Presja człowieka na przyrodę środkowej Wisły: liczba i rozmieszczenie ludzi oraz formy ich aktywności na rzece w okresie rozrodu ptaków

Dariusz Bukaciński; Monika Bukacińska; Ewelina Mastalerz

doi:10.21697/seb.2015.13.4.07

Published: 2012-12-31

Vol. 13 No. 4 (2015)

The human pressure on the middle Vistula River wildlife: thenumber and distribution of people and their activity on the river during the breeding season of birds

Dariusz Bukaciński

, Monika Bukacińska

, Ewelina Mastalerz

Studia Ecologiae et Bioethicae

Section: Natural Foundations of Environmental Protection

https://doi.org/10.21697/seb.2015.13.4.07

Abstract

The human pressure on the middle Vistula River wildlife: the number and distribution of people and their activity on the river during the breeding season of birds The aim of the study was to determine the distribution, numbers, and forms of human activity on the banks and in the riverbed of the middle part of the Vistula River. This section of the river is the most valuable for nature and is located between Puławy and the mouth of the Pilica River (km 373-548 of the shipping route). Checks were conducted in May-June 2014 and 2015, the breeding season of the key species of the riverbed avifauna. The presence and different forms of human activity were recorded, including fishing, camping, water tourism, hiking, motorized tourism, and grazing animals. The frequent presence of people on the Vistula River was much greater in June than in May. In both months, the most popular form of spending time by humans in the riverbed was fishing. While in areas less valuable for birds, fishing strongly dominated. On parts of the river with key breeding habitats for birds, more aggressive forms of recreation, camping and motorized tourism (quads, motorcycles, off-road vehicles), were reported as often or even more frequently. The increasing popularity of these forms of recreation is a very serious threat to the fauna. They not only disturb the breeding birds but also physically destroy breeding habitats and nests with eggs and increase the mortality of chicks of gulls, terns, and other waders.

Keywords:

Middle Vistula Valley, Natura 2000, human pressure, birds of Vistula River, the impact of tourism and recreation, the threats to gulls and terns on the river

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Bukaciński, D., Bukacińska, M., & Mastalerz, E. (2012). The human pressure on the middle Vistula River wildlife: thenumber and distribution of people and their activity on the river during the breeding season of birds. Studia Ecologiae Et Bioethicae, 13(4), 143–178. https://doi.org/10.21697/seb.2015.13.4.07

Cited by / Share

References

Albano, Noelia, Francisco Santiago-Quesada, Jose A. Masero, Juan Manuel Sanchez-Guzman, and Erich Möstl. 2015. “Immunoreactive cortisone in droppings reflect stress levels, diet and growth rate in gull-billed tern chicks.” General and Comparative Endocrinology 213: 74–80.
Google Scholar

Andrejczuk, Wiaczesław. 2007. “Krajobrazy dolin rzecznych.” W Doliny rzeczne Przyroda – Krajobraz – Człowiek, red. Urszula Myga-Piątek, 9-27. Sosnowiec: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego.
Google Scholar

Angiel, Joanna. 2007. “Postrzeganie rzeki Wisły jako wartości przyrodniczej i kulturowej w aspekcie edukacji geograficznej.” W Doliny rzeczne Przyroda – Krajobraz – Człowiek, red. Urszula Myga-Piątek, 245-254. Sosnowiec: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego.
Google Scholar

Angiel, Joanna, i Dariusz Bukaciński. 2015. Oblicza Wisły. Przewodnik warszawski dla tropicieli przyrody. Warszawa: Stowarzyszenie Stołeczne Towarszystwo Ochrony Ptaków.
Google Scholar

Backiel, Tadeusz. 1983. “Fisheries and fishes of the Vistula River.” W Ekologiczne podstawy zagospodarowania Wisły i jej dorzecza, red. Zdzisław Kajak, 511–542. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Bolduc, Francois, and Magella Guillemette. 2003. “Human disturbance and nesting success of Common Eiders: interaction between visitors and gulls.” Biological Conservation 110: 77–83.
Google Scholar

Bukacińska, Monika, i Dariusz Bukaciński. 2004a. “Larus ridibundus (L., 1766) – śmieszka.” W Ptaki (część II). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny, T. 7, red. Maciej Gromadzki, 160–165. Warszawa: Ministerstwo Środowiska.
Google Scholar

Bukacińska, Monika, i Dariusz Bukaciński. 2004b. “Larus canus (L., 1758) – mewa pospolita.” W Ptaki (część II). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny T. 7, red. Maciej Gromadzki, 166–170. Warszawa: Ministerstwo Środowiska.
Google Scholar

Bukacińska, Monika, i Dariusz Bukaciński, 2004c. “Sterna hirundo (L., 1758) – rybitwa rzeczna.” W Ptaki (część II). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny, T. 7, red. Maciej Gromadzki, 186–191. Warszawa: Ministerstwo Środowiska.
Google Scholar

Bukaciński, Dariusz. 2010. “Dolina Środkowej Wisły.” W: Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w Polsce, red. Tomasz Wilk, Maria Jujka, Jarosław Krogulec, i Przemysław Chylarecki, 297-299. Marki: OTOP.
Google Scholar

Bukaciński, Dariusz. 2015. Strategia czynnej ochrony zagrożonej awifauny wysp środkowej Wisły: podręcznik najlepszych praktyk. Marki: OTOP.
Google Scholar

Bukaciński, Dariusz, i Monika Bukacińska. 1994. “Czynniki wpływające na zmiany liczebności i rozmieszczenie mew, rybitw i sieweczek na Wiśle Środkowej.” Notatki Ornitologiczne 35: 79–97.
Google Scholar

Bukaciński, Dariusz, and Monika Bukacińska. 1995. “The factors limiting breeding success in the Black-headed Gull (Larus ridibundus) in different habitat types on the middle course of the Vistula River, Poland.” Archive für Hydrobiologie 101, Large Rivers, 9: 221–228.
Google Scholar

Bukaciński, Dariusz, i Monika Bukacińska. 2001. “Zagrożenia ptaków gniazdujących na Wiśle Środkowej.” W Strategia ochrony fauny na Nizinie Mazowieckiej, red. Henryk Kot, i Andrzej Dombrowski, 117–128. Siedlce: Mazowieckie Towarzystwo Ochrony Fauny.
Google Scholar

Bukaciński, Dariusz, and Monika Bukacińska. 2008. “Threatened bird species of the middle Vistula River islands: status, necessity for protection and proposed activities.” In Theoretical and applied aspects of modern ecology, edited by Janusz Uchmański, 219–239. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Google Scholar

Bukaciński, Dariusz, i Monika Bukacińska. 2015a. Kluczowe gatunki ptaków siewkowych na środkowej Wiśle: biologia, ekologia, ochrona i występowanie. Monografie. Warszawa: Stowarzyszenie Stołeczne Towarzystwo Ochrony Ptaków.
Google Scholar

Bukaciński, Dariusz, i Monika Bukacińska. 2015b. “Rybitwa rzeczna Sterna hirundo.” W Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny, red. Przemysław Chylarecki, Arkadiusz Sikora, Zdzisław Cenian, i Tomasz Chodkiewicz, 299–306. Warszawa: GIOŚ.
Google Scholar

Bukaciński, Dariusz, i Monika Bukacińska. 2015c. “Mewa siwa Larus canus.” W Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny, red. Przemysław Chylarecki, Arkadiusz Sikora, Zdzisław Cenian, i Tomasz Chodkiewicz, 286–292. Warszawa: GIOŚ.
Google Scholar

Bukaciński, Dariusz, Jakub Paweł Cygan, Marek Keller, Małgorzata Piotrowska, i Janusz Wójciak. 1994. “Liczebność i rozmieszczenie ptaków wodnych gniazdujących na Wiśle Środkowej – zmiany w latach 1973–1993.” Notatki Ornitologiczne 35: 5–47.
Google Scholar

Bukaciński, Dariusz, Monika Bukacińska, i Arkadiusz Buczyński. 2011. “Awifauna wodnobłotna środkowej Wisły w okresie lęgowym: wpływ działalności człowieka na rozmieszczenie, liczebność i bogactwo gatunkowe.” Studia Ecologiae et Bioethicae 9: 67–86.
Google Scholar

Bukaciński, Dariusz, Monika Bukacińska, and Arkadiusz Buczyński. 2013. “The impact of hydrotechnical facilities on island avifauna: a case study of the middle Vistula River.” Studia Ecologiae et Bioethicae 11: 93–109.
Google Scholar

Bukaciński, Dariusz, Monika Bukacińska, i Piotr Zieliński. 2015. “Śmieszka Chroicocephalus ridibundus.” W Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny, red. Przemysław Chylarecki, Arkadiusz Sikora, Zdzisław Cenian i Tomasz Chodkiewicz, 266–274. Warszawa: GIOŚ.
Google Scholar

Cardoni, Daniel Augusto, Marco Favero, and Juan Pablo Isacch. 2008. “Recreational activities affecting the habitat use by birds in Pampa’s wetlands, Argentina: implications for waterbird conservation.” Biological Conservation 141: 797–806.
Google Scholar

Chylarecki, Przemysław, Dariusz Bukaciński, Andrzej Dombrowski, i Wiesław Nowicki. 1995. “Awifauna.” W Korytarz ekologiczny doliny Wisły. Stan – funkcjonowanie – zagrożenia, red. Ewa Gacka-Grzesikiewicz, 79–124. Warszawa: IUCN Poland.
Google Scholar

Chylarecki, Przemysław, Marek Keller, Piotr Zieliński, i Wiesław Nowicki. 1998. Przyrodnicze podstawy opracowania optymalnej koncepcji zagospodarowania obszaru doliny Wisły na odcinku od ujścia Narwi do stopnia Włocławek. Inwentaryzacja awifauny lęgowej w 1998 r. Warszawa: Ekspertyza dla Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Google Scholar

Chylarecki, Przemysław, i Gerard Sawicki. 2003. Ostoja ptaków Dolina Środkowej Wisły. Warszawa: Akson.
Google Scholar

Dombrowski, Andrzej, Sławomir Chmielewski, Dariusz Bukaciński, Mirosław Rzępała, i Andrzej Brzozowski. 1998. “Ornitologiczna ranga największych rzek dorzecza Wisły Środkowej.” Notatki ornitologiczne 39: 61–75.
Google Scholar

Ellenberg, Ursula, Thomas Mattern, Philip J. Seddon, and Jorquera Luna Guillermo. 2006. “Physiological and reproductive consequences of human disturbance in Humboldt penguins: the need for species-specific visitor management.” Biological Conservation 133: 95–106.
Google Scholar

Finney, Suzanne K., James W. Pearce-Higgins, and Derek William Yalden. 2005. “The effect of recreational disturbance on an upland breeding bird, the golden plover Pluvialis apricaria.” Biological Conservation 121: 53–63.
Google Scholar

Gacka-Grzesikiewicz, Ewa. 1995. Korytarz ekologiczny doliny Wisły: stan, funkcjonowanie, zagrożenia. Warszawa: IUCN Poland.
Google Scholar

Imboden, Christoph. 1987. Riverine forests in Europe – status and conservation. Cambridge: International Council of Bird Protection.
Google Scholar

Keller, Marek, Dariusz Bukaciński, Małgorzata Piotrowska, i Janusz Wójciak. 1999. Ocena stanu awifauny lęgowej doliny Wisły na odcinku od ujścia Pilicy do ujścia Sanu. Warszawa: Ekspertyza dla Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Google Scholar

Kot, Henryk, Dariusz Bukaciński, Marek Keller, Andrzej Dombrowski, Patryk Rowiński, i Wojciech Błędowski. 2009. Inwentaryzacja ptaków w granicach Obszaru Specjalnej Ochrony Natura 2000 Dolina Środkowej Wisły PLB 140004. Warszawa: Raport dla RDOŚ.
Google Scholar

Liro, Anna, Irmina Głowacka, Wojciech Jakubowski, Jacek Kaftan, Aniela Matuszkiewicz, i Jakub Szacki. 1995. Koncepcja krajowej sieci ekologicznej Econet – Polska. Warszawa: Fundacja IUCN Poland.
Google Scholar

Łomnicki, Adam. 2010. Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Pullin, Andrew S. 2004. Biologiczne podstawy ochrony przyrody. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Reichholf, Josef Helmut. 1987. “Composition of bird fauna in riverine forests.” In Riverine forests in Europe – status and conservation, edited by Christoph Imboden, 16–21. Cambridge: International Council of Bird Protection.
Google Scholar

Remacha, Carolina, Javier Perez-Tris, and Juan Antonio Delgado. 2011. “Reducing visitors’ group size increases the number of birds during educational activities: implications for management of nature-based recreation.” Journal of Environmental Management 92: 1564–1568.
Google Scholar

Sawicki, Gerard. 2003. Ostoja ptaków Ujście Wisły. Warszawa: Wydawnictwo Askon.
Google Scholar

Symonides, Ewa. 2014. Ochrona przyrody. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Tomiałojć, Ludwik, i Andrzej Dyrcz. 1993. “Przyrodnicze wartości dużych rzek i ich dolin w Polsce w świetle badań ornitologicznych.” W Ochrona przyrody i środowiska w dolinach nizinnych rzek Polskich, red. Ludwik Tomiałojć, 13–37. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Ochrony Przyrody PAN.
Google Scholar

Verhulst, Simon, Kees Oosterbeek, and Bruno J. Ens. 2001. “Experimental evidence for effects of human disturbance on foraging and parental care in oystercatchers.” Biological Conservation 101: 375–380.
Google Scholar

Watson, Hannah, Mark Bolton, and Pat Monaghan. 2014. “Out of sight but not out of harm’s way: human disturbance reduces reproductive success of a cavity-nesting seabird.” Biological Conservation 174: 127–133.
Google Scholar

Wesołowski, Tomasz. 1986. “Riverine populations of gulls and terns in Poland and problems of their protection.” Var Fagelvarld Suppl. 11: 233–237.
Google Scholar

Yasue, Mai, and Philip Dearen. 2006. “The effects of heat stress, predation risk and parental investment on Malaysian plover nest return times following a human disturbance.” Biological Conservation 132: 472–480.
Google Scholar

Zar, Jerrold H. 1984. Biostatistical analysis. Englewood Cliffs: Prentice-Hall Inc.
Google Scholar