Poziom i korelaty prężności psychicznej studentów wczesnej edukacji w wybranych uczelniach w Polsce

Ewa Kulawska

doi:10.21697/fp.2020.1.09

Opublikowane: 2020-05-28

Tom 10 Nr 1 (2020)

Poziom i korelaty prężności psychicznej studentów wczesnej edukacji w wybranych uczelniach w Polsce

Ewa Kulawska

Forum Pedagogiczne

Dział: Dział tematyczny

https://doi.org/10.21697/fp.2020.1.09

Abstrakt

Celem artykułu jest opisanie poziomu prężności psychicznej i jej korelatów charakteryzujących studentów pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej kończących studia licencjackie lub magisterskie. Przeprowadzono badania empiryczne metodą sondażu diagnostycznego wśród 839 studentów z dziewięciu uczelni w Polsce. Zastosowano trzy narzędzia badacze: skalę Resilience Scale-14(Wagnild), kwestionariusz WEMWBS(Tennant, Stewart-Brown) oraz skalę PSS-10(Cohen, Kamarck, Mermelstein). Ustalono, że skala RS-14 jest rzetelnym narzędziem do pomiaru prężności (α Cronbacha= 0,90). Analizy statystyczne wyników badań wykazały, że większość badanych studentów (51,8 proc.) prezentuje przeciętny poziom prężności psychicznej, a co trzeci student pedagogiki charakteryzuje się wysokim poziomem prężności. Prężność psychiczna jest pozytywnie związana z dobrostanem psychicznym studentów, a negatywnie z natężeniem stresu w życiu codziennym. Na podstawie analizy regresji hierarchicznej ustalono, że prężność psychiczna jest ważnym predyktorem dobrostanu psychicznego studentów (skoryg. R²= 0,482)i odczuwanego stresu (skoryg. R²= 0,223). Prężność psychiczna może być traktowana jako ważny zasób osobowy przyszłych nauczycieli wczesnej edukacji.

Słowa kluczowe:

prężność psychiczna; dobrostan psychiczny; stres; student pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej

Inne teksty tego samego autora

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Kulawska, E. (2020). Poziom i korelaty prężności psychicznej studentów wczesnej edukacji w wybranych uczelniach w Polsce. Forum Pedagogiczne, 10(1). https://doi.org/10.21697/fp.2020.1.09

Cited by / Share

Bibliografia

Abiola T., Udofia O. (2011). Psychometric assessment of the Wagnild and Young’s resilience scale in Kano, Nigeria. „BMC Research Notes”, 4 (1), s. 509.
Alex L., Lundman B. (2011). Lack of resilience among very old men and women: A qualitative gender analysis.„Research and Theory in Nursing Practice”, 25 (4), s. 302–316.
Andrade F. P., Muniz R. M., Lange C., Schwartz E. (2013). Economic and socio-demographic profile of cancer survivors according to degree of resilience. „Text Context Nursing, Florianopolis”, April–June, 22 (2), s. 476–484.
Armando A., da Motta N. W., Pinto R. C. i in. (2010). Analysis of resilience and depression scores and their relation to quality of life in ambulatory lung cancer patients undergoing radiation therapy. „Journal of Clinical Oncology”, 28 (15 suppl.).
Baldwin D. R., Jackson III D., Okoh I., Cannon R. L. (2011). Resiliency and optimism: An African American senior citizen’s perspective „Journal of Black Psychology”, 37 (1), s. 24–41.
Bonanno G. A. (2012). Uses and abuses of the resilience construct: Loss, trauma, and health-related adversities. „Social Science and Medicine”, 74, s. 753–756.
Block J., Kremen A. M. (1996). IQ and ego-resiliency: conceptual and empirical connections and separateness „Journal of Personality and Social Psychology”, 70 (2), s. 349–361.
Callegari C., Bertu L., Caselli K., Isella C., Lelmini M., Bonalumi C., Ferrario M., Vender S. (2016a). Resilience in older adults: influence of the admission in nursing home and psychopathology. „Neuropsychiatry”, 6 (4), s. 117–123.
Callegari C., Bertu L., Lucano M., Ielmini M., Braggio E., Vender, S. (2016b). Reliability and validity of the Italian version of the 14-item Resilience Scale. „Psychology research and behavior management”, 9, s. 277–284.
Cicchetti D., Rogosch F. A. (1997). The role of self-organization in the promotion of resilience in maltreated children. „Development and psychopathology”, 9 (4), s. 797–815.
Clarke A., Friede T., Putz R., Ashodown J., Martin S., Blake A., Adi Y., Parkinson J., Flyyn P., Platt S., Stewart-Brown S. Warwick-Edinburgh Mental Well-being Scale (WEMWBS): Validated for teenage school students in England and Scotland. A mixed methods assessment. BMC Public Health, 2011, 11, s. 487.
Cohen M, Baziliansky S., Beny A. (2014). The association of resilience and age in individuals with colorectal cancer: An exporatory cross-sectional study. „Journal of Geriatric Oncology, January”, 5 (1), s. 33–39.
Cosco T. D., Kaushal A., Richards M., Kuh D., Stafford M. (2016). Resilience measurement in later life: a systematic review and psychometric analysis. „Health Quality Life Outcomes”, 14, s. 16.
Damásio B. F., Borsa J. C., Da Silva J. P. (2011) 14-item resilience scale (RS-14): psychometric properties of the Brazilian version. „Journal of Nursing Measurement” 19 (3), s. 131–145.
Ebulum G. C., Chidiobi R. U. (2016). Resilience, gender and age as predictors of satisfaction with academic major among university undergraduates. „International Journal of Research in Engineering and Social Sciences”, 6 (4), April 2016.
Eley D. S., Cloninger C. R., Walters L., Laurence C., Synnott R., Wilkinson D. (2013). The relationship between resilience and personality traits in doctors: Implications for enhancing wellbeing. „Peer Journal”, November 19. Dostępny na: https://peerj.com/articles/216/?utm_source=TrendMD&utm_campaign=PeerJ_TrendMD_0&utm_medium=TrendMD (otwarty: 8.12.2019).
Fredrickson B. (2001). The role of positive emotions in positive psychology: The broaden-and build theory of positive emotions. „American Psychologist”, 56, s. 218–226.
Garmezy N. (1970). Process and reactive schizophrenia: Some conceptions and issues. „Schizophrenia Bulletin”, 1 (2), s. 30.
Garmezy N. (1971). Vulnerability research and the issue of primary prevention. „American Journal of orthopsychiatry”, 41 (1), s. 101.
Garmezy N., Streitma, S. (1974). Children at risk: The search for the antecedents of schizophrenia: I. Conceptual models and research methods. „Schizophrenia Bulletin”, 1 (8), s. 14.
Gheshlagh R. G., Sayehmiri K., Ebadi A., Dalvandi A., Dalvand S., Tabrizi K. N. (2016). Resilience of patients with chronic physical diseases: a systematic review and meta-analysis. „Iranian Red Crescent Medical Journal”, 18 (7).
Gu Q., Day C. (2007). Teachers resilience: a necessary condition for effectiveness. „Teaching and Teacher Education”, 23, s. 1302–1316.
Hofer A., Mizuno Y., Frajo-Apor B., Kemmler G., Suzuki T., Pardeller S., Welte A. S., Sondermann C., Mimura M., Wartelsteiner F., Fleischhacker W. W., Uchida H. (2016). Resilience, internalized stigma, self-esteem, and hopelessness among people with schizophrenia: Cultural comparison in Austria and Japan. „Schizophrenia Research”, 171, s. 86–91.
Kaczmarek Ł. (2011). Skala Sprężystości Psychicznej – polska adaptacja Ego Resiliency Scale. „Czasopismo Psychologiczne”, nr 17, s. 263–265.
Kaur M., Kaur R. (2017). Resilience as a Predictor of Burnout Behaviour among Secondary School Teachers. „Asian Journal of Research in Social Sciences and Humanities”, 7 (2), s. 985–993.
Kulawska E. (2019). Dobrostan psychiczny a poziom odczuwanego stresu i satysfakcji ze studiów w doświadczeniach studentów pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej. „Forum Pedagogiczne”, t. 9, nr 2 cz.2, s. 129–149.
Leppert K., Gunzelmann T., Schumacher J., Strauss B., Brahler E. (2005). Resilience as a protective personality characteristic in the elderly. „Psychotherapie, Psychosomatik, Medizinishe Psychologie”, 55 (8), s. 365–369.
Losoi H., Turunen S., Waljas M., Helminen M., Ohman J., Julkunen J., Rosti-Otajarvi E. (2013). Psychometric properties of the Finnish version of the Resilience Scale and its short version. „Psychology, Community & Health”, 2 (1), s. 1–10.
Lundman B., Strandberg G., Eisemann M., Gustafson Y., Brulin C. (2007). Psychometric properties of the Swedish version of the Resilience Scale. „Scandinavian Journal of Caring Sciences”, 21 (2), s. 229–237.
Luthar S. S., Cicchetti D., Becker, B. (2000). The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work. „Child Development”, 71 (3), s. 543–562.
Masten A. S. (2007). Resilience in developing systems: Progress and promise as the fourth wave rises. „Development and psychopathology”, 19 (3), s. 921–930.
Masten A. S., Garmezy N., Tellegen A., Pellegrini D. S., Larkin K., Larsen A. (1988). Competence and stress in school children: The moderating effects of individual and family qualities. „Journal of Child Psychology and Psychiatry”, 29 (6), s. 745–764.
Mościcka-Teske A., Drabek M., Pyżalski J. (2014). Doświadczanie mobbingu i wrogich zachowań w miejscu pracy a występowanie objawów wypalenia zawodowego u nauczycieli. „Medycyna Pracy”, 65 (4), s. 535–542.
Nishi D., Uehara R., Kondo M., Matsuoka Y. (2010). Reliability and validity of the Japanese version of the Resilience Scale and its short version. „BMC Res Notes”, 3, s. 310.
O’Dougherty-Wright M., Masten A. S., Northwood A., Hubbard J. J. (1997). Long-term effects of massive trauma: Developmental and psychobiological perspectives. W: Rochester Symposium on Developmental Psychopathology, vol. 8: Developmental perspectives on trauma. Cicchetti D., Toth S. L. (red.). NY: University of Rochester Press; Rochester 1997, s. 181–225.
Ogińska-Bulik N. (2009). Osobowość typu D: teoria i praktyka. Łódź: Wydawnictwo WSHE.
Ogińska-Bulik N. (2010a). Potraumatyczny rozwój w chorobie nowotworowej – rola prężności. „Polskie Forum Psychologiczne”, vol. 15, nr 2, s. 125–139.
Ogińska-Bulik N. (2010b). Prężność a jakość życia młodzieży. „Psychologia Jakości Życia”, 1, s. 233–237.
Ogińska-Bulik N. (2011). Rola prężności w zapobieganiu negatywnym skutkom stresu zawodowego. W: Rodzina i praca w warunkach kryzysu. Golińska L., Bielawska-Batorowicz E. (red.). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Ogińska-Bulik N. (2014). Prężność psychiczna a zadowolenie z życia osób uzależnionych od alkoholu. „Alcoholism and Drug Addiction”, 27 (4), s. 319–324.
Ogińska-Bulik N., Juczyński Z. (2008a). Skala pomiaru prężności – SPP-25. „Nowiny Psychologiczne”, 3, s. 39–56.
Ogińska-Bulik N., Juczyński Z. (2008b). Osobowość, stres a zdrowie. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Ogińska-Bulik N., Kobylarczyk M. (2015). Relation between resiliency and post-traumatic growth in a group of paramedics: the mediating role of coping strategies. „International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health”, 28 (4), s. 707–19.
Ogińska-Bulik N., Zadworna-Cieślak M. (2014). Rola prężności psychicznej w radzeniu sobie ze stresem związanym z egzaminem maturalnym. „Przegląd Badań Edukacyjnych”, 2 (19), s. 7–24.
Ogińska-Bulik N., Zadworna-Cieślak M., Rogala E. (2015). Rola zasobów osobistych w podejmowaniu zachowań zdrowotnych przez osoby w wieku senioralnym. „Problemy Higieny i Epidemiologii”, 96 (3), s. 570–577.
Opora R. (2008). Praktyczne impilkacje wynikające z badań nad odpornością psychiczną u dzieci i młodzieży. „Studia Gdańskie”, t. 5, s. 97–108.
Ostaszewski K. (2005). Druga strona ryzyka. „Remedium”, 2, s. 1–3.
Patterson J. H., Collins L., Abbott G. (2004). A study of teacher resilience in urban schools. „Journal of Instructional Psychology”, 31 (1), s. 3–11.
Resilience. (2011). Junik W. (red). Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne Parpamedia.
Resnick B., Inguito P. L. (2011). The Resilience Scale: Psychometric properties and clinical applicability in older adults. „Archives of Psychiatric Nursing”, 25, s. 11–20.
Richters J. E., Martinez P. E. (1993). Violent communities, family choices, and children's chances: An algorithm for improving the odds. „Development and Psychopathology”, 5 (4), s. 609–627.
Rutter M. (1993). Resilience: some conceptual considerations. „Journal of Adolescent Health”, 14 (8), s. 626–631.
Southwick S. M., , Bonanno G. A., Masten A. S., Panter-Brick C. Rachel Yehuda. (2014). Resilience definitions, theory, and challenges: interdisciplinary perspectives. „European Journal of Psychotraumatology”, vol. 5, issue 1.
Sęk H. (2004). Wypalenie zawodowe nauczycieli. Uwarunkowania i możliwości zapobiegania. W: Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobiegania. Sęk H. (red.).Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Stanford B. H. (2001). Reflections of resilient, persevering urban teachers. „Teacher Education Quarterly”, 28 (3), s. 75–87.
Surzykiewicz J., Konaszewski K., Wagnild G. (2019). Polish Version of the Resilience Scale (RS-14): A Validity and Reliability Study in Three Samples. „Frontiers in Psychology”, 9, s. 2762. Ddostępny na: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2018.02762/full (otwarty: 30.11.2019).
Szwajca K. (2014). Sprężystość (resilience) i odpowiedzi na doświadczenia urazowe – Fascynujący i trudny obszar badań, „Psychiatria Polska”, 48 (3), s. 563–572.
Tempski P., Santos I. S., Mayer F. B., Enns S. C., Perotta B. i in. (2015). Relationship among Medical Student Resilience, „Educational Environment and Quality of Life”, 10 (6).
Terelak J. F., Górska Z., Kowalska M., Martyński M., Zub A. (2007). Nauczyciele. W: Stres zawodowy. Charakterystyka psychologiczna wybranych zawodów stresowych. J. T. Terelak (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Tucholska S. (2009). Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Psychologiczna analiza zjawiska i jego osobowościowych uwarunkowań. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Tugade, M. M., Fredrickson B. L. (2004). Resilient individuals use positive emotions to bounce back from negative emotional experiences. „Journal of Personality and Social Psychology”, 86 (2), s. 320–333.
Uchnast Z. (1997). Prężność osobowa empiryczna typologia i metoda pomiaru. „Roczniki Filozoficzne”, t. XLV, z. 4, s. 27–51.
Wagnild G. (2009). A review of the Resilience Scale. „Journal of Nursing Measurment”, vol. 17, nr 2, s. 105–113.
Wagnild G., Young H. (1993). Development and psychometric. „Journal of Nursing Measurement”, 1 (2), s. 165–178.
Wells R. D., Schwebel A. I. (1987). Chronically ill children and their mothers: Predictors of resilience and vulnerability to hospitalization and surgical stress. „Journal of Developmental and Behavioral Pediatrics”, 8 (2), s. 83–9.
Williams J.S. (2003). Why great teachers stay. „Educational Leadership”, 60 (8), s. 71–74.
Zubrzycka-Maciąg T. (2013). Psychospołeczne uwarunkowania stresu nauczycielek szkół podstawowych i gimnazjów. Lublin: Wydawnictwo UMCS. Google Scholar