nad genealogią logiki, tłum. z niem. B. Baran, Fundacja Aletheia, Warszawa 2013.
Google Scholar

Husserl E., Idea fenomenologii. Pięć wykładów, tłum. z niem. J. Sidorek, PWN, Warszawa 1990.
Google Scholar

Husserl E., Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii. Księga pierwsza, tłum. z niem. D. G ierulanka, PWN, Warszawa 1975.
Google Scholar

Husserl E., Kryzys nauk europejskich i fenomenologia transcendentalna, tłum. z niem. S. Walczewska, Wydawnictwo Rolewski, Toruń 1999.
Google Scholar

Husserl E., Logika formalna i logika transcendentalna. Próba krytyki rozumu logicznego, tłum. z niem. G. Sowinski, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2011.
Google Scholar

Husserl E., Phänomenologische Psychologie. Vorlesungen Sommersemester 1925, hrsg. von W. Biemel, w: Husserliana, Gesammelte Werke, Bd. 9, Martinus Nijhoff, Den Haag 1968.
Google Scholar

Husserl E., Späte Texte über Zeitkonstitution (1929–1934). Die C-Manuskripte, hrsg. von D. Lohmar, w: Husserliana, Materialien, Bd. 8, Springer, Dordrecht 2006.
Google Scholar

Husserl E., Wybór pism, tłum. z niem. S. Walczewska, w: K. Ś więcicka, Husserl, Wiedza Powszechna, Warszawa 1993, 123–195.
Google Scholar

Husserl E., Zur phänomenologischen Reduktion. Texte aus dem Nachlass (1926–1935), hrsg. von S. Luft, w: Husserliana, Gesammelte Werke, Bd. 34, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht–Boston–London 2002.
Google Scholar

Kant I., Antropologia w ujęciu pragmatycznym, tłum. z niem. E. Drzazgowska, P. Sosnowska, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2005.
Google Scholar

Kant I., Encyklopedia filozoficzna wraz z wyborem uwag o metafizyce i listów z lat 1769–1781, tłum. z niem. A. Banaszkiewicz, Aureus, Kraków 2003.
Google Scholar

Kant I., Krytyka czystego rozumu, tłum. z niem. R. Ingarden, Wydawnictwo ANTYK, Kęty 2001.
Google Scholar

Kant I., Krytyka władzy sądzenia, tłum. z niem. J. G G ałecki, PWN, Warszawa 2004.
Google Scholar

Kant I., Logika. Podręcznik do wykładów, tłum. z niem. A. Banaszkiewicz, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2005.
Google Scholar

Kant I., O odkryciu, po którym wszelka nowa krytyka czystego rozumu jest zbędna ze względu na istnienie wcześniejszej, tłum. z niem. Translatorium Filozofii Niemieckiej Instytutu Filozofii UMK pod kierunkiem M. Żelaznego, w: Tenże, Dzieła zebrane, t. 6: Pisma po roku 1781, red. M. Jankowski, T. Kupś, M. Marciniak, M. Żelazny, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2012, 187–245.
Google Scholar

Landgrebe L., Faktizität als Grenze der Reflexion und die Frage des Glaubens, w: Tenże, Faktizität und Individuation. Studien zu den Grundfragen der Phänomenologie, Felix Meiner Verlag, Hamburg 1982, 117–136.
Google Scholar

Lohmar D., Erfahrung und kategoriales Denken. Hume, Kant und Husserl über vorprädikative Erfahrung und prädikative Erkenntnis, Springer-Science+Business Media, Dordrecht 1998.
Google Scholar

Luft S., „Phänomenologie der Phänomenologie”. Systematik und Methodologie der Phänomenologie in der Auseinandersetzung zwischen Husserl und Fink, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht–Boston–London 2002.
Google Scholar

Łaciak P., Anonimowość jako granica poznania w fenomenologii Edmunda Husserla, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2012.
Google Scholar

Schneiders W., Aufklärung und Vorurteilskritik. Studien zur Geschichte der Vorurteilstheorie, frommann-holzboog Verlag, Stuttgart–Bad Cannstatt 1983.
Google Scholar

Seebohm T., Die Bedingungen der Möglichkeit der Transzendental-Philosophie. Edmund Husserls transzendental‑phänomenologischer Ansatz, dargestellt im Anschluss an seine Kant-Kritik, H. Bouvier u. Co. Verlag, Bonn 1962.
Google Scholar

Shin G.H., Die Struktur des inneren Zeitbewuβtseins. Eine Studie über den Begriff der Protention in den veröffentlichten Schriften Edmund Husserls, Verlag Peter Lang, Bern 1978.
Google Scholar

Taguchi S., Das Problem des „Ur-Ich” bei Edmund Husserl. Die Frage nach der selbstverständlichen „Nähe” des Selbst, Springer, Dordrecht 2006.
Google Scholar