Ecology and Justice: From Environmental Justice to Integral Ecology of «Laudato si’»

Jerzy Gocko

doi:10.21697/seb.5799

Opublikowane: 2024-02-07

Tom 22 Nr 1 (2024)

Ekologia a sprawiedliwość. Od Environmental Justice do ekologii integralnej «Laudato si’»

Jerzy Gocko

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/seb.5799

Abstrakt

Do tej pory w nauczaniu społecznym Kościoła zasada sprawiedliwości społecznej odnoszona była przede wszystkim do kwestii ubóstwa, nierówności społecznych, dystrybucji bogactwa czy dóbr. Papież Franciszek odnosi ją do kwestii ekologicznej. Diagnozując i opisując współczesny kryzys ekologiczny, a przede wszystkim niezdolność do jego rozwiązania, dostrzegł u podstaw zarówno kryzysu społecznego, jak i kryzysu ekologicznego tę samą logikę i te same mechanizmy. To wszystko sprawia, że na encyklikę „Laudato si” trzeba patrzeć jako na tekst rewolucyjny, który na kanwie ekologii integralnej proponuje na nowo – analogicznie jak miało to miejsce przed ponad 130 laty w encyklice „Rerum novarum” – sprawiedliwość jako klucz do rozwiązania nowej kwestii społecznej, którą stał się współczesny kryzys ekologiczny. To charakterystyczne dla encykliki „Laudato si” całościowe patrzenie na współczesny kryzys globalny jako kryzys społeczno-ekologiczny ma swoją odniesienie w wypracowanym na gruncie teorii prawa pojęciu Environmental Justice – sprawiedliwości ekologicznej jako nowego rodzaju sprawiedliwości społecznej. Spojrzenie teologa moralisty pozwoli spojrzeć na powinności z nią związane nie tylko jako obowiązek prawny (debitum iuridicum), ale widzieć je głębiej jako obowiązek moralny (debitum morale).

Słowa kluczowe:

ekologia, ekologia integralna, sprawiedliwość, sprawiedliwość ekologiczna, Laudato si’, kryzys ekologiczny, katolicka nauka społeczna, religia i ekologia

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Gocko, J. (2024). Ekologia a sprawiedliwość. Od Environmental Justice do ekologii integralnej «Laudato si’». Studia Ecologiae Et Bioethicae, 22(1), 75–82. https://doi.org/10.21697/seb.5799

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Act 2008 – Act of 3 October 2008 on the Provision of Information on the Environment and Its Protection, Public Participation in Environmental Protection and on Environmental Im-pact Assessments. (Dz.U. 2008 No. 199 item 1227) (Dz.U. – Journal of Laws of the Republic of Poland).
Google Scholar

Arystoteles. 2007. Etyka nikomachejska [Nicomachean ethics]. Warszawa: Wydawnictwo Na-ukowe PWN.
Google Scholar

Bołoz, Wojciech, Stanisław Jaromi, Zbigniew Karaczun, Zbigniew Łepko, Andrzej Papuziński, and Ryszard F. Sadowski. 2016. “Ecophilosophical Message of Encyclical Laudato Si’.” Studia Ecologiae et Bioethicae 14 (4): 109–128. https://doi.org/10.21697/seb.2016.14.4.06. DOI: https://doi.org/10.21697/seb.2016.14.4.06
Google Scholar

Ciechanowicz-McLean, Janina. 2016. “Environmental Justice jako rodzaj sprawiedliwości [En-vironmental Justice as a kind of justice].” Gdańskie Studia Prawnicze 35: 219–230.
Google Scholar

Constitution 1997 – The Constitution of the Republic of Poland (Dz.U. 1997 No. 78 item 483).
Google Scholar

Francis. 2015. Encyclical Letter Laudato Si’. Vatican: The Vatican Publishing House.
Google Scholar

Korzeniowski, Piotr. 2012. Bezpieczeństwo ekologiczne jako instytucja prawna ochrony śro-dowiska [Ecological safety as a legal institution of environmental protection]. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Kosieradzka-Federczyk, Agata. 2016. „Sprawiedliwość ekologiczna a stwierdzenie nieważności decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wydanej bez oceny oddziaływania na śro-dowisko [Environmental justice and the annulment of a decision on environmental con-ditions issued without an environmental impact assessment].” In Sprawiedliwość ekolo-giczna w prawie i praktyce, edited by Tomasz Bojar-Fijałkowski, 155–166. Gdańsk: Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Kuehn, Robert Richard. 2000. “A Taxonomy of Environmental Justice.” Environmental Law Reporter 30: 10681–10703.
Google Scholar

Leo XIII. 1981. “Rerum Novarum. Encyclical of Pope Leo XIII On Capital and Labor Encycli-cal Letter Rerum Novarum.” Accessed September 5, 2023. https://www.vatican.va/content/leo-xiii/en/encyclicals/documents/hf_l-xiii_enc_15051891_rerum-novarum.html.
Google Scholar

Łepko, Zbigniew. 2006. “Problem of Man’s Opposition Against Nature.” Seminare. Learned Investigations 23: 137–148. https://doi.org/10.21852/sem.2006.23.10. DOI: https://doi.org/10.21852/sem.2006.23.10
Google Scholar

Łepko, Zbigniew. 2018. “On Environmental Protection of Humanity.” Seminare. Learned In-vestigations 39 (1): 69–80. https://doi.org/10.21852/sem.2018.1.06. DOI: https://doi.org/10.21852/sem.2018.1.06
Google Scholar

Martínez Alier, Joan. 2009. El Ecologismo de los pobres. Barcelona: Editorial Icaria.
Google Scholar

Nagórny, Janusz. 1997. Posłannictwo chrześcijan w świecie [The mission of Christians in the world], vol. 1: Świat i wspólnota. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Google Scholar

Pontifical Council for Justice and Peace. 2004. Compendium of the Social Doctrine of the Church. Vatican: The Vatican Publishing House.
Google Scholar

Querejazu, Javier. 1993. La moral social y el Concilio Vaticano II. Génesis, instancias y cris-talizaciones de la Teología moral social postvaticana. Vitoria: Eset.
Google Scholar

Sadowski, Ryszard F. 2016a. “Inspirations of Pope Francis’ Concept of Integral Ecology.” Se-minare 37(4): 69–82. https://doi.org/10.21852/sem.2016.4.06. DOI: https://doi.org/10.21852/sem.2016.4.06
Google Scholar

Sadowski, Ryszard F. 2016b. “Koncepcja ekosprawiedliwości w encylikce Laudato si’ [The concept of eco-justice in the encyclical Laudato si'].” Roczniki Teologiczne 63 (3): 151–166. http://dx.do.org/10.18290/rt.2016.63.3-12. DOI: https://doi.org/10.18290/rt.2016.63.3-12
Google Scholar

Soniewicka, Marta. 2010. Granice sprawiedliwości, sprawiedliwość ponad granicami [The limits of justice, justice beyond borders]. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

United Nations. 1998. “Convention on Access to Information, Public Participation in Decision-Making and Access to Justice in Environmental Matters (with annexes). Aarhus, Den-mark, 25 June 1998.” Treaty Series 2161: 447–538.
Google Scholar

Zagończyk, Dorota. 2015. “Ekologiczny wymiar dobra wspólnego w świetle encyklik społec-znych papieży posoborowych [The Environmental Dimension of the Common Good in the Light of Social Encyclicals after Vatican II].” Seminare 36(4): 79–92. https://doi.org/10.21852/sem.2015.4.06. DOI: https://doi.org/10.21852/sem.2015.4.06
Google Scholar