O „duchowości następczej” i kiczosferach emocjonalnych w dwóch ujęciach literackich (Irzykowski – Dehnel)

Brygida Pawłowska-Jądrzyk

doi:10.21697/zk.2016.3.03

Published: 2023-09-29

No. 3 (2016)

O „duchowości następczej” i kiczosferach emocjonalnych w dwóch ujęciach literackich (Irzykowski – Dehnel)

Brygida Pawłowska-Jądrzyk

Załącznik Kulturoznawczy

Section: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zk.2016.3.03

Abstract

This article examines a phenomenon associated with a certain – and today increasingly common – attitude in life that can most simply be described as the marriage of inauthenticity with imitationism. The author focuses her attention on feelings of love (as particularly ‘severe’, and at the same time probably the most mythologised), or rather on their literary depiction, which allows an accurate diagnosis to be made of the sensibility typical of a consumer society obsessed with money, subject to the dictates of mass media and under pressure from the ideals and ideas of pop culture. A diagnosis of this kind comes in the form of Jacek Dehnel’s short story Miłość korepetytora[Love of the Tutor], which together with three other stories comprises the volume Balzakiana (2008). The young Polish writer, attempting to determine the condition of Polish society after the political transformation in 1989, makes conscious reference to the distant tradition of realistic prose from the legacy of Honoré de Balzac. As for a review of the sphere of individual feelings and emotions falsified by various stereotypes and abstract ideas, one can look to a tradition closer to Dehnel: namely the only novel of Karol Irzykowski – Pałuba [The Hag] (1903). The article shows some commonalities between the Young Poland concept of ‘successive-world phenomena’ and the contemporary vision of determining the emotional sphere through pop culture templates on the experience of romantic elation. References to the diagnoses of Abraham Moles, Milan Kundera and Hermann Broch allow, additionally in the cited contexts, the issues of ‘exaltation as a replacement of spirituality’ and kitsch as ‘our daily aesthetic and morality’ to be highlighted.

Most read articles by the same author(s)

Brygida Pawłowska-Jądrzyk, Dłonie i motywy związane z rękami w kreatywnej reklamie wizualnej , Załącznik Kulturoznawczy: No. 10 (2023): Załącznik Kulturoznawczy 10/2023
Brygida Pawłowska-Jądrzyk, Polański, Hitchcock and MacGuffin , Załącznik Kulturoznawczy: No. 9 (2022)
Brygida Pawłowska-Jądrzyk, Gra z kiczem we współczesnych tekstach kultury , Załącznik Kulturoznawczy: No. 1 (2014)
Brygida Pawłowska-Jądrzyk, Jewdokimow Marcin, Nasze zmagania o wizualność (nie tylko) w nauce. Sprawozdanie z konferencji „Fotoesej – testowanie granic gatunku” , Załącznik Kulturoznawczy: No. 3 (2016)
Brygida Pawłowska-Jądrzyk, Rzecz w kulturze współczesnej , Załącznik Kulturoznawczy: No. 1 (2014)
Brygida Pawłowska-Jądrzyk, Big Little Man in the Bikorn. On the Iconography of Napoleon’s Power and Fall on Postcards from the First Decades of the 20th Century , Załącznik Kulturoznawczy: No. 9 (2022)
Brygida Pawłowska-Jądrzyk, The Fiancée on a Sheet of Ice – How the Cinema Talks about Impenetrable Feelings of Love , Załącznik Kulturoznawczy: No. 6 (2019)
Brygida Pawłowska-Jądrzyk, Intruz w starym atelier, czyli co nam dzisiaj po tamtych fotografiach (próba fotoeseju) , Załącznik Kulturoznawczy: No. 2 (2015)
Brygida Pawłowska-Jądrzyk, Gdy Rylski spotyka się z Nabokovem… ("Dziewczynka z hotelu Excelsior" i fenomen nimfetki) , Załącznik Kulturoznawczy: No. 1 (2014)
Brygida Pawłowska-Jądrzyk, O człowieku, który kochał amarylisy , Załącznik Kulturoznawczy: No. 3 (2016)

1 2 > >>

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Pawłowska-Jądrzyk, B. (2023). O „duchowości następczej” i kiczosferach emocjonalnych w dwóch ujęciach literackich (Irzykowski – Dehnel). Załącznik Kulturoznawczy, (3), 52–70. https://doi.org/10.21697/zk.2016.3.03

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Michał Bachtin, Problemy poetyki Dostojewskiego, tłum. N. Modzelewska, PIW, Warszawa 1970.
Google Scholar

Hermann Broch, Kilka uwag o kiczu i inne eseje, tłum. D. Borkowska, J. Garewicz, R. Turczyn, Czytelnik, Warszawa 1998.
Google Scholar

Stanisław Brzozowski, Karol Irzykowski, [w:] idem, Współczesna powieść polska, Stanisławów – Warszawa 1906 (przedruk w: Współczesna powieść i krytyka literacka, PIW, Warszawa 1971).
Google Scholar

Daniel Burt, 100 najwybitniejszych pisarzy wszech czasów, tłum. J.S. Sito, A. Dobrzańska-Gadowska, Świat Książki, Warszawa 2001.
Google Scholar

Jacek Dehnel, Miłość korepetytora, [w:] idem, Balzakiana, W.A.B., Warszawa 2010.
Google Scholar

Umberto Eco, Notatki na marginesie „Imienia róży”, [w:] idem, Imię róży, tłum.
Google Scholar

A. Szymanowski, Noir sur Blanc, Warszawa 2007.
Google Scholar

Karol Irzykowski, Pałuba, [w:] idem, Pałuba. Sny Marii Dunin, oprac. A. Budrecka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1981
Google Scholar

Kiczosfery współczesności, red. W.J. Burszta, E.A. Sekuła, Wydawnictwo SWPS, Warszawa 2008.
Google Scholar

Milan Kundera, Sztuka powieści. Esej, tłum. M. Bieńczyk, Czytelnik, Warszawa 1998.
Google Scholar

Monika Kwaśnik, Między wiedzą a widzeniem. O sposobach przedstawiania świata w „Balzakianach” Jacka Dehnela, „Załącznik Kulturoznawczy” 2014, nr 1.
Google Scholar

Henryk Markiewicz, „Pałuba” – bezimienne dzieło, [w:] idem, Przygody dzieł literackich, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2004.
Google Scholar

Abraham Moles, Kicz, czyli sztuka szczęścia. Studium o psychologii kiczu, tłum. A. Szczepańska i E. Wende, PIW, Warszawa 1978.
Google Scholar

Friedrich Wilhelm Nietzsche, Aforyzmy, oprac. i wstęp S. Lichański, PIW, Warszawa 1973.
Google Scholar

Brygida Pawłowska-Jądrzyk, Parodia i groteska w „Pałubie” Karola Irzykowskiego, „Przegląd Humanistyczny” 1995, nr 5.
Google Scholar

Brygida Pawłowska-Jądrzyk, Przeciw aforystyczności. Świadomość językowa w „Pałubie” Karola Irzykowskiego, „Teksty Drugie” 2001, nr 6 (także w: eadem, Sens i chaos w grotesce literackiej. Od „Pałuby” do „Kosmosu”, Universitas, Kraków 2002).
Google Scholar

Jean Topass, Un précurseur de Freud et de Proust. Charles Irzykowski, „Pologne Littéraire” 1927, nr 4.
Google Scholar

Andrzej Werner, Człowiek, literatura, konwencje, [w:] Z problemów literatury polskiej XX wieku, t. I: Młoda Polska, red. J. Kwiatkowski, Z. Żabicki, PIW, Warszawa 1965.
Google Scholar