The Benefit of Biodiversity – Polemic View of Environmental, Social and Ethical Aspects of Czech Philosophers and Environmentalists

Jan Lípa; Ladislav Rozenský; Petr Ondrušák; Josef Dolista

doi:10.21697/seb.5810

Opublikowane: 2024-03-29

Tom 22 Nr 2 (2024)

Korzyści płynące z bioróżnorodności – polemiczne spojrzenie na środowiskowe, społeczne i etyczne aspekty myśli czeskich filozofów i ekologów

Jan Lípa

, Ladislav Rozenský

, Petr Ondrušák

, Josef Dolista

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/seb.5810

Abstrakt

Niniejszy artykuł podejmuje problematykę korzyści płynących z bioróżnorodności w kontekście polemiki zawartej w myśli czeskich i środkowoeuropejskich filozofów i ekologów z kluczowymi ideami wybranych myślicieli światowych oraz z praktyką ekologiczną w Europie Środkowej. Na potwierdzenie postawionej tezy, autorzy niniejszej pracy wybrali jako formę esej poświęcony monografiom i artykułom na ten temat, skupiając się na zbieżności idei autorów regionu środkowoeuropejskiego. Na potrzeby porównania jako przykładową dziedzinę główną przyjęto leśnictwo. Na podstawie artykułu można przyjąć przesłankę, że korzyści płynące z bioróżnorodności są przedstawiane jako podstawowe założenie, teza czy paradygmat. Wydaje się, że potrzebna jest tutaj nowa definicja życia, która nie ogranicza się do organizmów opartych na węglu. Ludzkość nie żyje w harmonii z naturą, lecz wykorzystuje swoją kulturę do wyczerpywania zasobów naturalnych w fałszywym przekonaniu, że człowiek nie jest już częścią natury. Ekolodzy i filozofowie zgadzają się co do potrzeby dokonania przewrotu, który pomógłby uratować środowisko, zachować bioróżnorodność i życie na Ziemi. Jednak drapieżny paradygmat kultury może wydawać się stanem przejściowym i być może nawet niezbędnym w procesie radzenia sobie z takim zwrotem. Wysiłek na rzecz zachowania bioróżnorodności jest powiązany z wysiłkiem na rzecz zachowania życia gatunku ludzkiego. Popularyzacja, czyli edukacja środowiskowa, prowadząca do zachowania bioróżnorodności oraz działania na rzecz rozwoju, czy te ukierunkowane na zachowania życia na Ziemi powinny być ze sobą zbieżne. Można zatem stwierdzić, że bioróżnorodność (nie tylko makroskopowa) sprzyja podtrzymaniu życia, jakie jest nam znane obecnie.

Słowa kluczowe:

bioróżnorodność, etyka środowiskowa, kryzys ekologiczny, edukacja środowiskowa, leśnictwo, paradygmat kultury drapieżnej, zrównoważony styl życia

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Lípa, J., Rozenský, L., Ondrušák, P., & Dolista, J. (2024). Korzyści płynące z bioróżnorodności – polemiczne spojrzenie na środowiskowe, społeczne i etyczne aspekty myśli czeskich filozofów i ekologów. Studia Ecologiae Et Bioethicae, 22(2), 5–18. https://doi.org/10.21697/seb.5810

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Andreska, Jan, Lubomír Hanel. 2009. Vybrané kapitoly z autekologie a demekologie živočichů [Selected chapters from animal autecology and demecology]. Praha: Karolinum.
Google Scholar

Baxter, Frederick. 2024. The Difference Between Philosophy and Science. Pondering Philosopher. Accesed January 2024. https://www.ponderingphilosopher.com/the-difference-between-philosophy-and-science/.
Google Scholar

Čadek, Ondřej. 1997. “Země jako tepelný stroj [The Earth as a heat engine].” Pokroky matematiky, fyziky a astronomie 42(6): 283–292. Accessed December 20, 2023. https://dml.cz/bitstream/handle/10338.dmlcz/138097/PokrokyMFA_42-1997-6_3.pdf.
Google Scholar

Dhp. 277. Dhammapada. Verse No. 277. Tipitaka: The Pali Canon.
Google Scholar

Egerton, Frank N. 2007. “Understanding food chains and food webs, 1700–1970.” Bulletin of the Ecological Society of America 88: 50–69. https://doi.org/10.1890/0012-9623(2007)88[50:UFCAFW]2.0.CO;2.
Google Scholar

Ellul, Jacques. 2006. Penser globalement, agir localement. Paris: Pyremonde.
Google Scholar

Elton, Charles S. 1927. Animal Ecology. London: Sidgwick and Jackson.
Google Scholar

Geddes, Patrick. 1915. Cities in Evolution. London: Williams.
Google Scholar

Gore, Al. 1994. Země na misce vah. Ekologie a lidský duch [Earth in the Balance. Ecology and the Human Spirit]. Praha: Nakladatelství Argo.
Google Scholar

Hanh, Thich Nhat. 2017. “The Fourteen Precepts of Engaged Buddhism.” Accessed December 18, 2023. https://www.lionsroar.com/the-fourteen-precepts-of-engaged-buddhism/.
Google Scholar

Harris, J. Arthur. 1916. “The Variable Desert”. The Scientific Monthly 3(1): 41–50.
Google Scholar

Herakleitos. 2023. “Citáty” [Quotes]. Citáty slavných osobností [Quotes from famous people]. Accessed December 18, 2023. https://citaty.net/autori/herakleitos/.
Google Scholar

Hall-Spencer, Jason, Siân Rees, Periklis Kleitou. 2024. What are invasive species? Are they always bad for our ecosystems? University of Plymouth. Accessed February 22, 2024. https://www.plymouth.ac.uk/discover/what-are-invasive-species.
Google Scholar

Huba, Mikuláš. 2005. Josef Vavroušek – Na cestě k trvalé udržitelnosti. Sborník k nedožitým 60. narozeninám [Josef Vavroušek – On the way to permanent sustainability. Compendium for a missed 60th birthday]. Brno: Nadace Partnerství.
Google Scholar

Jaskólski, Marek W. 2021. “Challenges and perspectives for human activity in Arctic coastal environments – a review of selected interactions and problems.” Miscellanea Geographica 25(2): 127–143. https://doi.org/10.2478/mgrsd-2020-0036.
Google Scholar

Jonas, Hans. 2010. Organismus und Freiheit: Philosophie des Lebens und Ethik der Lebenswissenschaften. Freiburg i. Br./Berlin/Wien: Rombach Verlag.
Google Scholar

Keller, Jan. 1993. Až na dno blahobytu [Down to the Bottom of Welfare]. Praha: EarthSave CZ, s. r. o.
Google Scholar

Keller, Jan. 1995. Přemýšlení s Josefem Vavrouškem [Thinking with Josef Vavroušek]. Praha: Karolinum.
Google Scholar

Klaus, Václav, Libuše Šneková. ed. 1991. O tvář zítřka [About the face of tomorrow]. Praha: Pražská imaginace.
Google Scholar

Kleingeld, Pauline. 2023. “Kant’s Formula of Autonomy: Continuity or Discontinuity?” Philosophia: A Global Journal of Philosophy 5(12): 555-569. https://doi.org/10.1007/s11406-023-00642-z.
Google Scholar

Kohák, Erazim. 2000. Zelená svatozář [Green halo]. Praha: Sociologické nakladatelství Slon.
Google Scholar

Koshland, Daniel E. Jr. 2002. “The Seven Pillars of Life.” Science 295 (5563): 2215–2216. https://doi.org/10.1126/science.1068489.
Google Scholar

Leopold, Aldo. 1999. Obrázky z chatrče a rozmanité poznámky [A Sand County Almanac]. Tulčík: Abies – VLK.
Google Scholar

Librová, Hana, et al. 2017. Věrní a rozumní. Kapitoly o ekologické zpozdilosti [The Faithful and the Reasonable: Chapters on Ecological Foolishness]. Brno: Masarykova univerzita.
Google Scholar

Librová, Hana. 1994. Pestří a zelení. Kapitoly o dobrovolné skromnosti [The Colourful and the Green: Chapters on Voluntary Simplicity]. Brno: Veronika, Hnutí Duha.
Google Scholar

Librová, Hana. 2003. Vlažní a váhaví. Kapitoly o ekologickém luxusu [The Lukewarm and the Hesitant: Chapters on Ecological Luxury]. Brno: Doplněk.
Google Scholar

Lípa, Jan, Ladislav Rozenský, Petr Ondrušák, Zdeněk Vrba, Josef Dolista. 2022. “Biophilic Philosophy of Josef Šmajs.” Studia Ecologiae Et Bioethicae 20(2): 5–14. https://doi.org/10.21697/seb.2022.10.
Google Scholar

Lodinová-Zádníková, Raja, B. Cukrovská, Zbyněk Stranák. 2002. “Effect of care in a protected environment on the occurrence of nosocomial infections, mucosal colonization of pathogenic microflora and development of indicators of immunity in premature infants.” Česká gynekologie 67(Suppl 1): 23-28. Accessed February 18, 2024. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12061167/.
Google Scholar

Lorenz, Konrad. 1997. Odumírání lidskosti [The Waning of Humaneness]. Praha: Mladá fronta.
Google Scholar

Lovelock, James E. 2001. Gaia. Nový pohled na život na Zemi [Gaia: A New Look at Life on Earth]. Tulčík: Abies – VLK.
Google Scholar

Lovelock, James. 2012. Mizející tvář Gaii: poslední varování [The Vanishing Face of Gaia: A Final Warning]. Praha: Academia.
Google Scholar

Lyu, Guokun, Armin Köhl, Ion Matei, Detlef Stammer. 2018. “Adjoint‐Based Climate Model Tuning: Application to the Planet Simulator.” Journal of Advances in Modeling Earth Systems 10(1): 207–222. https://doi.org/10.1002/2017MS001194.
Google Scholar

M. 35. Majjhima Nikāya. Sutta No. 35. Tipitaka: The Pali Canon.
Google Scholar

Marshall, Stuart M., Cole Mathis, Emma Carrick, Graham Keenan, Geoffrey J. T. Cooper, Heather Graham, et al. 2021. “Identifying molecules as biosignatures with assembly theory and mass spectrometry.” Nature Communications 12: 3033. https://doi.org/10.1038/s41467-021-23258-x.
Google Scholar

Marx, Karl. 1953. Kapitál: kritika politické ekonomie. Díl první, kniha první, Výrobní proces kapitálu [Capital. Volume I: A Critique of Political Economy The Process of Production of Capital]. Praha: Státní nakladatelství politické literatury.
Google Scholar

Mautner, Michael N. 2000. Seeding the Universe with Life: Securing Our Cosmological Future. Christchurch, NZ: Legacy Books.
Google Scholar

Meadows, Donella H., Dennis L. Meadows, Jørgen Randers, William W. Behrens. 1972. The limits to growth: a report for the Club of Rome's project on the predicament of mankind. New York: Universe Books.
Google Scholar

Métivier, Laurent, Olivier de Viron, Clinton P. Conrad, Stéphane Renault, Michel Diament, Genevieve Patau. 2009. “Evidence of earthquake triggering by the solid Earth tides.” Earth and Planetary Science Letters 278(3–4): 370–375. https://doi.org/10.1016/j.epsl.2008.12.024.
Google Scholar

Miko, Ladislav, Karin Zaunbergerová. 2009. “Biodiverzita a změna podnebí v Evropské unii. [Biodiversity and climate change in the European Union].” Ochrana přírody September 01, 2009. Accessed December 18, 2023. https://www.casopis.ochranaprirody.cz/zvlastni-cislo/biodiverzita-a-zmena-podnebi-v-evropske-unii/.
Google Scholar

Mlčoch, Lubomír, Martin Potůček, Jiří Kameníček. 2022. Ekonomie, ekologie, veřejná politika, eudaimonia: lidské hodnoty a problémy rozvoje civilizace [Economics, ecology, public policy, eudaimonia. Human values and civilization developmemnt problems]. Praha: Univerzita Karlova, nakladatelství Karolinum.
Google Scholar

Moldan, Bedřich. 1997. Ekonomické aspekty ochrany životního prostředí. Situace v České republice [Economic aspects of environmental protection. The situation in the Czech Republic]. Praha: Karolinum.
Google Scholar

Naess, Arne. 1973. “The shallow and the deep, long‐range ecology movement. A summary.” Inquiry 16 (1–4): 95–100. https://doi.org/10.1080/00201747308601682.
Google Scholar

Neslon, Felicity. 2023. “Radical New Theory Gives a Very Different Perspective on What Life Is.” Science Alert June 23, 2023. Accessed December 18, 2023. https://www.sciencealert.com/radical-new-theory-gives-a-very-different-perspective-on-what-life-is.
Google Scholar

Plantarius. 2024. Borovice vejmutovka / Pinus strobus. Accessed February 29, 2024. https://www.plantarius.cz/borovice-vejmutovka-pinus-strobus/.
Google Scholar

Prigogine, Ilya, Isabelle Stengersm. 1984. Order out of Chaos. London: Heinenann.
Google Scholar

Prouza, Ivan. 2013. “Matka Země na lavici žalobců [Mother Earth on the prosecutor's bench].” Accessed December 17, 2023. https://enviro.fss.muni.cz/vyzkum/envirostudovna/clanky/matka-zeme-na-lavici-zalobcu.
Google Scholar

Pulkrab, Karel. 1993. Ekonomika a řízení lesního hospodářství [Economics and management of forestry]. Písek: Matice lesnická.
Google Scholar

Schoenmakers, Ludo L. J. 2023. “Scientific progress, normative discussions, and the pragmatic account of definitions of life.” Synthese 201: 139. https://doi.org/10.1007/s11229-023-04085-7.
Google Scholar

Scholten, Olaf, Jose Bacelar, Robert Braun, Antonius Gerardus de Bruyn, Heino Falcke, Benjamin Stappers, Robert G. Strom. 2006. “Detecting UHE Cosmics & Neutrinos off the Moon; an Optimal Radio Window.” Journal of Physics (Conference Series). https://doi.org/10.48550/arXiv.astro-ph/0609179.
Google Scholar

Selinske, Matthew J., Sarah A. Bekessy, William L. Geary, Richard Faulkner, Fern Hames, Charlotte Fletcher, Zoe E. Squires, Georgia E. Garrard. 2022. “Projecting biodiversity benefits of conservation behavior-change programs.” Conservation Biology 36(3): e13845. https://doi.org/10.1111/cobi.13845.
Google Scholar

Šmajs, Josef, Bohuslav Binka, Ivo Rolný. 2012. Etika, ekonomika, příroda [Ethics, economy, nature]. Praha: Grada.
Google Scholar

Šmajs, Josef, Josef Krob. 2003. Evoluční ontologie [Evolutionary ontology]. Brno: Masarykova univerzita.
Google Scholar

Šmajs, Josef. 2003. Filosofie psaná kurzívou. Rozhlasové ekologické eseje [Philosophy written in italics. Radio environmental essays]. Brno: Doplněk.
Google Scholar

Šmajs, Josef. 2008. Filosofie – obrat k Zemi: evolučně ontologická reflexe přírody, kultury, techniky a lidského poznání [Philosophy: Turning to the Earth. An Evolutionary Ontological Reflexion on Nature, Culture, Technology and Human Knowledge]. Praha: Academia.
Google Scholar

Šmajs, Josef. 2011. Potřebujeme filosofii přežití – Úvahy o přírodě, kultuře, ekonomice, práci, poznání a popularizaci vědy [We need a philosophy of survival – Reflections on nature, culture, economics, work, knowledge and popularization of science]. Brno: Doplněk.
Google Scholar

Šmajs, Josef. 2023. “Ústava Země [Constitution for the Earth].” Accessed December 18, 2023. https://www.ustavazeme.cz/cz/navrh-ustavy.
Google Scholar

Teilhard de Chardin, Pierre. 1990. Vesmír a lidstvo [The Phenomenon of Man]. Praha: Vyšehrad.
Google Scholar

Tor-Björn, Larsson. 2001. Biodiversity evaluation tools for European forests. Oxford: Wiley-Blackwell.
Google Scholar

Trifonov, Edward Nikolayevich. 2012. “Definition of Life: Navigation through Uncertainties.” Journal of Biomolecular Structure & Dynamics 29 (4): 647–650. https://doi.org/10.1080/073911012010525017.
Google Scholar

Vavroušek, Josef. 1990. Životní prostředí a sebeřízení společnosti [The environment and the self-management of society]. Praha: Institut řízení.
Google Scholar

Votýpka, Jan, David Storch, Jana Šrotová. 2019. “Editorial.” Živa 5.
Google Scholar

Wilson, Edward O. 1995. Rozmanitost života [Diversity of Life]. Praha: Lidové noviny.
Google Scholar

Zhao, Mengting, Mingming Ma, Mei He, Yudan Qiu, Xiuming Liu. 2021. “Evaluation of the four potential Cretaceous-Paleogene (K-Pg) boundaries in the Nanxiong Basin based on evidence from volcanic activity and paleoclimatic evolution.” Science China Earth Sciences 64(4): 631–641. https://doi.org/10.1007/s11430-020-9736-0.
Google Scholar